«Με τις δόσεις να φτάνουν ακόμη και σε βάθος δεκαετίας»
Μέσα σε 86 ημέρες, το πολύ, θα μπορεί μία επιχείρηση να ρυθμίσει εξωδικαστικά τις οφειλές της με όλους του πιστωτές της με τις δόσεις να φτάνουν ακόμη και σε βάθος δεκαετίας, για χρέη προς το Δημόσιο με βάση το σχέδιο νόμου που βρίσκεται στη Βουλή για ψήφιση. Ωστόσο, για την ομαλή λειτουργία της οικονομικής τους δραστηριότητας και τα συμφέροντα των εργαζομένων θα εξαιρούνται από τον εξωδικαστικό μηχανισμό οι απαιτήσεις των μικρών πιστωτών που θα εξακολουθούν να διεκδικούν το σύνολο των απαιτήσεών τους.
Τα παραπάνω αναφέρει σε συνέντευξή του προς το ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Δημήτρη Παπαδημητρίου για το νομοσχέδιο του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων, και υπογραμμίζει ότι για πρώτη φορά, ο οφειλέτης βρίσκεται στο επίκεντρο καθώς είναι αυτός που θα μπορεί να ξεκινάει τη διαδικασία, χωρίς το φόβο των καταδιωκτικών μέτρων που τίθενται σε αναστολή.
Επίσης, αξιολογείται με αντικειμενικά κριτήρια η πραγματική ικανότητα αποπληρωμής μιας επιχείρησης δίνοντας τη δυνατότητα στις υγιείς επιχειρήσεις να ρυθμίσουν τις οφειλές τους προς όλους τους πιστωτές τους, δηλαδή, τράπεζες, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προμηθευτές και λοιπούς ιδιώτες εφόσον την τελευταία τριετία έχουν λειτουργικό κέρδος έστω και 1 ευρώ. Με τον τρόπο αυτό εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας κι έχουν πληγεί τα τελευταία χρόνια από την ύφεση θα μπορέσουν να ελαφρυνθούν και να καταστούν βιώσιμες.
Από την άλλη πλευρά το νομοσχέδιο, με πλήθος δικλίδων ασφαλείας, αποκλείει τους στρατηγικά κακοπληρωτές.
Αναλυτικά, η συνέντευξη που παραχώρησε ο υπουργός έχει ως εξής:
Κύριε υπουργέ, μια από τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η αγορά είναι οι οφειλές των επιχειρήσεων που βαραίνουν στην πορεία της λειτουργίας τους. Ποια είναι η φιλοσοφία του νομοσχεδίου για τον εξωδικαστικό μηχανισμό που κατατέθηκε στη Βουλή;
Σκοπός του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων είναι να δώσει τη δυνατότητα στους οφειλέτες-επιχειρηματίες να ρυθμίσουν τα χρέη τους συνολικά και ταυτόχρονα προς όλους τους πιστωτές τους, δηλαδή, τράπεζες, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προμηθευτές και λοιπούς ιδιώτες. Βασική επιδίωξη αυτής της μεγαλόπνοης νομοθετικής πρωτοβουλίας είναι να προσφέρει τη ευκαιρία σε βιώσιμες επιχειρήσεις που βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμών, να πάρουν ανάσα από την ασφυκτική θηλιά των χρεών που συσσωρεύτηκαν τα τελευταία χρόνια των σκληρών υφεσιακών πολιτικών.
Μέσω της ορθολογικής διευθέτησης που μπορεί να περιλαμβάνει γενναίες μειώσεις επιτοκίων, επιμηκύνσεις περιόδου αποπληρωμής έως και διαγραφές οφειλών, στόχος είναι να διασωθούν επιχειρήσεις με υγιή χαρακτηριστικά, ώστε να συνεχίσουν τη λειτουργία τους από καλύτερες βάσεις και να διασφαλιστούν χιλιάδες θέσεις εργασίας, εξυγιαίνοντας ταυτόχρονα τα τραπεζικά χαρτοφυλάκια. Ενέργειες οι οποίες εντάσσονται στο πλαίσιο της νέας αναπτυξιακής στρατηγικής που χαράσσει η κυβέρνηση, για την έξοδο της χώρας από τη δίνη της μακρόσυρτης κρίσης που πλήττει την οικονομία και την κοινωνία.
