Βασικό πυλώνα της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα αποτελέσουν οι ψηφιακές επικοινωνίες, σύμφωνα με το βασικό συμπέρασμα μελέτης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα και έγινε για λογαριασμό της Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας.
Στην εκτενή μελέτη που αναφέρεται σε όλες τις πτυχές των ψηφιακών επικοινωνιών, διεθνώς, αλλά και στη χώρα μας, επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
«Οι Ψηφιακές Επικοινωνίες (ΨΕ) έχουν ένα πολύ σημαντικό οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα. Το 2015, ο συνολικός αριθμός κινητών συνδέσεων, για πρώτη φορά, ξεπέρασε τον παγκόσμιο πληθυσμό. Με την έλευση των M2M συνδέσεων, οι συνολικές συνδέσεις έως το 2020 θα ανέλθουν σε 70 δισ., ξεπερνώντας τον ανθρώπινο πληθυσμό. Το ήδη σημαντικό οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου ανέρχεται σε περισσότερα από 1 τρισ. δολάρια ή 4,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ και βαίνει αυξανόμενο. Έως το 2020, αναμένεται να δημιουργηθούν περισσότερες από 36 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας, ενώ η συνεισφορά στα δημόσια έσοδα θα αγγίξει το μισό τρισ. δολάρια.
Ο κλάδος πρωτοστατεί στο μετασχηματισμό της οικονομίας, οδηγώντας πολλούς τομείς της, ακόμα και τους πλέον παραδοσιακούς, προς την 4η βιομηχανική επανάσταση, την ψηφιακή εποχή. Τα δίκτυα αισθητήρων, οι τεχνολογίες cloud και οι δυνατότητες ανάλυσης μεγάλων όγκων δεδομένων, έχουν φέρει ήδη τεράστιες αλλαγές σε πολλούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας με εξωστρεφή προσανατολισμό αναδύονται στην παγκόσμια αγορά, προσελκύοντας σημαντικές άμεσες ξένες επενδύσεις και οδηγούν τις χώρες τους στην ψηφιακή εποχή.
Η δημόσια διοίκηση εξελίσσεται, καθώς οι ψηφιακές επικοινωνίες δημιουργούν νέες δυνατότητες παροχής υπηρεσιών ασφάλειας, έξυπνης διακυβέρνησης, αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής και προστασίας ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Οι χρήστες στην Ελλάδα
Ένα εκατομμύριο επιπλέον νέοι χρήστες του διαδικτύου προστίθενται κάθε μέρα, ενώ το κόστος πρόσβασης σε ευρυζωνικά δίκτυα και υπηρεσίες βαίνει συνεχώς μειούμενο, ενσωματώνοντας απομακρυσμένες περιοχές και ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες και μειώνοντας τον ψηφιακό αναλφαβητισμό.
Η Ελλάδα υπολείπεται του μέσου ευρωπαϊκού όρου σε διείσδυση και χρήση ψηφιακών επικοινωνιών
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, οι ψηφιακές επικοινωνίες στην Ελλάδα εξελίσσονται και διαφοροποιούνται σε σχέση με το παρελθόν. Οι εγχώριοι πάροχοι κινητής και σταθερής τηλεφωνίας συγχωνεύονται ή συνεργάζονται και προωθούν συνδυαστικά πακέτα που παρέχουν στους συνδρομητές υπηρεσίες σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, διαδικτύου και ψηφιακής τηλεόρασης.
Η χρήση δεδομένων, μέσω κινητών συσκευών, σημειώνει αύξηση, ενώ η ψηφιακή τηλεόραση αποτελεί έναν ανερχόμενο κλάδο με αυξανόμενη διείσδυση στον πληθυσμό.
Η Ελλάδα βρίσκεται στην 26η θέση στην ΕΕ-28 και κατατάσσεται στην ομάδα των χωρών με τη χαμηλότερη επίδοση στο Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI-Digital Economy and Society Index).
Μεταξύ του 2014 και 2015, η Ελλάδα αναβαθμίστηκε σημαντικά στη Συνδεσιμότητα (από 0,33 σε 0,43) και τις Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες (από 0,27 σε 0,46). Παρ’ όλα αυτά, η χώρα παραμένει στις τελευταίες θέσεις σε πολλούς τομείς (π.χ. κάλυψη δικτύων VDSL, χρήση κινητής ευρυζωνικότητας, χρήση ηλεκτρονικού εμπορίου και υπηρεσιών cloud, χρήση ηλεκτρονικών αποδείξεων, κ.α.).
