Ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν όσο η οικονομία βρίσκεται στον «αέρα»
Μία ασθενική ανάκαμψη είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε λιγότερα από τα αναμενόμενα φορολογικά έσοδα και περισσότερες από τις αναμενόμενες κοινωνικές μεταβιβάσεις, διαπιστώνει στην τελευταία ανάλυσή της η Alpha Bank, τονίζοντας ότι διακρίνονται ήδη ορισμένοι κίνδυνοι που καθιστούν την επίσπευση της αξιολόγησης άκρως απαραίτητη.
Πρώτον, οι αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες στο πρώτο εννεάμηνο του νέου έτους σε συνδυασμό με την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού μπορεί να φέρουν σε δεύτερο πλάνο το ζήτημα της διευθέτησης του ελληνικού χρέους.
Δεύτερον, η διαφαινόμενη ενίσχυση των πληθωριστικών τάσεων στη Ζώνη του Ευρώ, αν και οφείλεται περισσότερο στις τιμές ενέργειας, οι οποίες σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του ΔΝΤ θα αυξηθούν κατά 19,9% το 2017 (έναντι πτώσης 15,9% το 2016), μπορεί να μειώσουν την πιθανότητα επέκτασης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης μετά το τέλος του έτους, περιορίζοντας τα οφέλη από τη συμμετοχή των ελληνικών κρατικών ομολόγων ιδιαίτερα εάν υπάρξει περαιτέρω καθυστέρηση.
Όσο ταχύτερα λοιπόν τεθούν σε λειτουργία οι ανωτέρω καταλύτες τόσο ευχερέστερη είναι η επίτευξη του αναπτυξιακού σκοπού του προγράμματος για τους εξής λόγους.
Πρώτον, η βελτίωση των δεικτών εμπιστοσύνης και η αποκλιμάκωση των περιθωρίων επιτοκίων (spread ελληνικού γερμανικού) – ως αποτέλεσμα της συμμετοχής στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης – σε επίπεδο που επιτρέπει την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές εκτιμάται (Alpha Bank Research, Δελτίο 2.12.2016) ότι μπορεί να συμβάλει κατά μία περίπου εκατοστιαία μονάδα στο ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ το 2017.
Δεύτερον, η επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων σύμφωνα με το τρίτο πρόγραμμα θα επιφέρει σημαντική άνοδο των επενδύσεων, τόσο άμεσα στο πλαίσιο της χρηματοοικονομικής συναλλαγής, όσο και έμμεσα μέσω των δαπανών στη φάση υλοποίησης των σχετικών επενδυτικών σχεδίων (πχ. προμηθευτές, πρώτες ύλες, κατασκευαστές).
Τρίτον, η εισαγωγή των απαιτούμενων νομοθετικών παρεμβάσεων που συνδέονται με την δεύτερη αξιολόγηση για την αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (μεταξύ άλλων διασαφήνιση του καθεστώτος αναδιαρθρώσεως δανείων με την εισαγωγή νέων εργαλείων, υιοθέτηση φορολογικών κινήτρων, οριστικοποίηση κανόνων για εξωδικαστικούς συμβιβασμούς) θα οδηγήσει σε μία αναδιάταξη του επιχειρηματικού χάρτη της χώρας που αφενός θα προσελκύσει νέους επενδυτές και αφετέρου θα εξυγιάνει, όπου αυτό είναι εφικτό, αρκετές επιχειρήσεις ώστε να σχεδιάσουν εκ νέου την επιχειρηματική τους στρατηγική.
Διακοπή Αποπληθωρισμού: Τιμές Ενέργειας, Φορολογική Επιβάρυνση και Υποτονική Ζήτηση
Η σταδιακή συμπίεση του ποσοστού ανεργίας που διαμορφώθηκε τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους στο 23,0% σε σχέση με 24,5% τον Οκτώβριο του 2015 και η διακοπή του αποπληθωριστικού φαινόμενου σε μέσα επίπεδα το 2016 (για πρώτη φορά από το 2013 με βάση τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή) συνάδουν με την ήπια ύφεση του πρώτου εξαμήνου και τη σταδιακή έξοδο από αυτήν στο δεύτερο εξάμηνο της περασμένης χρονιάς.
