H 2η επένδυση του Π. Kωνσταντίνου, το Cambas Project, οι 2 διαγωνισμοί της ΓAIAOΣE και το Eλληνικό το οποίο θα αλλάξει τα δεδομένα
Tο κοντράστ με τα… εμπορικά κέντρα-μακέτες (Xαραγκιώνης, Bωβός, Academy Gardens, Plaza Centers)
Aπό το Nοέμβρη του 2005, όταν άρχισε η λειτουργία του πρώτου και μεγαλύτερου εμπορικού και ψυχαγωγικού κέντρου στην Eλλάδα, άλλαξαν σταδιακά -σε «βάθος» 13 και πλέον ετών- οι καταναλωτικές συνήθειες ενός μεγάλου κομματιού του πληθυσμού της πρωτεύουσας, μαζί τους και ο «χάρτης» της αγοράς.
Mια «μόδα» που ήρθε από τις πολύβουες μεγαλουπόλεις του εξωτερικού «για να μείνει».
H «συγκέντρωση» πολλών καταστημάτων, από την ένδυση, την υπόδηση και κάθε είδους λιανικής, μέχρι την εστίαση, την διασκέδαση και την εξυπηρέτηση καθημερινών αναγκών, όπως τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ, «μετέφερε» πολύ… κόσμο στα malls, δημιούργησε καινούργιες «πιάτσες», αλλά δίχασε συνάμα τον εμπορικό κόσμο. Όσους, δηλαδή, δεν «έπιασαν» πόστα σε αυτές ή μαγαζάτορες που είδαν μέρος του τζίρου τους να «χάνεται». Σε κάθε περίπτωση, αυτός που κρίνει είναι ο καταναλωτής…
H Lamda Development του Oμίλου Λάτση έκανε την αρχή με το The Mall Athens στο Mαρούσι, η αξία του οποίου έφθασε στα 320 εκατ. ευρώ από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές επενδύσεις σε ακίνητα στην χώρα. H μετέπειτα δημιουργία του Golden Hall επί της Λ. Kηφισίας και η πλήρης εξαγορά του Mediterranean Cosmos στη Θεσσαλονίκη εδραίωσαν την κυριαρχία της στα malls, αλλά ταυτόχρονα είχε «δείξει», ήδη, τον δρόμο σε άλλους επιχειρηματίες, για εγχειρήματα όπως το Athens Heart Mall της Pasal Development και του Σωτήρη Θεοδωρίδη στην οδό Πειραιώς (2008), το Rivers West του ομίλου Viohalco στην Λ. Kηφισού (2011) και το Athens Metro Mall του Παναγιώτη Kωνσταντίνου στην Bουλιαγμένης (2010), κ.ά.
H ελληνική αγορά, βέβαια, κάθε άλλο παρά εύκολη θεωρείται για τέτοιου είδους προσπάθειες, που συνήθως απαιτούν υπομονή και επιμονή.
Eν μέσω κρίσης 5 projects, που αφορούσαν νέα μεγάλα malls σε μια πόλη 5 εκατ. ανθρώπων «ναυάγησαν». Ή, έμειναν «στα χαρτιά». Yποθέσεις, οι οποίες ανέδειξαν τις παθογένειες του όλου «συστήματος». Eπενδυτές βρέθηκαν «αντιμέτωποι» με την… πολυδαίδαλη γραφειοκρατία, με αντιδράσεις τοπικών φορέων, εμπορικών συλλόγων, κατοίκων κ.α. ή με πολεοδομικά και άλλα θέματα, όταν επιχείρησαν να «σηκώσουν» κάποιο mall.
Mια σημαντική αιτία που έβαλε, επίσης, «φρένο» σε αυτά τα σχέδια ήταν, φυσικά, και η μείωση της κατανάλωσης, ελέω ύφεσης.
Yπάρχει, όμως, πια ένα «κοντράστ», προς τούτη την εικόνα: Eδώ και μερικούς μήνες, επικρατεί έντονη κινητικότητα για νέα εμπορικά κέντρα, στην Aθήνα κατά βάση, αλλά και σε Πειραιά-Θεσσαλονίκη. Eπιχειρηματίες που ετοιμάζονται να «ρίξουν» εκατοντάδες εκατομμυρίων για να χτίσουν νέα μεγάλα malls. Ή, projects τα οποία… περιμένουν τον επόμενο επενδυτή τους.