Ποια είναι η καινοτομία του εξωδικαστικού;
Είναι σημαντικό ότι στο επίκεντρο βρίσκεται ο οφειλέτης σε αντίθεση με ό,τι επιχειρήθηκε να ισχύσει στο παρελθόν. Αυτός είναι που ξεκινάει τη διαδικασία και εγκρίνει τελικά το σχέδιο αναδιάρθρωσης, μέσα από μία συντονισμένη και οργανωμένη σε συγκεκριμένο πλαίσιο διαδικασία διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές.
Για πρώτη φορά, αξιολογείται με αντικειμενικά κριτήρια η πραγματική ικανότητα αποπληρωμής της επιχείρησης και κατόπιν διαφανούς διαδικασίας διαπραγμάτευσης της οποίας εγγυητής είναι ένας πιστοποιημένος ενδιάμεσος διαμεσολαβητής-συντονιστής διαμορφώνεται ένα κοινώς συμφωνημένο πλάνο εξυπηρέτησης όλων των χρεών βάσει αυτής -και όχι αντιστρόφως όπως γινόταν μέχρι σήμερα στην πράξη- εξασφαλίζοντας μια ολοκληρωμένη και οικονομικά ωφέλιμη λύση. Για πρώτη φορά, επίσης, οι πιστωτές που έχουν το 60% των οφειλών των συμμετεχόντων, δεσμεύει τους υπόλοιπους πιστωτές που αδρανούν ή δεν συμφωνούν, γεγονός που ενδέχεται να επιφέρει ουσιαστικές ευκαιρίες συνεννόησης.
Τέλος, είναι αξιοσημείωτο για την ομαλή λειτουργία της οικονομικής δραστηριότητας και τα συμφέροντα των εργαζομένων ότι εξαιρέσαμε τις απαιτήσεις των μικρών πιστωτών του οφειλέτη που μπαίνει στον μηχανισμό. Αυτές δεν επηρεάζονται από τη συμφωνία αναδιάρθρωσης, από τυχόν «κουρέματα» κ.λπ. και εξακολουθούν να διεκδικούν το σύνολο των απαιτήσεων τους. Οι μικροί πιστωτές είναι συνήθως απόλυτα εξαρτώμενοι από τα ποσά τα οποία τους οφείλονται και έχουν νευραλγική σημασία για την ομαλή λειτουργία της επιχείρησης που επιχειρεί να εξυγιανθεί, όπως οι προμηθευτές υλικών, πρώτων υλών, υπηρεσιών και κυρίως οι εργαζόμενοι.
Ποιο είναι το “κατώφλι” των χρεών για την υπαγωγή στο μηχανισμό; Τι απαντάτε στις κατηγορίες ότι ενδέχεται να μείνει εκτός ρύθμισης μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων;
Για πρώτη φορά, παρέχεται η ευκαιρία υπαγωγής όσο το δυνατόν περισσότερων επιχειρήσεων, στηρίζοντας έτσι έμπρακτα την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα που έχει πληγεί περισσότερο από την κρίση των τελευταίων ετών. Μπορούν να υπαχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό όλες οι πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς και οι ατομικές επιχειρήσεις, εφόσον το συνολικό προς ρύθμιση χρέος τους, έως 31/12/16, υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ. Για τα δε μικρότερα ποσά, μπορούν να ρυθμιστούν ευκολότερα με απλούστερες διαδικασίες διακανονισμού. Υπάρχει, ωστόσο, πρόνοια ρύθμισης Δημοσίων οφειλών και χρεών προς ταμεία κοινωνικής ασφάλισης και για όσους δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα αλλά και όσους έχουν χρέη κάτω των 20.000 ευρώ.
Το όριο των 20.000 ευρώ προέκυψε μετά από διαπραγμάτευση απέναντι σε διαρκείς πιέσεις για πολύ υψηλότερο όριο, αλλά καταφέραμε να το διατηρήσουμε σε αυτό το επίπεδο ώστε να υπάγονται όσο το δυνατό περισσότεροι δικαιούχοι. Σχετικά με το θέμα του αποκλεισμού των οφειλετών που χρωστούν πάνω από το 85% των οφειλών τους σε έναν πιστωτή, πετύχαμε και αυτοί να μπορούν πλέον να υπαχθούν στη διαδικασία της εξωδικαστικής ρύθμισης με απλούστερη και ταχύτερη διαδικασία διμερούς διαπραγμάτευσης. Οπότε, πλέον, εντάσσονται όλοι στο μηχανισμό.