Οι αιτίες, ωστόσο, για τις οποίες η υποτονική ενεργός ζήτηση δεν καθήλωσε το ρυθμό μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή σε αρνητικό έδαφος είναι, πρωτίστως, η σημαντική αύξηση των φορολογικών συντελεστών στην κατανάλωση, και δευτερευόντως, οι αυξητικές τάσεις στις διεθνείς τιμές ενέργειας το τελευταίο δίμηνο του προηγούμενου έτους.
Ειδικότερα, σχετικά με την πορεία του πληθωρισμού, η διαφορά συνιστά ένα μέτρο της επιβάρυνσης του τιμαρίθμου από την έμμεση φορολογία βάσει της υποθέσεως ότι οι μεταβολές στους φορολογικούς συντελεστές μετακυλίονται στους καταναλωτές την ίδια στιγμή και εξ ολοκλήρου.
Ποιο μέρος αυτής της φορολογικής επιβάρυνσης θα μετακυληθεί στον καταναλωτή και ποιο εν τέλει θα απορροφηθεί από τον παραγωγό θα εξαρτηθεί από την ελαστικότητα της ζήτησης για κάθε προϊόν και υπηρεσία.
Όσο μικρότερη η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή, τόσο μικρότερο ποσοστό του φόρου θα απορροφήσουν οι παραγωγοί και συνεπώς μεγαλύτερη η επιβάρυνση για τους καταναλωτές .
Αυξήσεις στην έμμεση φορολογία
Οι αυξήσεις που παρατηρήθηκαν στην έμμεση φορολογία και κυρίως στον ΦΠΑ το 2015 και 2016 αποτέλεσαν βασικό παράγοντα για την αποκλιμάκωση των αποπληθωριστικών τάσεων, ενώ η συνολική τους επιβάρυνση στο επίπεδο τιμών είναι μεγάλης διάρκειας και μεγέθους αν και μικρότερη σε σύγκριση με εκείνη που επικράτησε την περίοδο των προηγούμενων προσαρμογών του ΦΠΑ το 2010-2011 .
Επιπλέον, οι αυξήσεις που παρατηρήθηκαν στον ειδικό φόρο κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης τον Οκτώβριο του 2016, σε συνδυασμό με τις αυξήσεις στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2016 αποτυπώνονται στην αύξηση του υποδείκτη της ενέργειας του δείκτη τιμών καταναλωτή που λαμβάνει θετικές τιμές σε αυτό το τρίμηνο.
Αγοραστική Δύναμη, Επενδύσεις και Καταλύτες της Ανάπτυξης το 2017.
Αποδυνάμωση νοικοκυριών
Οι ανωτέρω εξελίξεις στο κόστος ενέργειας συνεπάγονται ότι ένας παράγοντας στήριξης της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών την τελευταία τριετία αποδυναμώνεται.
Συνεπώς, για την πραγματοποίηση ισχυρού ρυθμού ανάπτυξης 2,7% το 2017, που προαπαιτείται για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων του προγράμματος προσαρμογής για τα φορολογικά έσοδα και το πρωτογενές πλεόνασμα, θα πρέπει να ενισχυθεί η επενδυτική δαπάνη στην ελληνική οικονομία.
Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του προγράμματος, η διασφάλιση της δέσμευσης για τη μορφή των μεσοπρόθεσμων μέτρων διευθέτησης του χρέους και επακόλουθα η συμπερίληψη των ελληνικών κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ αποτελούν τους καταλύτες για την αύξηση των επενδύσεων το 2017 καθώς και για την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας που θα έχει πολλαπλασιαστική επίδραση στην καταναλωτική δαπάνη και των επομένων ετών.
Η καθυστέρηση στην υλοποίηση των ανωτέρω θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τη δυναμική της ανάκαμψης αλλά και τη δυνατότητα επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων.