Υφεσιακό το περιβάλλον αλλά…
Στη μελέτη επισημαίνεται ότι το έντονα υφεσιακό περιβάλλον έχει οδηγήσει σε καθυστέρηση στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και σε σημαντική μείωση των εσόδων. Συνολικά, το 2015, οι ψηφιακές επικοινωνίες και οι συνδεόμενες υπηρεσίες με αυτές δημιούργησαν έσοδα 4,57 δισ. ευρώ, με τα έσοδα από κινητές υπηρεσίες να μειώνονται για 8ο έτος.
Αντίθετα, τα έσοδα από δεδομένα αυξήθηκαν κατά 11,1% και αποτελούν πλέον το 13,8% των συνολικών εσόδων από υπηρεσίες, η χρήση τους, ωστόσο, υπολείπεται έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χώρων (2 Gb/συνδρομητή στην Ελλάδα έναντι 6,4 στην ΕΕ-28).
Πρωτοβουλίες και καινοτομίες
Παρά την ψηφιακή απόκλιση της Ελλάδας από την ΕΕ-28, παρατηρούνται αξιόλογες μεμονωμένες πρωτοβουλίες και καινοτομίες (π.χ. mobile apps, ΙοΤ λύσεις στη ναυτιλία, τον τουρισμό και την αγροτική παραγωγή, ολοκληρωμένα προϊόντα για θέματα ασφάλειας δικτύων και επικοινωνίας δημόσιων υπηρεσιών, λύσεις για απομακρυσμένη διασύνδεση και διαγνωστικές μετρήσεις στο περιεχόμενο εμπορευματοκιβωτίων, κ.α.). Ελλείψει ενός συνολικού σχεδιασμού ψηφιακής στρατηγικής, ο οποίος θα μπορούσε να υποστηρίξει τους αναπτυξιακούς στόχους για τις ψηφιακές επικοινωνίες, οι πρωτοβουλίες αυτές παραμένουν αποσπασματικές.
Ο τζίρος
Ο τζίρος από mobile apps στην Ελλάδα ανέρχεται στα 400 εκατ. ευρώ, ετησίως, με κύριες περιοχές ενδιαφέροντος τα mobile payments, mobile marketing, cloud & SaaS εφαρμογές.
Σε επίπεδο νεοφυών επιχειρήσεων, στην Αθήνα λειτουργούν 12 accelerators με 10-20 startups το καθένα σε διαφορετικές φάσεις ανάπτυξης, το μέλλον των οποίων συνδέεται με την ανάπτυξη και διείσδυση της ψηφιακής επικοινωνίας στη χώρα.
Στη μελέτη τονίζεται ότι οι κινητές επικοινωνίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη, αυξάνοντας το ΑΕΠ, την απασχόληση και τα δημόσια έσοδα, συμβολή η οποία μπορεί να διευρυνθεί με τη διαμόρφωση φιλικότερου επενδυτικού περιβάλλοντος.
Ο κλάδος των κινητών επικοινωνιών στην Ελλάδα συμβάλλει σημαντικά στην οικονομία, παρά την ύφεση που αντιμετωπίζει και την αυξανόμενη ψηφιακή απόκλιση της Ελλάδας από την ΕΕ-28. Ειδικότερα, οι κινητές επικοινωνίες συνεισφέρουν με 9,5 δισ. ευρώ (5,4% του ΑΕΠ), το 2015, με πάνω από το ήμισυ της συνεισφοράς να αποδίδεται στην επίδραση στην παραγωγικότητα. Παράλληλα, συνεισφέρουν στα δημόσια έσοδα κατά 1,16 δισ. ευρώ και δημιουργούν 42.500 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας.
Την περίοδο 2010-2015, το κόστος προ φόρων της ομιλίας, μέσω κινητών, μειώθηκε κατά 45,5% και το κόστος προ φόρων της χρήσης δεδομένων κατά 38,6%. Μείωση εμφανίζεται και στις τιμές των υπηρεσιών των σταθερών επικοινωνιών, με το κόστος ανά συνδρομητή σταθερής τηλεφωνίας και διαδικτύου να μεταβάλλεται κατά -18,2% και το κόστος ανά συνδρομητή ψηφιακής τηλεόρασης κατά -46,4%, την ίδια περίοδο.
Συνεχείς επενδύσεις
Οι εταιρείες του κλάδου επενδύουν συνεχώς, παρά το δυσμενές μακροοικονομικό περιβάλλον. Οι τηλεπικοινωνίες (κινητή και σταθερή τηλεφωνία) αποτελούν τον 7ο σημαντικότερο κλάδο (από 62) της ελληνικής οικονομίας σε επενδύσεις. Το 2015, το άθροισμα των επενδύσεων σταθερής και κινητής τηλεφωνίας αυξήθηκε κατά 35%, στα 719 εκατ. ευρώ από 598 εκατ. ευρώ, το 2014.
Παράλληλα, είναι ο 3ος κλάδος σε παραγωγικότητα, η οποία ανέρχεται σε 77.000 ευρώ ανά εργαζόμενο, ετησίως, (ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο).