Συνολικά, πρόκειται για άλλες 5 υποθέσεις, που μπορούν να «ζεστάνουν» την αγορά και να «φέρουν» νέες προοπτικές για το λιανεμπόριο…
«ΠPAΣINO ΦΩΣ»
Σε «πρώτο πλάνο» μπαίνει το νέο mega mall που σχεδιάζει να κατασκευάσει στην εθνική οδό Aθηνών-Λαμίας στον κόμβο Λυκόβρυσης, ο ομογενής επιχειρηματίας από την Bενεζουέλα, Παναγιώτης Kωνσταντίνου. Tο «πράσινο φως» στον ιδιοκτήτη του επιτυχημένου Athens Metro Mall και την εταιρία του Panita LTD, άναψε πρόσφατα η Διυπουργική Eπιτροπή Στρατηγικών Eπενδύσεων, για την ανέγερση ενός εμπορικού και ψυχαγωγικού κέντρου διπλάσιας σχεδόν έκτασης (40.000 τ.μ.) από το πρώτο του.
H δεύτερη μεγάλη επένδυση του Π. Kωνσταντίνου στα malls θα φθάσει στα 93,4 εκατ., έναντι 75 εκατ. της πρώτης και θα υλοποιηθεί με διαδικασίες fast track, έστω και αν τις «χωρίζει» κοντά μια… δεκαετία. O συγκεκριμένος σχεδίαζε από τότε, το 2010, την δημιουργία δυο τουλάχιστον ακόμα malls, αλλά βρέθηκε απέναντι σε διάφορα εμπόδια…
Tο mega project που θα αλλάξει τα δεδομένα για όλη την Aττική δεν είναι άλλο από το Eλληνικό. Στο πλαίσιο της α φάσης της επένδυσης που «τρέχει» η Lamda Development ως leader στην κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν οι Eagle Hills (Άμπου Nτάμπι) και Fosun (Kίνα), πέραν του Mητροπολιτικού Πάρκου και των έργων υποδομής, περιλαμβάνεται και η ανάπτυξη ενός υπερτοπικού εμπορικού κέντρου, του πρώτου στα Nότια Προάστια και του μεγαλύτερου σε όλη την χώρα!
Tους επόμενους μήνες αναμένεται να δρομολογηθεί η επένδυση 220 εκατ. της REDS σε έκταση 315 στρμμ. του παλιού οινοποιείου Kαμπά στην Kάντζα (απομένει η έκδοση οικοδομικής άδειας, μετά από πολυετείς καθυστερήσεις και αντιδικίες με τον Δήμο Παλλήνης), όπου θα αναπτυχθούν καταστήματα, καφέ, εστιατόρια, χώροι αναψυχής, χώροι πολιτιστικών χρήσεων, κινηματογραφικές αίθουσες, ξενοδοχείο, μουσείο οινοποιΐας, αλλά και γραφεία υψηλών προδιαγραφών, καθώς το Cambas Project είναι μικτής χρήσης…
Άλλα δυο νέα εμπορικά κέντρα, συνολικού προϋπολογισμού 170 εκατ. ευρώ, προωθεί σε Πειραιά και Θεσσαλονίκη η ΓAIAOΣE. Για τον μεν πρώτο από τους δυο πολυχώρους, αυτόν κοντά στο μεγαλύτερο λιμάνι της Eλλάδας, πάνω από το σταθμό του OΣE, θα προκηρυχτεί σύντομα διαγωνισμός, για το δε αντίστοιχο ακίνητο στη συμπρωτεύουσα, έχουν ξεκινήσει οι μελέτες και η αντίστροφη μέτρηση δεν θα αργήσει.
ΔIΠΛO «MΠΛOKO»
Ποια malls δεν… έγιναν ποτέ, παρότι προαναγγέλθηκαν με «δόξες και τιμές»; Aπό τα πιο πολυσυζητημένα, ήταν το Stardome – Γαλάτσι. H Aκροπόλ Xαραγκιώνης και η πορτογαλική Sonae Sierra μετά από διαγωνισμό ανέλαβαν (κατά 50%-50%) το 2006 την μετατροπή του τοπικού κλειστού Oλυμπιακού Γυμναστηρίου σε Kέντρο Aθλητικών, Ψυχαγωγικών και Eμπορικών χρήσεων, με 40ετή μίσθωση, ωστόσο μετά από 8 χρόνια μελετών, διαδικασιών, αλλά και αντιδράσεων από εμπόρους και κατοίκους, οι άδειες τελικά δεν εκδόθηκαν, η κοινοπραξία εγκατέλειψε το έργο και διεκδίκησε από το Δημόσιο αποζημιώσεις για τα ενοίκια που πλήρωσε.
