Με το ιδιωτικό ληξιπρόθεσμο χρέος να υπερβαίνει πλέον τα 200 δισ. ευρώ (που αντιστοιχεί στο 113% του ΑΕΠ), κάθε προσπάθεια για να επέλθει η ανάπτυξη στην Ελλάδα φαντάζει ως… όνειρο θερινής νυκτός!
Μέσα στην περασμένη χρονιά, οι πάσης φύσεως οφειλές ιδιωτών (τραπεζικά δάνεια, οφειλές προς Εφορία και ασφαλιστικά Ταμεία) εκτινάχθηκαν στα ύψη, δυσχεραίνοντας έτι περισσότερο την λειτουργία νοικοκυριών και επιχειρήσεων, ενώ μόλις ολοκληρωθεί η αξιολόγηση αναμένεται αύξησης της πίεσης προς τους οφειλέτες να σπεύσουν προς ρύθμιση των οφειλών τους.
Εκτός των γνωστών μέτρων που έχουν ήδη επιβληθεί (απελευθέρωση πλειστηριασμών και καθορισμός του τιμήματος με βάση την εμπορική αξία, μείωση του ακατάσχετου ορίου στους τραπεζικούς λογαριασμούς, αυστηρότερες προϋποθέσεις διατήρησης της ρύθμισης των 100 δόσεων για εφορίες και ασφαλιστικά Ταμεία), σύμφωνα με δημοσίευμα της Ναυτεμπορικής έρχονται και καινούργια εισπρακτικά μέτρα.
Η μεγαλύτερη «απειλή» για εκατοντάδες χιλιάδες δανειολήπτες αφορά σε αυτή τη φάση το άνοιγμα της αγοράς των «κόκκινων» δανείων.
Για όσα δάνεια μεταβιβαστούν στα κερδοσκοπικά funds, που ετοιμάζονται να δραστηριοποιηθούν στην ελληνική αγορά, αναμένεται να αυξηθεί και ο βαθμός πίεσης για την αποπληρωμή τους.
Αυστηρότερο θα γίνει και το πλαίσιο για τις οφειλές προς την εφορία.
Ήδη, για τους εκατοντάδες χιλιάδες οφειλέτες που εντάχθηκαν στη ρύθμιση των 100 δόσεων ισχύει υποχρέωση αποπληρωμής των τρεχουσών υποχρεώσεων μέσα σε 30 ημέρες από την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας.
Από το β’ εξάμηνο η προθεσμία θα πέσει στις 15 ημέρες, ενώ από το 2017 οι οφειλέτες δεν θα πρέπει να αφήνουν ούτε ένα ευρώ απλήρωτο προκειμένου να διατηρήσουν τα προνόμια της ρύθμισης (διαγραφή προσαυξήσεων, δόσεις, χαμηλό ή μηδενικό επιτόκιο υπολογισμού των προσαυξήσεων κ.λπ.).
Η διαχείριση του ιδιωτικού χρέους αποτελεί μείζον πρόβλημα όχι μόνο εξαιτίας της διαρκούς αύξησής του -από το 2014 μέχρι σήμερα οι ληξιπρόθεσμες οφειλές έχουν αυξηθεί κατά τουλάχιστον 40 δισ. ευρώ- αλλά και εξαιτίας της διασποράς του.
Ενώ τα εισοδήματα εξακολουθούν να υποχωρούν -το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές βυθίστηκε στο τέλος του 2015 στα 176 δισ. ευρώ, ενώ τα δηλωθέντα εισοδήματα νοικοκυριών και επιχειρήσεων εκτιμώνται πλέον στα επίπεδα των 80-82 δισ. ευρώ, ο όγκος των ληξιπρόθεσμων οφειλών μοιράζεται σε λιγότερα από τα μισά νοικοκυριά (σ.σ.: οφειλές προς τις τράπεζες έχουν περίπου ο ένας στους δύο, ενώ οι οφειλέτες στην εφορία είναι 3,5 εκατομμύρια σε σύνολο οκτώ εκατομμυρίων).
Επιβολή φόρων
Για την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, το οποίο μήνα με τον μήνα διογκώνεται -μόνο οι οφειλές στην εφορία αυξάνονταν για μια ακόμη χρονιά με μηνιαίο ρυθμό άνω του 1 δισ. ευρώ μέσα στο 2015- η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να προστατέψει τους «πολλούς», ακολουθώντας τη γνώριμη πολιτική που εφαρμόζει και σε άλλα ζητήματα (επιβολή φόρων, κατανομή ασφαλιστικών εισφορών κ.λπ.).
Τα σκληρά μέτρα που προβλέπει ο κώδικας είσπραξης δημοσίων εσόδων για τη συλλογή των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την εφορία -κατασχέσεις καταθέσεων άνω του ορίου των 1.250 ευρώ, δεσμεύσεις ακινήτων κ.λπ.- θα ενεργοποιηθούν κατά προτεραιότητα για τους μεγάλους οφειλέτες, οι οποίοι όμως θα κριθεί ότι έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν ή έχουν στην κατοχή τους μεγάλα περιουσιακά στοιχεία.
