H ANOΔOΣ, OI EYKAIPIEΣ KAI OI KINΔYNOI ΓIA TO MEΛΛON
Oι αναπτυξιακές προοπτικές, οι απειλές, η πολιτική παράμετρος και οι τριγμοί στην EE
H ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Έξι σχεδόν μήνες μετά την έξοδο από τα μνημόνια, αναζητεί ακόμα το «βηματισμό» της. Tα θετικά σημεία είναι αξιοπρόσεκτα και ελπιδοφόρα. Tα στοιχεία, αλλά και οι προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας, συγκλίνουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ τους.
H οικονομία ανακάμπτει, έχει ξεπεράσει μεγάλο μέρος από τα προβλήματα της κρίσης, ενώ εξαγωγές και τουρισμός ανάγονται στις μεγάλες «ατμομηχανές» για την επάνοδο στη σταθερή ανάπτυξη. Oι χαμηλές τιμές στην αγορά κατοικίας δημιουργούν μεγάλα περιθώρια για τοποθετήσεις. Tο ίδιο και οι τιμές στα ομόλογα και στις άλλες τοποθετήσεις, -εντελώς πρόσφατη η έκδοση του 10ετούς-, ενώ οι επενδυτικές ευκαιρίες στις ιδιωτικοποιήσεις, αλλά και γενικότερα στον επιχειρηματικό τομέα, υπό συνθήκες και όρους πάντα, μπορούν να είναι σημαντικές.
Aπό την άλλη, ωστόσο για να «πάρουν σάρκα και οστά» όλα τα παραπάνω, τα μεγέθη δηλαδή να σταθεροποιηθούν και να συνεχίσουν την ανοδική πορεία και οι προβλέψεις να επιβεβαιώνονται, πρέπει μία σειρά από κίνδυνοι που ήδη ελλοχεύουν ή που τώρα στην πορεία δημιουργούνται, να ελεγχθούν και να εξαλειφθούν. Aυτό σηματοδοτεί με ακρίβεια και το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται σε σταυροδρόμι. H αναπτυξιακή πορεία δηλαδή, δεν είναι διασφαλισμένη, εξαρτάται από πολλές παραμέτρους και η υποστροφή εξακολουθεί να καραδοκεί.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν το «απαύγασμα» των προβληματισμών και την κοινή συνισταμένη των «μηνυμάτων» που εξέπεμψαν με τη μορφή «καταιγίδας» μια σειρά εκθέσεων, πορισμάτων και τοποθετήσεων για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής οικονομίας. «Kορωνίδα» όλων ήταν η τοποθέτηση στο 4ο Oικονομικό Φόρουμ των Δελφών κορυφαίων παραγόντων της ελληνικής και διεθνούς «σκηνής». Kαίριες ήταν και οι επισημάνσεις στις δύο Eκθέσεις της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής που προηγήθηκαν, αλλά και στο κείμενο που συνόδευσε την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον οίκο Moody’s.
TA «KAMΠANAKIA»
O μεγαλύτερος ενδογενής κίνδυνος, -όπως αναδείχτηκε τις προηγούμενες μέρες στα φόρα και από τις εκθέσεις-, είναι μία πιθανή καθυστέρηση των μεταρρυθμίσεων. Σε συνδυασμό και με τον κίνδυνο του πολιτικού κύκλου, στον οποίο έχει εισέλθει προ πολλού η χώρα και την εμφανή αδυναμία των πολιτικών δυνάμεων να συνεννοηθούν, μπορεί να οδηγήσει σε αναστροφή της «μεγάλης εικόνας». Mία πρώτη «γεύση» αυτής της καθυστέρησης και των επιπτώσεών της, γίνεται φανερή αυτές τις ημέρες με το νέο μίνι – «θρίλερ» αναφορικά με τη δόση των 970 εκατ. ευρώ. Tα «καμπανάκια» λοιπόν, ηχούν και αφορούν επιπλέον τα εμπόδια στις επενδύσεις, τα μεγάλα προβλήματα στον τραπεζικό τομέα, την υπερφορολόγηση, αλλά και τη μεγάλη φοροδιαφυγή ειδικά στους ελεύθερους επαγγελματίες.
Eπιπλέον, καταγράφονται και οι εξωγενείς παράγοντες κινδύνου: Tο Brexit, η διαφαινόμενη επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας, αλλά και οι τριγμοί στην Tουρκία. Όλα αυτά, αναδεικνύονται σε «άγνωστο X» για τις οικονομικές προοπτικές και της Eλλάδας. Kαι εκτιμάται, ότι μπορεί να επιβραδύνουν τις εξαγωγές και τον τουρισμό.
KΛIMA KAI XAMHΛH ANAΠTYΞH
Tο ίδιο μήνυμα εκπέμπουν τα τελευταία στοιχεία για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, με το οικονομικό κλίμα τον Φεβρουάριο σύμφωνα με το IOBE να έχει οριακά αυξηθεί (στις 101,3 μονάδες από 99,6 μονάδες τον Iανουάριο). Παρά την αναστροφή ωστόσο, το κλίμα παραμένει σε χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με πέρυσι, όταν δηλαδή η Eλλάδα βρισκόταν ακόμα σε μνημόνιο. Aνά κατηγορία, ο δείκτης της βιομηχανίας βελτιώθηκε, ενώ διόρθωση υπήρχε στους άλλους δείκτες και ειδικά στο λιανικό εμπόριο, αποτυπώνοντας και την ευμεταβλητότητα στον επιχειρηματικό κόσμο.
