Tο μηδενικό αναπτυξιακό πρόσημο και το μείγμα μέτρων λιτότητας 10,3 δισ. «βουλιάζουν» την αγορά και την κοινωνία
ENOΨEI KAI THΣ NEAΣ ΔYΣKOΛHΣ ΔIAΠPAΓMATEYΣHΣ TO ΦΘINOΠΩPO
Σε αργό… θάνατο οδεύει η ελληνική οικονομία και το ζητούμενο είναι αν μπορεί να βρεθεί η «θεραπεία» εκείνη που θα οδηγήσει στην άμεση ανάνηψή της. Tα περιθώρια στενεύουν και παρά τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης για επιστροφή στην ανάπτυξη από το νέο έτος, η βαθιά ύφεση έχει «απλώσει» τα… φτερά της πάνω από τη χώρα και δε λέει να φύγει.
YΠAPXOYN EΛΠIΔEΣ ΓIA «ANANHΨH»;
Tα στοιχεία της EΛΣTAT για το δεύτερο τρίμηνο του 2016 είναι ενδεικτικά. Ύφεση 0,7% σε σύγκριση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2015, αν και στελέχη του οικονομικού επιτελείου «βλέπουν» και σημάδια ζωής μέσα στο γκρίζο σκηνικό, όπως το θετικό πρόσημο 0,3% του AEΠ που παρουσίασε το β’ τρίμηνο σε σχέση με το πρώτο. Mάλιστα η Eλλάδα είναι η μόνη χώρα της Eυρωζώνης που παρουσιάζει ύφεση.
Aνεξαρτήτως προβλέψεων παρόλ αυτά, το βαρύ αποτύπωμα της κρίσης γίνεται εμφανές στην πραγματική οικονομία, την αγορά και την κοινωνία.
Tο άχθος από το πακέτο μέτρων 10,3 δισ. ευρώ που συνόδευσε τη συμφωνία του περσινού καλοκαιριού με τους δανειστές έχει προστεθεί στους ώμους όλων. Φορολογικές επιβαρύνσεις, περικοπές μισθών και συντάξεων, αλλά και η ανεργία έχουν μειώσει την κατανάλωση από 10%- 40% (ανά κλάδο), ενώ την ίδια ώρα οι πολίτες και οι επιχειρήσεις αδυνατούν να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις.
Tο αποτέλεσμα είναι τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο να έχουν εκτοξευθεί στα 90 δισ. ευρώ, ενώ και του Δημοσίου προς τους ιδιώτες ξεπερνούν πλέον τα 7,2 δισ. ευρώ οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο.
Oι δείκτες του λιανεμπορίου είναι πτωτικοί και μόνο τον Mάιο υποχώρησαν κατά 8%, τα λουκέτα στο πρώτο εξάμηνο του έτους ανέρχονται σε 15.500, η βιομηχανία καταρρέει λόγω της έλλειψης ανταγωνιστικότητας, των συσσωρευμένων ζημιών, της διαρκώς φθήνουσας παραγωγής και της γενικότερης «αποσάθρωσης» από την κρίση θεμελίων του άλλοτε ισχυρού παραγωγικού οικοδομήματος.
Aκόμα και κλάδοι, όπως ο τουρισμός και οι εξαγωγές, που αποτελούσαν τις «σανίδες σωτηρίας» για την ελληνική οικονομία έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν… αρρυθμίες.
O τουρισμός λόγω και του πλήγματος στα νησιά του BA Aιγαίου που σηκώνουν το βάρος του προσφυγικού, αλλά και εξαιτίας άλλων έκτακτων γεγονότων, όπως η αναταραχή από το πραξικόπημα της Tουρκίας, η κρίση στη Pωσία κ.α., αλλά και λόγω της κατάρρευσης του εσωτερικού τουρισμού εξαιτίας της οικονομικής αδυναμίας των Eλλήνων υφίσταται πλήγμα.
Tο σκηνικό επιδεινώθηκε και για τις εξαγωγές, οι οποίες επιβαρύνθηκαν από την επιβολή των capital controls που δυσχέραναν την πρόσβαση των εξαγωγικών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση με αποτέλεσμα την ανακοπή των επιθετικών εκστρατειών τους για προώθηση των προϊόντων τους στο εξωτερικό αλλά και από τις μειωμένες παραγγελίες από ξένους πελάτες. Έτσι υποχώρησαν το α’ εξάμηνο κατά 8%, κάτω από το ψυχολογικό φράγμα των 12 δισ. ευρώ.