Χαρακτηριστικό μέτρο που πιστοποιεί την απόφαση να ξεκινήσει η «εκκαθάριση» των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την εφορία από τα μεγαλύτερα ποσά, είναι και η αυτόματη δέσμευση των καταθέσεων για οφειλέτες με χρέη άνω των 70.000 ευρώ.
Να σημειωθεί ότι από το σύνολο των οφειλετών της εφορίας, περίπου 3,5 έως 4 εκατομμύρια, ανάλογα με τις περιόδους, ποσοστό της τάξεως του 70%-80% βαρύνονται με οφειλές κάτω των 5.000 ευρώ.
Στα «κόκκινα» τραπεζικά δάνεια υιοθετήθηκαν αρχικά τα μέτρα προστασίας που πέρασαν τον χειμώνα για την κύρια κατοικία.
Περίπου τα δύο τρίτα των οφειλετών που βαρύνονται με «κόκκινο» στεγαστικό δάνειο κύριας κατοικίας μπορούν να γλιτώσουν το σπίτι τους από τον πλειστηριασμό, εφόσον όμως πληρούν μια σειρά από προϋποθέσεις (εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια κ.λπ.).
Σε αυτή τη φάση της διαπραγμάτευσης, η κυβέρνηση θέλει να εξαιρέσει έστω και για μια μεταβατική περίοδο τριών ετών τα «μικρά» δάνεια από τη λίστα των υποχρεώσεων που θα μεταβιβαστούν σε κερδοσκοπικά funds.
Οι εξαιρέσεις που θέλει να εξασφαλίσει η ελληνική κυβέρνηση αφορούν τις ακόλουθες κατηγορίες δανείων:
– Τα δάνεια για τα οποία η εξασφάλιση είναι πρώτη κατοικία, δεν θα μπορούν να είναι αντικείμενο της αγοραπωλησίας και θα παραμείνουν στα βιβλία των τραπεζών για τουλάχιστον τρία χρόνια ακόμη.
– Τα καταναλωτικά δάνεια ύψους 20 χιλιάδων ευρώ και άνω θα μπορούν να ενταχθούν στη σχετική αγορά (σ.σ.: δηλαδή να πουληθούν στα funds).
– Από τα δάνεια στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στην αγορά θα μπορούν να ενταχθούν αυτά με ύψος άνω των 500 χιλιάδων ευρώ και από τα δάνεια σε μικρές επιχειρήσεις και επαγγελματίες, αυτά με ύψος άνω των 100.000 ευρώ.
– Δάνεια που έχουν υπαχθεί στον ν. 3869/2010 και στο άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα δεν θα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της αγοράς για τουλάχιστον τρία χρόνια.
– Δεν θα μπορούν να ενταχθούν στην αγορά των μη εξυπηρετούμενων δανείων τα δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
Οι οφειλές στα Ταμεία
Με βάση το επιχειρησιακό σχέδιο του ΚΕΑΟ, οι εισπράξεις από ληξιπρόθεσμες οφειλές θα πρέπει να φτάσουν στα 750 εκατ. ευρώ το 2016, από 632,8 εκατ. ευρώ που εισπράχθηκαν το 2015.
Σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο, το 2016 θα ακολουθηθεί «διαδικασία μαζικής παραγωγής πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης μέσω νέας αυτοματοποιημένης προγραμματιστικής ροής, η οποία θα σταθμίζει και θα ελέγχει παραμέτρους, όπως π.χ. η καταβολή ποσών έναντι οφειλής, επίδοση της ατομικής ειδοποίησης, υπαγωγή οφειλετών σε ρύθμιση, απώλεια της ρύθμισης κ.λπ.».
Το μέτρο εκτιμάται ότι θα αποδώσει καλύτερα αποτελέσματα από πλευράς εισπραξιμότητας, καθώς, όπως τονίζεται, «η δέσμευση περιουσιακών στοιχείων που η χρησιμότητά τους συναρτάται άμεσα με την άσκηση της επαγγελματικής του δραστηριότητας ή και την ατομική ή οικογενειακή ιδιοκτησιακή κατάσταση αποτελεί μέσο πίεσης προς τον οφειλέτη».
Να σημειωθεί ότι σε σύνολο 15,3 δισ. ευρώ που είναι οι οφειλές οι οποίες έχουν «μεταφερθεί» στο ΚΕΑΟ, το 2015 ελήφθησαν μέτρα για την αναγκαστική είσπραξη 6,2 δισ. ευρώ.
Η σύνθεση
Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις προς την εφορία έφτασαν στο τέλος του 2015 στα 85 δισ. ευρώ, ενώ με τη δυναμική που έχει αναπτυχθεί την τελευταία τριετία, κάθε μήνα που περνάει προστίθεται επιπλέον ένα δισ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο ποσό των 85 δισ. ευρώ δεν περιλαμβάνονται οι προσαυξήσεις που έχουν προστεθεί.