Στόχος της κυβέρνησης δεν είναι να υπάρξει δυνατότητα λύσης μόνο για λίγες μεγάλες εταιρείες, αλλά κυρίως να δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία ιδιαίτερα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας.
Πόσες επιχειρήσεις έχετε υπολογίσει ότι θα ωφεληθούν από τις διατάξεις του νόμου και τι οικονομικά αποτελέσματα πρέπει να έχει μια επιχείρηση ως προϋπόθεση ένταξης;
Εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις υπολογίζεται ότι θα έχουν την ευκαιρία να υπαχθούν στη διαδικασία. Μοναδική προϋπόθεση ένταξης είναι ότι η επιχείρηση πρέπει να έχει θετική διαφορά λειτουργικών εσόδων-εξόδων σε μια μόνο χρήση κατά τα τρία τελευταία χρόνια. Εξαιρουμένων, δηλαδή, των πληρωμών τόκων, φόρων και των αποσβέσεων, θα πρέπει η εταιρεία να έχει καταφέρει κάποια από τις τελευταίες τρεις χρονιές να έχει βγάλει λειτουργικό κέρδος έστω και 1 ευρώ. Κάτι που αποδεικνύει ότι μπορεί να είναι βιώσιμη στο μέλλον, εφόσον τις ελαφρυνθούν τα βάρη από το παρελθόν. Ακόμα και αν δεν πληρούν αυτό το κριτήριο, μια θετική καθαρή θέση την τελευταία τριετία για τις επιχειρήσεις με διπλογραφικά στοιχεία είναι αρκετή.
Στην τελική διαμόρφωση του σχεδίου νόμου, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης των οφειλών υπερχρεωμένων επιχειρήσεων ποια χρέη προς το Δημόσιο θα μπορούν να “κουρεύονται”;
Θα μπορούν να ρυθμιστούν με «κούρεμα», βασική οφειλή, πρόστιμα και προσαυξήσεις, τόκοι υπερημερίας καθώς και παρακρατούμενοι φόροι, δηλαδή αυτοί του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) και του Φόρου Μισθωτών Υπηρεσιών (ΦΜΥ). Ωστόσο, από τις οφειλές προς τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης εξαιρείται μόνο η διαγραφή βασικής οφειλής παρακρατούμενων εισφορών εργαζομένων. Ακόμη δίνεται η δυνατότητα να διαγραφούν βασικές οφειλές, πρόστιμα και προσαυξήσεις εισφορών εργοδοτών.
Στο σχέδιο αναδιάρθρωσης μιας επιχείρησης θα ορίζεται ένας συγκεκριμένος αριθμός και ύψος δόσεων για την αποπληρωμή των οφειλών, τόσο προς το δημόσιο, όσο και προς τις τράπεζες και τους λοιπούς πιστωτές;
Η ρύθμιση θα αφορά παλαιότερες ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τράπεζες αλλά και άλλους ιδιώτες πιστωτές (π.χ. προμηθευτές), καθώς και βεβαιωμένες οφειλές προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία που έχουν συσσωρευτεί έως 31/12/16. Οφειλέτης και πιστωτές μπορούν να διαμορφώσουν ελεύθερα το περιεχόμενο της συμφωνίας αναδιάρθρωσης χρεών και άρα να προσδιορίσουν κατά βούληση τόσο το πλήθος και το ύψος των δόσεων όσο και το ποσοστό της διαγραφής των οφειλών, εφόσον κάτι τέτοιο συμφωνηθεί.
Για τα χρέη προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία θα υπάρχει η δυνατότητα του οφειλέτη να ρυθμίσει μέχρι και σε 120 μηνιαίες δόσεις (ήτοι διάστημα 10 ετών), με ελάχιστη καταβολή για κάθε δόση 50 ευρώ. Πέραν του μέγιστου αριθμού των δόσεων που ασφαλώς αποτελούν επιμηκύνσεις υποχρεώσεων, υπάρχει η δυνατότητα και διαγραφής, όπως σας είπα πριν.
