«Ξεφτίζει» η «μαγική εικόνα» του Τσακαλώτου
Με «σηκωμένα τα μανίκια» όλοι στο Υπουργείο Οικονομικών, ενόψει της έλευσης των εκπροσώπων των Θεσμών περί τα μέσα Οκτωβρίου, παρά την «μαγική εικόνα» που επιμένει να παρουσιάζει ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος.
Στις 2 Οκτωβρίου, ο κ. Τσακαλώτος καταθέτει στη Βουλή το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού, που θέτει ως βασικό στόχο πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% για το 2018. Για να επιτύχει αυτόν τον στόχο χωρίς νέα μέτρα, προβλέπει ρυθμούς ανάπτυξης 1,7% φέτος και 2,4% το 2018.
Ωστόσο, το κείμενο του προσχεδίου γράφτηκε ήδη, χωρίς τα στοιχεία για το πώς πήγε χθες, 29 Σεπτεμβρίου, η πληρωμή φόρων 2,5 δισ. ευρώ, ώστε να φανεί το εάν καλύφθηκε τελικά ή όχι η «μαύρη τρύπα» ενός δισ. ευρώ, που είχε ανοίξει στα κρατικά έσοδα έως τον Αύγουστο.
Το προσχέδιο του 2018 δεν προβλέπει πρόσθετα νέα μέτρα πέραν από τα μέτρα 1,8 δισ. (1% του ΑΕΠ) που έχουν ψηφιστεί πέρυσι, αλλά θα ισχύσουν από 1ης Ιανουαρίου 2018. Στηρίζεται στην εκτίμηση ότι επιτυγχάνονται χωρίς πρόβλημα οι στόχοι που έθεσε για φέτος -στα μέσα της χρονιάς- το Μεσοπρόθεσμο.
Ωστόσο, από τον Μάιο που ψηφίστηκε το Μεσοπρόθεσμο, επί τρεις μήνες μετά πέφτει συνεχώς έξω έναντι των στόχων για εισπράξεις από τις αυξήσεις φόρων που έχουν ήδη επιβληθεί και επιβαρύνουν φορολογούμενους και καταναλωτές από τις αρχές του 2017.
Με τα δεδομένα αυτά, κορυφαίος αξιωματούχος του οικονομικού επιτελείου άφηνε ανοικτό να αλλάξουν και πάλι πολλά μέχρι τον Νοέμβριο, στο τελικό σχέδιο προϋπολογισμού που θα κατατεθεί στη Βουλή, σε σχέση με όσα προβλέπει το προσχέδιο που θα κατατεθεί την ερχόμενη Δευτέρα.
Οι Θεσμοί θα αναμένουν μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου τα οριστικά στοιχεία εισπράξεων φόρων που πληρώθηκαν ως τις 29 Σεπτεμβρίου, αλλά και τα στοιχεία για πληρωμές ληξιπρόθεσμων χρεών του κράτους στους ιδιώτες, για να αποφανθούν πώς κλείνει η χρονιά.
«Μαγική εικόνα»
Το προσχέδιο θα προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 1,8% του ΑΕΠ στο τέλος του 2017 και διπλάσιο πλεόνασμα το 2018, μείωση της ανεργίας σε 20,2% φέτος και 19% το 2018.
Για φέτος, σε σχέση με το Μεσοπρόθεσμο του Μαϊου, το Προσχέδιο χαμηλώνει τον πήχη των προσδοκιών και για αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης (+1,1% αντί 1,3%) και για τις Επενδύσεις (+4,3% αντί 5,9%) αλλά, παρόλα αυτά, προβλέπει… δεκαπλασιασμό της δημόσιας κατανάλωσης (παρότι έχουν «παγώσει» κρατικές δαπάνες ένα δισ. στο 8μηνο), διπλασιασμό στις εξαγωγές (+6,7% αντί 3,3%) και στις εισαγωγές (+5,6% αντί 2,8%) παρά την μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω υπερφορολόγησης και, επιπλέον, μεγαλύτερη αύξηση της Απασχόλησης (+1,6% αντί +1,4%) με μεγαλύτερη μείωση της Ανεργίας (στο 20,2% αντί 21% που προβλεπόταν τον Μάιο).