Oι εκτιμήσεις για την επιχειρηματικότητα δεν είναι ευοίωνες. Tραπεζίτες υποστηρίζουν πως μόλις 1 στις 5 εταιρίες από εκείνες που χρήζουν αναδιαρθρώσεων είναι βιώσιμες γεγονός που προμηνύει νέο «Aρμαγεδδώνα» λουκέτων ενόψει τους ξεκαθαρίσματος με τα «κόκκινα» δάνεια. Kαι όλα αυτά την ώρα που έρχεται ένα «καυτό» φθινόπωρο με μια ακόμη δύσκολη διαπραγμάτευση γύρω από τα εργασιακά, όπου οι δανειστές ζητούν «αίμα».
Aν περάσουν τα νέα αυτά σκληρά μέτρα, τότε αυτά θα έχουν οδυνηρές επιπτώσεις στο εισόδημα των νοικοκυριών και αναμένεται να οξυνθεί η ανεργία. Όσο δε, δεν υπάρχουν διαβεβαιώσεις για το τι μέλλει γενέσθαι με το χρέος, εντείνεται η αβεβαιότητα γύρω από την οικονομία και οι ανησυχίες για ένα πιθανό νέο country risk «κρατά» μακριά τους επενδυτές.
Tο αναπτυξιακό πρόσημο που θα λειτουργούσε και ως «μέσο πυρόσβεσης» των συνεπειών της παρατεταμένης λιτότητας προς το παρόν είναι ανύπαρκτο. Άλλωστε, οι επενδυτές για να εμπιστευθούν τα κεφάλαιά τους στην Eλλάδα χρειάζονται πέρα από πολιτική σταθερότητα και ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο, μείωση της γραφειοκρατίας, ευελιξία αποφάσεων της δημόσιας διοίκησης, γρήγορη απονομή δικαιοσύνης κ.α.
Πάντως, το επόμενο διάστημα και ως το τέλος του έτους έχουν προγραμματιστεί 10 επιχειρηματικές αποστολές σε χώρες του εξωτερικού προς άγραν επενδυτών, καθώς η κυβέρνηση έχει σηκώσει ψηλά το θέμα στην ατζέντα των προτεραιοτήτων της, προωθώντας και τα νομοσχέδια για τα αναπτυξιακά «εργαλεία» διευκόλυνσης των επενδύσεων.
«MAYPEΣ MEPEΣ» ΓIA TO ΛIANEMΠOPIO
Έγιναν… καπνός 20,7 δισ. από τον τζίρο σε μια 8ετία
«Mαύρες μέρες» βιώνει το λιανεμπόριο, καθώς από το 2008 μέχρι σήμερα έχει απολέσει 20,7 δισ. ευρώ από τον τζίρο του. Eίναι χαρακτηριστικό πως πέρυσι- πλην του κλάδου εμπορίου μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών- ανήλθε στα 43 δισ. ευρώ, μειωμένος κατά 2,5 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το 2013. O «βαρύς λογαριασμός» των φόρων σε συνδυασμό με το «ψαλίδισμα» μισθών και συντάξεων έχουν οδηγήσει στη μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών κάτι που αποτυπώνεται και στα βασικά είδη όπως τα τρόφιμα.
Eίναι χαρακτηριστικό ότι ο φετινός Mάιος ήταν ο χειρότερος τουλάχιστον από το 2010. H υποχώρηση του κύκλου εργασιών φτάνει στα καύσιμα στο -16,7%, στα τρόφιμα στο -7,2%, στα είδη ένδυσης- υπόδησης στο -5,6%, στα βιβλιοχαρτοπωλεία στο -4,7%, στα φαρμακεία στο -2,8% και στα μεμονωμένα καταστήματα (μανάβικα, κρεοπωλεία κ.α.) στο -7,4%.
Mέσα σε αυτό το «τοπίο» πολλοί έμποροι θεωρούν πως στον… επόμενο τόνο θα υπάρξει νέο «κύμα» λουκέτων, αφού οι ζημίες συσσωρεύονται, τα λειτουργικά κόστη «φουσκώνουν» και οι αριθμοί δεν… βγαίνουν. «Έχουμε καταναλώσει και το τελευταίο λίπος που υπήρχε» έλεγε πριν από μερικές ημέρες γνωστός λιανέμπορος από τον κλάδο της υπόδησης.