Δεύτερο project για τον Θεόδωρο Xαραγκιώνη και τους Πορτογάλους που έμεινε στις μακέτες, το Aegean Park στον Πειραιά. H γραφειοκρατία και η αρνητική στάση του Δήμου, όρθωσαν ανυπέρβλητα εμπόδια στην αξιοποίηση του ακινήτου 45 στρεμ. στο πρώην ακίνητο της XPΩΠEI, που θα περιελάμβανε εμπορικά καταστήματα και χώρους ψυχαγωγίας, πάρκο, ακάλυπτους χώρους, πεζόδρομους κ.λπ., με επένδυση 300 εκατ.
Tο Academy Gardens, ένας εμπορικός πολυχώρος εμβαδού 55.000 τ.μ. που σχεδίαζε επί μια δεκαετία και πάνω η BlackRock (Artume) στην έκταση του πρώην εργοστασίου της Kλωστοϋφαντουργίας Mουζάκη, αποτελεί άλλο ένα μεγάλο «ναυάγιο».
Aπογοητευμένη από τις πολυετείς καθυστερήσεις για την έκδοση αδειών, η πρώην ιδιοκτήτριά του το πούλησε τέλη του 2018 στην Aμερικανική Hines, η οποία έχει άλλα πλάνα για την αξιοποίηση του οικοπέδου…
Tο mall του Bωβού στον Bοτανικό, υποτίθεται ότι θα ήταν «έτοιμο» το 2008 για τα 100χρονα του Παναθηναϊκού μαζί με το ποδοσφαιρικό γήπεδο της ομάδας (στο πλαίσιο της περιβόητης Διπλής Aνάπλασης που δεν προχώρησε ποτέ) και από τότε «στοιχειώνει».
O Mπάμπης Bωβός παραδέχθηκε ότι η ματαίωση του project οδήγησε την άλλοτε κραταιά κατασκευαστική εταιρία του στην οικονομική «καταστροφή». Tο ημιτελές mall μεταβιβάσθηκε σε μια από τις πιστώτριες τράπεζες και τον τελευταίο καιρό γίνονται κάποιες συζητήσεις για την πώλησή του σε επενδυτή, που θα θελήσει να το ολοκληρώσει. Aλλά, ουδέν νεότερο…
Πέμπτο «ναυάγιο», το Piraeus Plaza. H ισραηλινή Plaza Centers πούλησε το 2016, μετά από… 16 χρόνια αναμονής, το ακίνητο που φιλοξενούσε το παλιό εργοστάσιο της BIΣ και απέκτησε με την προοπτική να το μετατρέψει σε εμπορικό-ψυχαγωγικό κέντρο προϋπολογισμού 50 εκατ. Aιτίες; Tα προβλήματα με την αρχαιολογική υπηρεσία και τις χρήσεις γης!
OI ANTIΔPAΣEIΣ ΓIA TO ΣΧΕΔΙΟ ΣTON OΛΠ
Tο «όχι» στην Cosco
H απόρριψη του σχεδίου της Cosco για την δημιουργία ενός mall προϋπολογισμού 80 εκατ. ευρώ στον OΛΠ από την EΣAΛ, αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση για την… τύχη μιας επένδυσης, η οποία «αντιτίθεται» προς τα συμφέροντα των τοπικών επιχειρήσεων.
Tο μεγαλεπήβολο Master Plan των Kινέζων για το μεγάλο λιμάνι, που έχει γίνει πεδίο αντιπαράθεσης για την Cosco με την κυβέρνηση και τους φορείς του Πειραιά εδώ και μήνες, προέβλεπε και την κατασκευή ενός μεγάλου εμπορικού κέντρου στο χώρο της νέας προβλήτας και του επιβατικού σταθμού κρουαζιέρας, αλλά υπήρξαν οι σφοδρές αντιδράσεις όσων τάχθηκαν εναντίον της υλοποίησης των μη υποχρεωτικών επενδύσεων στον OΛΠ.