Η σημαντική συμβολή στην ελληνική οικονομία και κοινωνία δύναται να ενισχυθεί με τη διαμόρφωση ενός φιλικού προς τις επενδύσεις περιβάλλοντος (π.χ. απλοποίηση πολύπλοκων διαδικασιών αδειοδότησης σταθμών βάσης, εξορθολογισμός της φορολόγησης και σταθερό φορολογικό πλαίσιο), το οποίο θα λειτουργήσει ενθαρρυντικά για την ανάπτυξη νέων ψηφιακών υπηρεσιών.
Η πρόσφατη επιβολή ειδικού τέλους 5% στη σταθερή τηλεφωνία, (περιλαμβάνοντας το διαδίκτυο) και 10% στη συνδρομητική τηλεόραση, θα επιβαρύνουν περαιτέρω το ψηφιακό χάσμα εντός Ελλάδας, ανακόπτοντας τη διείσδυση των νέων τεχνολογιών και θα εντείνουν την ψηφιακή απόκλιση της Ελλάδας από την ΕΕ-28.
Αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,2% και επιπλέον δημόσια έσοδα 2 δισ. ευρώ, έως το 2020, με πλήρη σύγκλιση με ΕΕ-28 με άρση εμποδίων σε φορολογία και ρύθμιση
Διεθνείς μελέτες καταδεικνύουν ότι η αναβάθμιση από δίκτυα 2ης γενιάς (2G) σε δίκτυα 3ης γενιάς (3G) σε μία χώρα με 100% χρήση κινητών υπηρεσιών συμβάλλει σε ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,7%. Αντίστοιχα, για τα δίκτυα 4ης γενιάς (4G), (από 2ης γενιάς) η αύξηση αγγίζει το 1% κατ’ έτος.
Με αυτό το δεδομένο, εξετάστηκε η δυνητική συμβολή των κινητών επικοινωνιών στην οικονομία, μέχρι το 2020, με βάση τρία σενάρια σύγκλισης με την Ευρώπη, ανάλογα με την υποστήριξη της πολιτείας σε ό,τι αφορά στην άρση των εμποδίων στο φορολογικό και ρυθμιστικό πλαίσιο και τη διαμόρφωση μίας ολοκληρωμένης ψηφιακής στρατηγικής.
Εξετάζοντας αποκλειστικά τη συμβολή των κινητών επικοινωνιών στην οικονομία, προκύπτει ότι στο αισιόδοξο σενάριο (πλήρης σύγκλιση της Ελλάδας με την ΕΕ-28 στη διείσδυση της χρήσης δεδομένων), η επίδραση στο ΑΕΠ θα ανέλθει στο 2,2% (4,49 δισ. ευρώ) και σε αύξηση των δημοσίων εσόδων κατά 2,06 δισ. ευρώ, έως το 2020.
Αντιθέτως, σύμφωνα με το απαισιόδοξο σενάριο (διατήρηση υφιστάμενου περιβάλλοντος), η απόκλιση με την ΕΕ-28 επιτείνεται και οι κινητές επικοινωνίες συμβάλλουν με υποδιπλάσιο ποσοστό στο ΑΕΠ (1,1%) και 1 δισ. ευρώ δημόσια έσοδα, έως το 2020.
Στο απαισιόδοξο σενάριο, ο κλάδος θα αντιμετωπίσει συνεχιζόμενη ύφεση στα έσοδά του, τα οποία θα περιοριστούν κατά 12,1%, έως το 2020.
Στο μέσο σενάριο (σταδιακή ευνοϊκή μεταβολή του περιβάλλοντος), τα έσοδα μπορούν να αυξηθούν κατά 8,1%, ενώ στο αισιόδοξο σενάριο, τα έσοδα μπορούν να αυξηθούν κατά 31%, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα δημόσια έσοδα από φόρους και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε όλο το εύρος της αλυσίδας αξίας.
Εθνικό Σχέδιο Ψηφιακής Ανάπτυξης
Μελέτες καταδεικνύουν ότι η αποτελεσματική εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου Εθνικού Σχεδίου Ψηφιακής Ανάπτυξης συνεπάγεται, κατά μέσο όρο, αύξηση της διείσδυσης της σταθερής ευρυζωνικότητας κατά 2,5% και της κινητής ευρυζωνικότητας κατά 7,4%.
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται η υιοθέτηση ενός Εθνικού Σχεδίου Ψηφιακής Ανάπτυξης για την Ελλάδα με ορίζοντα το 2020, που αναγνωρίζει τη διείσδυση των ψηφιακών επικοινωνιών ως αναπτυξιακή προτεραιότητα και λειτουργεί ως μοχλός για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο στην Ελλάδα του μέλλοντος με όχημα τις κινητές επικοινωνίες.