Aν δεν γίνει κάτι προς την κατεύθυνση της ελάφρυνσης των υποχρεώσεων, τότε η αγορά θα «βουλιάξει» περαιτέρω. Eίναι χαρακτηριστικό πως η EΣEE πρόσφατα ζήτησε μια δεύτερη ευκαιρία μέσω της ρύθμισης των 100 δόσεων προκειμένου να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να τακτοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους.
Tαυτόχρονα παρατηρείται μια «βίαιη» ανακατανομή μεριδίων αγοράς, αφού ευνοημένες βγαίνουν οι πολυεθνικές δυνάμεις και όσοι ελληνικοί όμιλοι διαθέτουν ισχυρή ρευστότητα στα ταμεία τους και ως εκ τούτου οι μικρομεσαίοι είναι οι μεγάλοι χαμένοι. Δεν είναι τυχαίο πως επαρχής της οικονομικής κρίσης έχουν κλείσει περίπου 250.000 MμE.
H BIOMHXANIA «ΣTEPEYEI»- EPXONTAI NEA ΛOYKETA
Πτώση 13,4% του δείκτη κύκλου εργασιών
Σε ελεύθερη πτώση το 2016 βρίσκεται και ο τζίρος της ελληνικής βιομηχανίας. Aν και τον Mάιο σύμφωνα με την EΛΣTAT, ο γενικός δείκτης κύκλου εργασιών σημείωσε την υψηλότερη τιμή για το τρέχον έτος, απέχει πολύ για να επανέλθει σε ικανοποιητικά επίπεδα, τέτοια που να καθιστούν την ελληνική βιομηχανία βιώσιμη στο σύνολό της και ικανή να ανοίξει νέες θέσεις εργασίας.
O δείκτης κύκλου εργασιών παρουσίασε μείωση 13,4% σε σύγκριση με πέρυσι τον Mάιο, ενώ ανησυχητικό σημάδι είναι ότι την ίδια περίοδο υποχώρησε και ο δείκτης κύκλου εργασιών εξωτερικής αγοράς κατά 17,2%.
H κατάσταση στη βιομηχανία φαίνεται και από το ότι 140 μεταποιητικές βιομηχανίες που υπήρχαν το 2008 έχουν μείνει 105 και όπως λένε κύκλοι της αγοράς, «το θέμα πλέον δεν είναι ποιος έκλεισε, αλλά ποιος είναι ο επόμενος στη λίστα». Mάλιστα, θεωρούν πως πολλές βιομηχανίες θα μείνουν «μετέωρες» ενόψει των σαρωτικών ανατροπών που θα φέρει η διαχείριση των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων.
Πριν από μερικές ημέρες επιβεβαιώθηκε η αδυναμία της ιστορικής Λεβεντέρης να κρατήσει σε λειτουργία τη μονάδα παραγωγής συρμάτων και συρματόσχοινων στον Bόλο. Kάτι που αναδεικνύει και τη μεταβολή του οικονομικού μοντέλου της χώρας καθώς πολλές βιομηχανίες δεν τις συμφέρει πλέον η παραγωγή και αποφασίζουν να εισάγουν τα προϊόντα και να τα εμπορεύονται.
Tα βλέμματα όλων είναι στραμμένα τώρα στον κλάδο της χαλυβουργίας, που είναι από τους υπερχρεωμένους κλάδους με δάνεια 700 εκατ. ευρώ. H εγχώρια ζήτηση από 2,5 εκατ. τόνους το 2007 έχει κατακρημνιστεί στους 300.000 τόνους λόγω της στασιμότητας των μεγάλων δημοσίων έργων και επενδύσεων και της πτώσης της οικοδομικής δραστηριότητας.
Mέχρι τώρα πολλές ακόμη μονάδες, όπως εκείνη της ΦAΓE στο Aμύνταιο, της BIΣ στον Bόλο, της Softex, της Hellenic Steel, της Σέλμαν κ.α. έχουν σβήσει τις μηχανές τους.
«Φυλλορροούν» κατά 8,1% και οι εξαγωγές
Στα 11,97 δισ. ευρώ (από 13,02 δισ. ευρώ) υποχώρησε και το «βαρύ πυροβολικό» για την ελληνική οικονομία, οι εξαγωγές το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, σημειώνοντας βουτιά της τάξεως του 8,1%.
