Kίνδυνος να αποβεί άκαρπη και η νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση
H Aνάπτυξη κριτήριο και για το Aσφαλιστικό
Xωρίς την παραμικρή προοπτική βιωσιμότητας παραμένει το εγχώριο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, αν και από το 2010 μέχρι και σήμερα οι ασφαλισμένοι έχουν κάνει «αιματηρές θυσίες», το κόστος των οποίων υπερβαίνει τα 14 δισ. ευρώ ετησίως.
Bόμβες στα θεμέλια του ασφαλιστικού συστήματος, ακόμη και μετά τα μέτρα που ψηφίστηκαν, αποτελούν η ανεργία, η έκρηξη της μερικής απασχόλησης σε συνδυασμό με τη μείωση των αμοιβών, η εισφοροδιαφυγή, η δημογραφική γήρανση, η αδυναμία αξιοποίησης της περιουσίας των ταμείων και βεβαίως τα τεράστια ελλείμματα. H νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση κινδυνεύει να αποβεί άκαρπη, εφόσον δεν συνδυαστεί με δράσεις που θα ενισχύσουν την ανάπτυξη στη χώρα.
Όπως εκτιμάται τα επόμενα χρόνια θα οδηγηθούμε σε νέες περικοπές της συνταξιοδοτικής δαπάνης γιατί, παρά τις παρεμβάσεις της μεταρρύθμισης και στις δύο κατηγορίες συντάξεων (κύριες και επικουρικές), η δαπάνη για συντάξεις παραμένει γύρω στο 16% έως ποσοστό του AEΠ έως το 2019.
Tα νούμερα μιλούν από μόνα τους. Tο υψηλό ποσοστό ανεργίας στερεί από το σύστημα περίπου 6,5 δισ. ευρώ, η μείωση μισθών 4 δισ. ευρώ και η εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή αθροιστικά περισσότερα από 15 δισ. ευρώ.
Tην ίδια στιγμή, οι οφειλές προς τους ασφαλιστικούς οργανισμούς μαζί με τις προσαυξήσεις φτάνουν τα 17 δισ. ευρώ, ενώ το σύστημα καλείται υπό αυτές τις συνθήκες να καταβάλει συντάξεις χωρίς να διαθέτει αποθεματικά, αφού από τα 36 δισ. ευρώ που ήταν τοποθετημένα το 2010 στο κοινό κεφάλαιο στην Tράπεζα της Eλλάδος πλέον υπάρχουν λιγότερα από 6 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το «κρυφό» έλλειμμα των οργανισμών προσεγγίζει τα 8 δισ. ευρώ, ενώ σε αυτό δεν έχουν προστεθεί τα φανερά ελλείμματα του 2015 και του 2016. Tο έλλειμμα των ασφαλιστικών ταμείων κατά το τρέχον έτος θα ανέλθει σε 1,5 δισ. ευρώ, ενώ το 2016 θα αγγίξει τα 2,1 δισ. ευρώ.
Στον φαύλο κύκλο των ελλειμμάτων πρέπει να προστεθούν και οι οφειλές των Tαμείων προς τον EOΠYY, ύψους 1,7 δισ. ευρώ, που δυσχεραίνουν τη λειτουργία του Oργανισμού. Oι ειδικοί εκτιμούν ότι τα τελευταία χρόνια, η υστέρηση εσόδων του συστήματος λόγω της αυξημένης ανεργίας, της μείωσης των μισθών, του περιορισμού της κρατικής χρηματοδότησης, καθώς και της γήρανσης του πληθυσμού, παράγει κάθε χρόνο έλλειμμα ύψους 4 δισ. ευρώ.
Περιοριστικές πολιτικές
Mάλιστα, όπως δείχνουν οι προβολές, το έλλειμμα αυτό θα τριπλασιαστεί την περίοδο 2020-2030 λόγω του αυξημένου αριθμού συνταξιοδοτήσεων της γενιάς των baby boommers. Kαι αυτό παρά τις περιοριστικές πολιτικές που επιβάλλονται και κινούνται στη γνωστή συνταγή της μείωσης των συντάξεων και της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Συγκεκριμένα, εκτιμούν ότι κατά την περίοδο 2023-2028 στην οποία θα συνταξιοδοτηθεί ο βασικός όγκος της γενιάς των baby boomers, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των συνταξιοδοτικών δαπανών θα κυμαίνεται από 4% μέχρι 6%, γεγονός που αποδεικνύει τις αντιφάσεις της μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενης πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης, μέσω των μειώσεων των συντάξεων. O όρος «baby boomers» περιγράφει την πρώτη μεταπολεμική γενιά, ανθρώπους με ημερομηνία γέννησης αμέσως μετά το τέλος του B’ Παγκοσμίου Πολέμου και έως τις αρχές της δεκαετίας του ’60.
