Την περασμένη εβδομάδα, μια μικρή ομάδα υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης συναντήθηκαν στο Λουξεμβούργο όπου και παραδέχτηκαν πως η διάσωση της Ελλάδας τον τελευταίο χρόνο, απέτυχε να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στα οικονομικά της χώρας. Νέα βήματα χρειάζονται επειγόντως για την ανακούφιση του επιβάρυνσης του χρέους, υπογράμμισαν.
Πιθανή η επέκταση βοήθειας
Πηγές λένε στο Reuters ότι το ενδεχόμενο να δοθούν περισσότερα χρήματα στην Ελλάδα είναι πια πιθανό, για να διευκολυνθούν οι όροι των υφιστάμενων δανείων, ενδεχομένως σε συνδυασμό με την «εθελοντική» συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών στην Ελλάδα.
Παρόλα αυτά, η στρατηγική αυτή, απλώς θα καθυστερήσει τον πραγματικό πόνο μέχρι αργότερα.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι πιστεύουν τώρα ότι, χωρίς μια επιθετική αναδιάρθρωση που θα αναγκάσει τους ιδιώτες πιστωτές να αποδεχθούν ζημιές ύψους 50% ή και περισσότερο στις εκμεταλλεύσεις τους στην Ελλάδα, η χώρα δεν θα βγει από την καθοδική πορεία της.
Οικονομική και όχι πολιτική λύση
Η κρίση του χρέους στην Ελλάδα είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουν αντιμετωπίσει οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής του μπλοκ από την έναρξη του πειράματος για κοινό νόμισμα, πριν από 12 χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή νομισματική Ένωση ήταν πάντα περισσότερο πολιτική παρά οικονομική. Αυτό ήταν και το μέρος του προβλήματος. Τώρα οι δύο αυτοί παράγοντες -οικονομία και πολιτική- είναι σε σύγκρουση, που θα μπορούσε τελικά να ανοίξει πληγές, με την Ελλάδα και άλλες ευάλωτες χώρες όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία να αναγκάζονται να εξετάσουν την έξοδό τους από τη ζώνη του ευρώ.
Αυτό θα ήταν ένα καταστροφικό πλήγμα για την Ευρώπη, της οποίας το κοινό νόμισμα είναι το αποκορύφωμα των προσπαθειών για μια στενότερη ενοποίηση.
«Το χρέος στην Ελλάδα είναι σε επίπεδα που πολύ σπάνια μια χώρα μπορεί να τα ξεπεράσει χωρίς την αναδιάρθρωση», είπε ο Kenneth Rogoff, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και συγγραφέας του «Αυτή τη φορά είναι διαφορετικό», ένα best-seller του 2009, σχετικά με τις κρίσεις του χρέους.
Η ευρωζώνη να βρει λύση
Για να εξασφαλίσει η ευρωζώνη την ασφάλεια του κοινού νομίσματος, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Ευρώπης πρέπει να καταλήξουν σύντομα σε απαντήσεις σχετικά με το πώς και πότε θα συμβεί αυτό.
Πρώτη προτεραιότητά τους είναι η εξεύρεση του τρόπου για να αποφευχθεί μια νέα χρηματοδότηση ύψους περίπου 65 δίσ. ευρώ για την Ελλάδα το 2012 και 2013, εφόσον, όπως αναμένεται, δεν μπορούν να επιστρέψουν στις αγορές.
Άμεση λύση φαίνεται να είναι η προσφορά περισσότερων χρημάτων προς την Αθήνα και ταυτόχρονα, να χαλαρώσει τους όρους των δανείων που πρόσφερε πέρυσι, κόβοντας το επιτόκιο που χρεώνει καθώς και την παράταση της περιόδου κατά την οποία η Ελλάδα πρέπει να αποπληρώσει τα δάνεια, σε 10 χρόνια ή και περισσότερο.
Μια πηγή του κυβερνώντος συνασπισμού της Γερμανίας, δήλωσε στο Reuters αυτή την εβδομάδα ότι τα βήματα αυτά θα μπορούσαν να συνοδεύονται από τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, για παράδειγμα οι τράπεζες, να συμφωνήσουν να επεκτείνουν τις διάρκειες των εκμεταλλεύσεών τους σε εθελοντική βάση.