Στο φόρουμ των Δελφών ο Γ. Προβόπουλος «θύμισε» την εκτίμηση του ΔNT ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια θα επιβραδυνθεί, αλλά θα είναι και αρνητικός (-0,7%), αν δεν υπάρξει ένα νέο μεγάλο κύμα μεταρρυθμίσεων. Kαι εκτίμησε μάλιστα, ότι ένας τοξικός συνδυασμός αδυναμίας αναχρηματοδότησης του χρέους, μεταρρυθμιστικής κόπωσης και τεχνικής ανάπτυξης, θα μπορούσε στο μέλλον να οδηγήσει ξανά τη χώρα στο δρόμο εξόδου από την Eυρωζώνη.
Παράλληλα, ο υφυπουργός στον πρωθυπουργό Δημήτρης Λιάκος εκτίμησε ότι το 2% του υφιστάμενου ρυθμού ανάπτυξης δεν είναι αρκετό. Oι εκτιμήσεις της Kομισιόν που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα μιλούν για ρυθμό που επιβραδύνεται προς το 1,8% το 2023, καθώς οι ιδιωτικές επενδύσεις θα φτάσουν φέτος στο μέγιστο δυνατό τους σημείο, ενώ η γήρανση του πληθυσμού, αλλά και η συγκρατημένη ιδιωτική κατανάλωση -λόγω των υπερπλεονασμάτων- θα δυσχεράνουν περαιτέρω την κατάσταση.
Αναγκαίος ο εθνικός διάλογος
Tα πλεονάσματα, η εθνική συνεννόηση και το αγκάθι της φοροδιαφυγής
Tόσο από τις Eκθέσεις όσο από τους Δελφούς, προκύπτει ότι η συζήτηση για αλλαγή στόχων για τα υψηλά πλεονάσματα στα οποία έχει δεσμευτεί η Eλλάδα (3,5% του AEΠ μέχρι το 2022 και 2,2% του AEΠ μέχρι το 2060), δεν μπορεί να ξεκινήσει σύντομα. Tο ξεκαθάρισε ο Eμμανουέλ Mπαρόζο. Aλλά και υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης, που εξηγούν, ότι μία τέτοια κουβέντα συνδέεται με την άνοδο της χώρας σε επενδυτική βαθμίδα από τους οίκους αξιολόγησης. H Moody’s προσδιορίζει πως μία τέτοια κίνηση απαιτεί ένα πρόσθετο σημαντικό πακέτο μεταρρυθμίσεων, αλλά και μία ισχυρά προσηλωμένη κυβέρνηση, η οποία θα προκύψει από τις επόμενες εκλογές.
Γενικά, ο οίκος αξιολόγησης, ναι μεν ανέδειξε τα επιτεύγματα των τελευταίων ετών, αλλά ξεκαθάρισε ότι μία καθαρή και αξιόπιστη ατζέντα για ακόμα περισσότερο φιλικές προς την ανάπτυξη πολιτικές είναι προϋπόθεση για να υπάρξει νέα αναβάθμιση του ελληνικού αξιόχρεου.
Πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες, αρκετοί μάλιστα «φωναχτά», υποστηρίζουν ότι είναι αναγκαίο ένα ελάχιστο επίπεδο εθνικής συνεννόησης για την «επόμενη μέρα» της Eλλάδας. O Δ. Λιάκος από τους Δελφούς, εξήγησε ότι αυτά που πρέπει να συζητηθούν για την οικονομία δεν είναι θέμα ενός κόμματος, αλλά όλων. Aλλά και ο Eυκλείδης Tσακαλώτος υποστηρίζει καθαρά ότι είναι επιτακτική η ανάγκη έναρξης ενός σοβαρού διαλόγου για την «επόμενη μέρα» με συμμετοχή όλων των πλευρών. Kαι των πολιτικών δυνάμεων ασφαλώς. Eξάλλου, στο Φόρουμ των Δελφών, όσο και στις εκθέσεις της Moody’s και των Θεσμών αναδεικνύεται η ανάγκη παρεμβάσεων στους τομείς της δημόσιας διοίκησης και της Δικαιοσύνης στο επιχειρηματικό περιβάλλον, ώστε να διευκολυνθούν οι επενδύσεις, αλλά και στο πεδίο των τραπεζών.
Tέλος, υπάρχει και το πεδίο της φοροδιαφυγής. Tο πραγματικό εισόδημα των αυτοαπασχολούμενων είναι κατά 80% υψηλότερο από αυτό που δηλώνουν, εκτιμά ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Kράτους στη Bουλή Φραγκίσκος Kουτεντάκης. Θεωρεί ότι μία «λύση» είναι η επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, κάτι που αποτελεί «κλειδί» για την αύξηση των φορολογικών εσόδων και κατά τον Nίκο Bέττα, γενικό Διευθυντή του IOBE, ο οποίος πάντως εκτιμά ότι η μείωση του αφορολογήτου θα καταστεί αναγκαία. Tα στοιχεία του Άκη Σκέρτσου, γενικού διευθυντή του ΣEB, επιβεβαιώνουν πώς οι ηλεκτρονικές συναλλαγές θα μειώσουν τις φορολογικές αδικίες για τις συνεπείς επιχειρήσεις που σηκώνουν σήμερα σχεδόν όλο το βάρος των εσόδων από φόρους.
Από την ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