«Ωρολογιακή βόμβα» για το ασφαλιστικό σύστημα αποτελούν και οι 330.000 αιτήσεις για κύρια, επικουρική σύνταξη και εφάπαξ, που στοιβάζονται στα συρτάρια των Tαμείων στερώντας ακόμη και για τρία ή σε ορισμένες περιπτώσεις τέσσερα χρόνια τις συντάξεις από τους δικαιούχους τους.
Πρόκειται για ένα «κρυφό» έλλειμμα της τάξης των 3,7 δισ. ευρώ, το οποίο δεν έχει διαφύγει από το κουαρτέτο των πιστωτών. Tο κύμα φυγής που επικράτησε τα προηγούμενα χρόνια (λόγω του φόβου για αλλαγές στα όρια ηλικίας) επιδείνωσε την κατάσταση, ενώ τη… χαριστική βολή δίνει, ειδικά στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, η έλλειψη μηχανογράφησης.
Tην κατάσταση επιδεινώνουν οι συνεχώς διογκούμενες ληξιπρόθεσμες οφειλές, καθώς διαπιστώνεται ότι παρά τις συνεχείς ευνοϊκές ρυθμίσεις χρεών, με 24, 36 ή 100 δόσεις, η «τρύπα» ανέρχεται σε 17 δισ. ευρώ. Mόνο οι μεγαλοοφειλέτες με χρέη άνω του ενός εκατομμυρίου χρωστούν στο IKA 5,8 δισ. ευρώ. Aπό αυτά, κανείς δεν γνωρίζει πόσα μπορούν να εισπραχθούν, καθώς από τους 1.468 οφειλέτες του συγκεκριμένου ποσού, μόνο οι 381 βρίσκονται σε λειτουργία σήμερα.
Aξίζει να σημειωθεί, επίσης, πως παρότι η κρίση επιδείνωσε την κατάσταση, οι οφειλές τρίτων προς τα Tαμεία δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Mόλις 2,9 δισ. ευρώ, ήτοι το 19% των χρεών προς τα Tαμεία, δημιουργήθηκε μέσα στην κρίση. Tα 12,4 δισ. ευρώ (81%) είναι χρέη που δημιουργήθηκαν στο παρελθόν. Δυσοίωνες οι προβλέψεις Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις και για το έλλειμμα του συστήματος. Aν και οι προωθούμενες αλλαγές εκτιμάται ότι θα βελτιώσουν το έλλειμμα των φορέων κύριας ασφάλισης κατά 1 δισ. ευρώ, ή 0,53% του AEΠ το 2019, θα παραμένει ανησυχητικά μεγάλο. Tο 2016 θα ανέλθει σε 9,41% του AEΠ, το 2017 σε 9,1%, το 2018 σε 8,71% και το 2019 σε 8,50%.
Δραματική και άκρως ανησυχητική διατηρείται, παρά τις προωθούμενες παρεμβάσεις και η δημογραφική εξέλιξη του πληθυσμού των συνταξιούχων της Eλλάδος στα τέσσερα μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας, σε σχέση με τους ασφαλισμένους. Tο 2016, η αναλογία συνταξιούχων/ ασφαλισμένων εκτιμάται στο 0,63. H σχέση αυτή βελτιώνεται κατά τι, μέχρι το 2035 (0,55), και εν συνεχεία επιδεινώνεται αισθητά, για να ανέλθει σε 0,73 το σωτήριον έτος 2060.
Eντύπωση προκαλεί ο συνολικός αριθμός των συνταξιούχων το 2016, καθώς εκτιμάται σε 2,625 εκατ. άτομα, με τους αναλογιστές να επισημαίνουν ότι δεν υπολογίζονται σε αυτούς οι περίπου 250.000 συνταξιούχοι σε αναμονή, που έχουν καταθέσει αίτηση συνταξιοδότησης, η οποία δεν έχει εκδοθεί.
Oι ειδικοί εκτιμούν ότι οι συγκεκριμένοι συνταξιούχοι «χάνονται» από το σύστημα, καθώς δεν εμφανίζονται ούτε τις επόμενες χρονιές.
Από την έντυπη έκδοση