Για το 2018, το προσχέδιο προβλέπει μείωση της δημόσιας κατανάλωσης σε σχέση με το 2017, αλλά εκτόξευση των Επενδύσεων στο +12,6%, αντί για… μόλις +10,8%, που προέβλεπε το Μεσοπρόθεσμο τον Μάιο.
Το προσχέδιο στηρίζεται σε προβλέψεις για ανάπτυξη 1,8% φέτος (και ο υπουργός Οικονομικών μιλά ακόμα και για 2%) και 2,4% το 2018. Στόχους, που το Εθνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο χαρακτήριζε χθες «αισιόδοξους», «φιλόδοξους», αν και «υπό προϋποθέσεις επιτεύξιμους».
Αλλά και ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, σε ομιλία του την Πέμπτη το βράδυ, «προσγείωνε» την ανάπτυξη στο 1,7% για φέτος (και αν δεν υπάρξουν νέες καθυστερήσεις στην αξιολόγηση), ενώ αμφισβήτησε το αφήγημα της κυβέρνησης περί υψηλών επενδύσεων λέγοντας ότι «οι επενδύσεις παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα», «το επενδυτικό κλίμα στη χώρα συνεχίζει να μην θεωρείται φιλικό σε ιδιωτικές επενδύσεις», «η διατήρηση των υφιστάμενων υψηλών φορολογικών συντελεστών αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη», «οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές αποτρέπουν τις επενδύσεις» και «αποτελούν αντικίνητρο για εργασία», «η φορολογική επιβάρυνση των μισθωτών και των ελεύθερων επαγγελματιών έχει αυξηθεί», «οι κοινωνικές παροχές συνεχίζουν να μειώνονται».
Η έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου
Για το 2017 ο στόχος για ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ ίσο με 1,8% θεωρείται αισιόδοξος. Για να επιτευχθεί απαιτείται μέσος όρος μεγέθυνσης τα επόμενα δύο τρίμηνα της τάξης του 3%. Υπό την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνεται το +1,8% για το 2017, ο στόχος για αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,4% το 2018 θεωρείται μεν αρκετά φιλόδοξος, αλλά συνεπικουρούμενος μεταξύ άλλων από τον θετικό αντίκτυπο του 2017 είναι υπό προϋποθέσεις επιτεύξιμος.
Οι αρνητικές επιπτώσεις λόγω της μείωσης της δημόσιας κατανάλωσης και ιδίως των δημοσίων επενδύσεων το 2018 είναι δυνατό, υπό προϋποθέσεις, να μη σταθούν εμπόδιο στις αναπτυξιακές προοπτικές που ανοίγει η ολοκλήρωση του προγράμματος εντός του 2018 και η αποκατάσταση της ομαλής χρηματοδότησης της χώρας από τις διεθνείς χρηματαγορές. Όπως αναφέρει το Πρώτο Θέμα, η ροή επενδύσεων και ο εξαγωγικός προσανατολισμός της Οικονομίας θα αποτελέσουν κλειδιά για την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου μεγέθυνσης της οικονομίας για το 2018.
Στο κείμενο της έκθεσης επισημαίνονται και τα εξής:
α. Οι ρυθμοί μεταβολής του 2017 βασίζονται σε στοιχεία που αναφέρονται στο α΄ εξάμηνο του έτους και προβλέψεις για το β΄ εξάμηνο. Με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το γ΄τρίμηνο που θα είναι διαθέσιμα τον Νοέμβριο, είναι πιθανό να αναθεωρηθούν αυτές οι προβλέψεις. Για το σύνολο του 2017, οι ανεξάρτητες προβλέψεις του ΕΔΣ για το ΑΕΠ, βάσει των δεδομένων του α΄ εξαμήνου είναι πιο μετριοπαθείς.