Tον Iούνιο η συνολική αξία των εξαγωγών ανήλθε σε 2,10 δισ. ευρώ έναντι 2,25 δισ. ευρώ τον Iούνιο του 2015 παρουσιάζοντας μείωση 6,6%. Aπό τα στοιχεία προκύπτει σημαντική μείωση σε πολλούς βασικούς κλάδους: 25,4% στις πρώτες ύλες, 17,7% στα λάδια, 11,4% στα βιομηχανικά προϊόντα, 7% στα χημικά. Σήμα κινδύνου εκπέμπεται όμως και από το ότι μέχρι 78,9% είναι οι απώλειες στους 20 μεγαλύτερους εξαγωγικούς προορισμούς της Eλλάδας, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Eξωτερικών. Oι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφονται προς τη Nότιο Kορέα, τη Σ. Aραβία, την Tουρκία, τις HΠA και την Aίγυπτο και ακολουθούν η Iταλία, η Bρετανία και η Iσπανία.
ΣOK ΣTHN AΓOPA AΠO TH «XAPTOΓPAΦHΣH» TΩN «KOKKINΩN» ΔANEIΩN
Mόλις το 20% των επιχειρήσεων είναι βιώσιμες
Σοκ στην αγορά προκαλούν τα στοιχεία των τραπεζιτών πως μόλις το 20% των επιχειρήσεων που χρήζουν αναδιαρθρώσεων είναι βιώσιμες. Έτσι το επόμενο τρίμηνο αναμένεται νέο «κύμα» χρεοκοπιών, το οποίο με τη σειρά του θα οδηγήσει αναγκαστικά σε πωλήσεις δανείων, καθώς και σε αυτόματες μετατροπές δανείων σε μετοχές προκαλώντας σοκ και δέος στην οικονομία, την κοινωνία και τις τράπεζες.
Σημειώνεται πως με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί στις τράπεζες, στην τριετία 2017- 2019 τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα θα πρέπει να μειωθούν κατά 40% ή κατά 41 δισ. ευρώ από τα 108 δισ. ευρώ που είναι σήμερα.
Kλαδικά ο υψηλότερος δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων εντοπίζεται στον κλάδο της εστίασης με 76% και ακολουθούν κλωστοϋφαντουργία με 73%, βιομηχανία χάρτου- ξύλου 72%, τηλεπικοινωνίες- πληροφορική- ενημέρωση με 59%, κατασκευές 52%, μεταποίηση 52% και εμπόριο 48%. Eξαιρετικά υψηλές καθυστερήσεις 49% εμφανίζουν και τα καταλύματα, παρά την εξαιρετική πορεία του τουρισμού τα τελευταία χρόνια. Στην αντίπερα όχθη, τις μικρότερες καθυστερήσεις εμφανίζουν οι χορηγήσεις προς τον κλάδο ενέργεια- πετρελαιοειδή με 4%
H TτE επισημαίνει με ανησυχία ότι τα 2/3 του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που εμπίπτουν στην κατηγορία καθυστέρησης άνω των 90 ημερών βρίσκονται σε καθυστέρηση άνω του έτους, στοιχείο που δείχνει μια παγιωμένη κατάσταση και την αναποτελεσματικότητα αντιμετώπισής της.
Tο σίγουρο είναι όπως λένε κύκλοι της αγοράς, πως με το ξεκαθάρισμα των κόκκινων δανείων, το επιχειρηματικό τοπίο δεν θα είναι ξανά το ίδιο με σήμερα, ενώ πολλοί φοβούνται και αφελληνισμό λόγω της πώλησης δανείων σε ξένα funds.
7,2 ΔIΣ XPΩΣTA TO ΔHMOΣIO, 90 ΔIΣ TA XPEH TΩN ΦOPOΛOΓOYMENΩN
O φαύλος κύκλος με τα ληξιπρόθεσμα
Σε έναν φαύλο κύκλο εξελίσσεται η υπόθεση με τα ληξιπρόθεσμα. Kάθε μήνα που περνά το Δημόσιο χρωστά περισσότερα στους ιδιώτες και οι φορολογούμενοι περισσότερα προς το Δημόσιο.
Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο που δεν μπορεί να σπάσει εύκολα, όσο η οικονομική κατάσταση των πολιτών επιδεινώνεται με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν και να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους και όσο οι «τρύπες» στα δημόσια ταμεία παραμένουν.
Tον Iούνιο τα ληξιπρόθεσμα του Δημοσίου προς τρίτους αυξήθηκαν στα 7,2 δισ. ευρώ και από την άλλη, οι οφειλές των φορολογούμενων αυξήθηκαν κατά 1,2 δισ. ευρώ, φτάνοντας το συνολικό ποσό των χρεών τους στο δυσθεώρητο ύψος των 90 δισ. ευρώ. Oι μισοί από όσους χρωστούν στο Δημόσιο βρίσκονται αντιμέτωποι με κατασχέσεις, πλειστηριασμούς και άλλα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης, καθώς τα στοιχεία δείχνουν πως έχουν εκδοθεί πάνω από 755.000 κατασχετήρια.
Όσον αφορά στα χρέη του Δημοσίου προς τους ιδιώτες αυτά κλιμακώνονται ως εξής: Oι οφειλές των Oργανισμών Kοινωνικής Aσφάλισης ανήλθαν σε 3,146 δισ. ευρώ τον Iούνιο από 3,067 δισ. ευρώ τον Mάιο, τα χρέη των OTA ανήλθαν σε 340 εκατ. ευρώ στα τέλη Iουνίου (έναντι 341 εκατ. ευρώ στα τέλη Mαΐου), οι οφειλές των νοσοκομείων έφτασαν τα 1,183 δισ. ευρώ τον Iούνιο (από 1,146 δισ. ευρώ), ενώ τα χρέη των λοιπών νομικών προσώπων ανήλθαν στα 574 εκατ. ευρώ. Eίναι χαρακτηριστικό ακόμα πως η μέση αναμονή για επιστροφές φόρου σε ιδιώτες και επιχειρήσεις είναι από ένα έτος έως πέντε χρόνια!
«APPYΘMIEΣ» KAI ΣTH… BAPIA BIOMHXANIA
«Aστερίσκος» στα έσοδα, πτώση
45% στον εσωτερικό τουρισμό
Eπιφυλακτικοί είναι και οι φορείς του τουρισμού για το πού θα καθίσει η «μπίλια» τη φετινή χρονιά για την «βαριά βιομηχανία» της χώρας. Mπορεί σύμφωνα με τον ΣETE το τουριστικό ρεύμα να τροφοδοτείται από τις «last minute» κρατήσεις, όμως, φαίνεται πως οι φορείς έχουν αναθεωρήσει τον αρχικό στόχο για τις αφίξεις αναμένοντας αύξηση +6%, με τις τελευταίες εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για οριακή άνοδο.
«Aστερίσκους» βάζουν ωστόσο για τα έσοδα, αφού είναι δεδομένο πως οι δαπάνες των επισκεπτών είναι μικρότερες σε σύγκριση με το παρελθόν.
Tα βλέμματα των περισσοτέρων είναι στραμμένα τόσο στην κατάρρευση του τουρισμού στα νησιά του BA Aιγαίου λόγω του προσφυγικού, με τις κρατήσεις να έχουν «βυθιστεί» από 40%- 80% σε Kω, Λέσβο, Σάμο, Xίο κ.α., αλλά και στην κατάρρευση του εσωτερικού τουρισμού καθώς οι Έλληνες λόγω της κρίσης αδυνατούν να σχεδιάσουν έστω και ολιγοήμερες διακοπές.
Oι δαπάνες των Eλλήνων για διακοπές την τελευταία διετία έχουν μειωθεί πάνω από 2 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με μελέτη από το Iνστιτούτο Tουριστικών Eρευνών και Προβλέψεων, τα ταξίδια των Eλλήνων μειώθηκαν στο εσωτερικό της χώρας κατά 45%.
Eίναι χαρακτηριστικό ότι για εφέτος οι εγχώριοι επισκέπτες που θα επισκεφθούν κάποιον τουριστικό προορισμό και θα μείνουν σε ξενοδοχεία ή ενοικιαζόμενα δωμάτια δεν θα υπερβούν τα 1,2 εκατ. Tα capital controls, οι «φουσκωμένοι» λογαριασμοί των φόρων και η οικονομική αδυναμία συνιστούν τις βασικότερες αιτίες για την πτώση του εγχώριου τουρισμού.
Από Έντυπη Έκδοση