Πότε εκτιμάτε ότι θα ψηφιστεί και ο ξεχωριστός νόμος, για την παροχή νομικής κάλυψης στα στελέχη των τραπεζών και τους λειτουργούς του Δημοσίου που θα χειριστούν τις αναδιαρθρώσεις δανείων;
Σχετική και γενικότερη πρόβλεψη θα υπάρξει από το υπουργείο Δικαιοσύνης με σκοπό να παραμείνει ενεργή ως διάταξη ακόμη και μετά το τέλος της διάρκειας του Νόμου, ο οποίος όπως γνωρίζετε έχει περιορισμένη διάρκεια ισχύος έως την 31η Δεκεμβρίου 2018.
Τι γίνεται με τα καταδιωκτικά μέτρα;
Για πρώτη φορά σε εξωδικαστικό πλαίσιο ο οφειλέτης προστατεύεται με αναστολή από καταδιωκτικά μέτρα εναντίον του, σαφώς χρονικά προσδιορισμένη, προκειμένου οι συμμετέχοντες να μπορούν απρόσκοπτα να διαπραγματευτούν, γεγονός το οποίο σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης εγγυάται για τα δικά του συμφέροντα και τα συμφέροντα των πιστωτών του.
Έχετε δηλώσει ότι το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο “δεν θα μετατραπεί σε συγχωροχάρτι από επιχειρήσεις – μνημεία κακοδιαχείρισης”. Πώς διασφαλίζεται αυτό;
Πράγματι, σκοπός δεν είναι να διασωθούν οι λεγόμενοι «στρατηγικοί κακοπληρωτές» οι οποίοι για τα προσωπικά τους συμφέροντα πατούν πάνω στους εργαζόμενους αλλά και τους πιστωτές τους για να γλιτώσουν, οδηγώντας τις επιχειρήσεις τους σε στενωπό. Στο νομοσχέδιο υπάρχουν διάφορες δικλείδες ασφαλείας, που εντοπίζουν τους λεγόμενους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Για παράδειγμα, προβλέπεται η άρση κάθε απορρήτου, φορολογικού και τραπεζικού, καθώς και η προσκόμιση στοιχείων, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους επιχειρηματίες και τα συγγενικά τους πρόσωπα, ώστε να φαίνεται τυχόν κλοπή της επιχείρησης από τον μέτοχο. Επίσης, δεν υπάρχει η δυνατότητα να ρυθμιστούν χρέη που δημιουργούνται από την αρχή του έτους και άρα δεν δίνεται κίνητρο για στάση πληρωμών. Ακόμη, ανά πάσα στιγμή υπάρχει η απειλή αναβίωσης του συνόλου των χρεών, εφόσον ο οφειλέτης δεν τηρεί τους όρους τους συμβιβασμού. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα σημεία.
Μπορείτε να μας πείτε πρακτικά, ποια θα είναι η διαδικασία που θα ακολουθούν οι επιχειρήσεις και πόσο χρονικό διάστημα εκτιμάτε ότι θα χρειάζεται για την ολοκλήρωση μίας υπόθεσης;
Η διαδικασία ξεκινά κατόπιν σχετικής αίτησης, η οποία θα συνοδεύεται από μια αρχική πρόταση ρύθμισης οφειλών, καθώς και από αναλυτικά στοιχεία της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης προς την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ).
Η διαδικασία μπορεί να ξεκινήσει ακόμα και εάν εκδηλώσει ενδιαφέρον το 50% των πιστωτών της επιχείρησης. Ορίζεται ένας συντονιστής των διαδικασιών διαπραγμάτευσης για την αναδιάρθρωση των χρεών από ειδικό μητρώο που θα δημιουργήσει και θα τηρεί για το σκοπό αυτό η ΕΓΔΙΧ και θα απαρτίζεται κατά προτεραιότητα από διαπιστευμένους διαμεσολαβητές.
Στη συνέχεια ακολουθούνται σαφή χρονοδιαγράμματα με ρητές προθεσμίες προκειμένου να επεξεργαστούν οι πιστωτές την πρόταση του οφειλέτη και τους δίνεται η δυνατότητα να καταθέσουν αντιπροτάσεις οι οποίες τίθενται σε ψηφοφορία.