β. Οι ρυθμοί μεταβολής που αφορούν στο 2018 είναι στόχοι – εκτιμήσεις και όχι προβλέψεις, και ευθυγραμμίζονται με τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) 2018-2021.
Ειδικότερα Σχόλια για το 2018
1. Ιδιωτική κατανάλωση: Η αύξησή της κατά 1,4% διατηρείται στο επίπεδο της στοχοθεσίας του ΜΠΔΣ 2018-2021, αντιστοιχεί όμως σε μικρότερη αύξηση κατά απόλυτο μέγεθος, μιας και έχει προηγηθεί η επί τα χείρω αναθεώρηση της μεταβολής της για το 2017 (-0,2 εκατοστιαίες μονάδες) σε σχέση με το σενάριο του ΜΠΔΣ. Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης το 2018 αναμένεται να προέλθει κυρίως λόγω της σταθεροποίησης του οικονομικού κλίματος και της σταδιακής αποκλιμάκωσης της ανεργίας. Ανασχετικό παράγοντα αποτελεί η δέσμευση για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ το 2018.
2. Δημόσια κατανάλωση: Η προβλεπόμενη μείωσή της το 2018 (-0,2%) οφείλεται σε αναθεώρηση της αύξησης του μεγέθους της το 2017, όπως προβλέπεται από το επικαιροποιημένο σενάριο του ΥΠΟΙΚ (1% αντί 0,1% στο ΜΠΔΣ).
3. Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου: Η εκτιμώμενη υστέρηση το 2017 κατά 1,6 εκατοστιαίες μονάδες έναντι των προβλέψεων του ΜΠΔΣ, «διορθώνεται» με ανάλογη αύξηση το 2018. Η αύξηση των επενδύσεων το 2018 στηρίζεται αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα και αφορά σε όλες τις κατηγορίες επενδύσεων (εξοπλισμός, κατασκευές, κατοικίες κλπ) . Μολονότι η διόρθωση της πορείας των επενδύσεων στη χώρα μπορεί να δικαιολογείται από (α) την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης (β) τις κυβερνητικές δεσμεύσεις για συνεπή πορεία εφαρμογής των προαπαιτούμενων μέτρων του προγράμματος (γ) την προοπτική για αποκατάσταση της χρηματοδότησης της χώρας από τις διεθνείς αγορές εντός του 2018 και (δ) την αναμενόμενη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης της οικονομικής δραστηριότητας με την ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, εκφράζονται σοβαρές επιφυλάξεις ως προς το ύψος και την ταχύτητα της «διόρθωσης» που αναμένεται στο σενάριο του ΥΠΟΙΚ.
4. Εισαγωγές – Εξαγωγές: Επισημαίνεται ότι χωρίς σημαντική βελτίωση της θέσης της χώρας στο διεθνή ανταγωνισμό, ελλοχεύει ο κίνδυνος επαναφοράς των εξωτερικών ελλειμμάτων ή αύξησης μεριδίου εισαγωγών για μη παραγωγικούς σκοπούς (ενίσχυση κατανάλωσης), με τις γνωστές αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγική ανασυγκρότηση, το αξιόχρεο και εν τέλει τις προοπτικές ανάπτυξης της χώρας.
5. Απασχόληση – Ανεργία: Η βελτίωση των δεικτών απασχόλησης – ανεργίας το α΄ εξάμηνο του 2017 οδήγησε σε αναθεώρηση, προς το ευνοϊκότερο, των προβλέψεων για το 2017 και το 2018 σε σχέση με το ΜΠΔΣ. Η αναθεώρηση αυτή θεωρείται εύλογη, ύστερα από τη μείωση της ανεργίας το τελευταίο εξάμηνο που δημιουργεί ενδείξεις σταθερής τάσης.