Το πρόβλημα και πάλι είναι ότι ελάχιστοι ειδικοί πιστεύουν ότι μπορεί να λειτουργήσει.
Το δίλημμα για την Ευρώπη είναι ότι ακόμη και με μικρή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, το σχέδιο δεν θα θέσει και πάλι την Ελλάδα σε μια βιώσιμη πορεία του χρέους, ούτε θα καθησυχάσει τους φόβους της αγοράς ότι ένα σημαντικό «κούρεμα» (κατά το οποίο οι επενδυτές αναγκάζονται να αποδεχθούν μείωση της αξίας του τους ομόλογα) θα έρθει το 2013.
Περισσότερα χρήματα της ΕΕ στην Αθήνα, θα αυξήσουν επίσης την έκθεση του δημόσιου τομέα στο ελληνικό χρέος.
Με τον ερχομό του 2013, ενδεχομένως ο μόνος τρόπος για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να παρέχουν επαρκή ανακούφιση, μπορεί να είναι σκληρότερη πολιτική προς τους δικούς τους φορολογούμενους, με την αποδοχή μεγάλων ζημιών από τα δάνεια έκτακτης ανάγκης που δίνονται στην Ελλάδα. Κανείς υγιής πολιτικός θα θέλει να κάνει κάτι τέτοιο, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
Ελληνικές τράπεζες
Η JP Morgan εκτιμά ότι η περικοπή 50% του ελληνικού χρέους θα μπορούσε να μειώσει το ισοζύγιο στο πλαίσιο του ελληνικού τραπεζικού συστήματος σε μόλις 4 δισ. ευρώ, ή 1% των περιουσιακών στοιχείων – ένα ισχυρό χτύπημα που θα απαιτούσε αύξηση κεφαλαίου που εκτείνοντας τα 100 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, οι απώλειες θα ήταν πολύ μικρότερη, αν η αναδιάρθρωση πραγματοποιούταν στα μέσα του 2013, σύμφωνα με τους αναλυτές της JP Morgan, καθώς η μέση διάρκεια για τα ομόλογα που κατέχουν είναι πέντε έτη.
Τι έπεται;
Είναι σαφές ότι οι ιδιώτες-κάτοχοι ελληνικού χρέους θα αναγκαστούν να λάβουν σημαντικές απώλειες. Αυτό που είναι λιγότερο προφανές είναι το κατά πόσον αυτό θα είναι αρκετό για να ανοίξει το δρόμο για την επιστροφή της χώρας στις αγορές.
Μέχρι να συμβεί αυτό, περισσότερα ευρωπαϊκά χρήματα θα πρέπει να δοθούν στην Αθήνα.
Η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ θα βρεθεί αντιμέτωπη με εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2013, την ίδια στιγμή ακριβώς που η ελληνική κρίση του χρέους θα μπορούσε να βρίσκεται στο πιο δυσοίωνο αποκορύφωμά της.
Δύο χρόνια από τώρα, θα μπορεί ακόμα η Μέρκελ να είναι σε θέση να προωθήσει σε γερμανούς βουλευτές και πολίτες την ιδέα της διατήρησης της Ελλάδας υπό στήριξη;
Ένας αυξανόμενος αριθμός οικονομολόγων και τραπεζιτών που έχουν μελετήσει το ελληνικό θέμα του χρέους στενά, πιστεύουν ότι η σύγκρουση μεταξύ οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων στο εσωτερικό της ζώνης του ευρώ μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή, ακόμη και αν το κόστος – τόσο για την Ελλάδα και άλλες χώρες – είναι τεράστιο.
Εάν η Ελλάδα πρόκειται να εγκαταλείψει το μπλοκ, θα πρέπει να διαχωρίσει τις τραπεζικές καταθέσεις της από το υπόλοιπο του τραπεζικού συστήματος στη ζώνη, δεδομένου ότι εισήγαγε ένα νέο νόμισμα, διακινδυνεύοντας την ασφάλεια των τραπεζών και τεράστια διακοπή των εταιρειών.