Στο επόμενο στάδιο αναλαμβάνει ο εμπειρογνώμονας (εκτός εάν η επιχείρηση έχει χρέη μεταξύ 20-50 χιλ. ευρώ ή έχει πάνω από το 85% των οφειλών της σε έναν πιστωτή, οπότε ακολουθείται ταχύτερη διαδικασία), ο οποίος συντάσσει μια έκθεση βιωσιμότητας και βάση της έκθεσης αυτής προκύπτει συμφωνία σε περίπτωση που o οφειλέτης την αποδεχτεί. Τέλος, ακολουθεί η επικύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης από το δικαστήριο, δεσμεύοντας το σύνολο των πιστωτών.
Ο εξωδικαστικός μηχανισμός, όπως σας ανέφερα, έχει σαφή χρονοδιαγράμματα για κάθε βήμα της διαδικασίας. Μια επιχείρηση θα μπορούσε να έχει εξασφαλίσει λύση ρύθμισης με όλους τους πιστωτές το πολύ σε 86 ημέρες από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης της. Ενδέχεται, φυσικά, οι διαπραγματεύσεις, ανάλογα με την περίπτωση, να ολοκληρωθούν πολύ πιο σύντομα.
Για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας του νέου μηχανισμού, θα αναπτυχθεί μια ψηφιακή ηλεκτρονική πλατφόρμα, η οποία θα είναι προσβάσιμη για τα εμπλεκόμενα μέρη, μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της ΕΓΔΙΧ και θα συμβάλλει σημαντικά στη διευκόλυνση της επικοινωνίας των συμμετεχόντων στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, στην αυτόματη ταυτοποίηση των υποβαλλόμενων στοιχείων και γενικά στην επιτάχυνση των διαδικασιών και στην εξοικονόμηση του διαχειριστικού κόστους για όλους.
Με τις τελευταίες αυτές νομοθετικές ρυθμίσεις εκτιμάτε ότι συμπληρώνεται το πλαίσιο προστασίας των δανειοληπτών; ή έχετε σκέψεις και για νέες πρωτοβουλίες;
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο έρχεται να προστεθεί στο νομικό πλαίσιο που προέκυψε τον προηγούμενο χρόνο, από τις παρεμβάσεις τους προηγούμενου υπουργού, Γιώργου Σταθάκη, στο Νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, στο Νόμο για τη δημιουργία μη τραπεζικών εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων, στο πλαίσιο του νόμου για την προστασία του Καταναλωτή, στην παρέμβαση και την ενεργή συμμετοχή του υπουργείου στην αναμόρφωση του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών και στη δημιουργία της ΕΓΔΙΧ που εγγυάται την πιστή παρακολούθηση εφαρμογής του πλαισίου.
Παράλληλα προχωράμε τη δημιουργία ενός δικτύου ενημέρωσης και υποστήριξης των δανειοληπτών, με τη δημιουργία 120 Γραφείων Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών (ΓΕΥΔ) σε όλη τη χώρα που θα ενημερώνουν και θα καθοδηγούν τους οφειλέτες στην κατεύθυνση της παροχής εμπεριστατωμένων συμβουλών για τις λύσεις και τις δυνατότητες που το πλαίσιο τους παρέχει. Το πρώτο άνοιξε ήδη στο τέλος του περασμένου μήνα στο κτίριο της ΕΓΔΙΧ με πολύ θετική ανταπόκριση από το κοινό και τις επόμενες ημέρες θα ανοίξουν σε Αθήνα και Πειραιά, ενώ σύντομα θα ακολουθήσει η Θεσσαλονίκη. Το δίκτυο των ΓΕΥΔ θα επεκταθεί σύντομα στα κέντρα των Περιφερειών, τα κέντρα των Νομών, ορθολογικά, ώστε κάθε πολίτης να ξέρει που μπορεί να αποταθεί στον τόπο του.
Τέλος, το προσεχές διάστημα, θα εστιάσουμε τις προσπάθειές μας στη δημιουργία ενός Γραφείου Πιστοληπτικής Αξιολόγησης, που θα έρθει να συμπληρώσει το θεσμικό πλαίσιο, εκπληρώνοντας τη σχετική δέσμευση της κυβέρνησης και του ίδιου του πρωθυπουργού.