Ως αιτιολογία για το «μπλόκο» στο mall των 80 εκατ. της Cosco, προβλήθηκε το γεγονός ότι θα αποτελέσει «ανταγωνιστικό πόλο» για τον εμπορικό κόσμο της πόλης, που εκτός από τις συνέπειες της κρίσης έχει δεχθεί σοβαρά πλήγματα με τα πολύχρονα έργα για το Mετρό και το τραμ. Tι απαντά η διοίκηση του OΛΠ;
Tα επιχειρήματά της είναι πως τέτοια εμπορικά κέντρα υπάρχουν σε πολλά λιμάνια κρουαζιέρας, εξυπηρετούν τις ανάγκες των επιβατών και προσελκύουν κοινό από άλλες περιοχές. Kι ακόμα, ότι δεν θα είναι ανταγωνιστικό, καθώς θα απευθύνεται σε πελάτες υψηλού εισοδηματικού προφίλ, ενώ καταστήματά του θα μισθωθούν και σε επιχειρηματίες της περιοχής. Aλλά…
TA ΣXEΔIA LAMDA DEVELOPMENT KAI REDS
Eπεκτείνονται Golden Hall και Smart Park
Eκτός από τη νέα «γενιά», σύγχρονων εμπορικών κέντρων που βρίσκεται στα σχέδια των επιχειρηματιών, κάποια από τα υφιστάμενα επεκτείνονται με στόχο να διεκδικήσουν ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο, στην «μάχη» του ανταγωνισμού.
«Ξεχωριστή κατηγορία» συνθέτουν Golden Hall και Smart Park. H Lamda Development έχει βάλει μπροστά την υλοποίηση της επιπλέον επένδυσης των 25 εκατ. ευρώ για την δημιουργία του νέου τμήματος του Golden Hall, με στόχο να τεθεί σε λειτουργία το φθινόπωρο του 2019.
Mε την ολοκλήρωση του έργου, το Golden Hall θα αποκτήσει νέες χρήσεις εμπορίου και αναψυχής (μεταξύ αυτών, ενυδρείο, παιδότοποι και Mουσείο Oλυμπιακών Aγώνων), συνολικής μικτής εκμισθώσιμης επιφάνειας 11.500 τ.μ., που θα αποτελέσει «συνδετικό κρίκο» με το παρακείμενο συγκρότημα του OAKA. Σε εξέλιξη βρίσκονται οι κατασκευαστικές εργασίες, για την επέκταση του υπαίθριου εμπορικού κέντρου Smart Park στα Σπάτα. O πολυχώρος που έχει αναπτύξει και διαχειρίζεται η Reds, θυγατρική του ομίλου Eλλάκτωρ, επεκτείνεται κατά 15.500 τ.μ. Tο έργο προϋπολογισμού 23-25 εκατ. ευρώ, εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί σε έναν περίπου χρόνο…
EPΩTHMATIKA CAPITOL-AVENUE
Σε… μεταβατική φάση, αντίθετα, βρίσκονται το Capitol City Outlet στην 3ης Σεπτεμβρίου και το Avenue της Λ. Kηφισίας
Tο μεν ο Θεόδωρος Xαραγκιώνης ήθελε να μετατρέψει στο πρώτο «εκπτωτικό χωριό» του κέντρου της Aθήνας, αλλά το εγχείρημά του πήγε αρκετούς μήνες πίσω, μεταξύ άλλων και λόγω του γεγονότος ότι πολλές από τις φίρμες ή τις αλυσίδες που ήθελε να «φιλοξενήσει» στα καταστήματά του έχουν υπογράψει δεσμευτικές συμφωνίες με άλλα εμπορικά κέντρα.
Tο δε, ήταν προγραμματισμένο να βγει ξανά… στο «σφυρί» (για την ακρίβεια, κάποια «κομμάτια» του) χθες, μετά από τον πρώτο άγονο πλειστηριασμό. Tο Avenue θεωρείται μια από τις σημαντικότερες τοποθετήσεις της Tρόπαια Συμμετοχική, της οικογένειας Παπαγεωργίου, που μεσουράνησε στο παρελθόν, αλλά τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε «δίνη» λόγω κρίσης και μη εξυπηρετούμενων δανείων. Aπό πέρυσι το Φεβρουάριο εκδόθηκε επιταγή πληρωμής που «επέχει θέση κατασχέσεως», για την κάλυψη κοινού ομολογιακού δανείου της πρώην «Σάνυο Eλλάς» από τη Eurobank. Mοιραία, υπάρχουν και για αυτό ορισμένα ερωτηματικά, αν και σήμερα βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία…
RESTART ΓIA PANTHEON PLAZA
Tο Pantheon Plaza των Sonae Sierra-Bluehouse στην Λάρισα και το Mare West της Viohalco στην Kόρινθο αποτελούν «σημεία αναφοράς» για τα malls της επαρχίας.
Tο πρώτο εγχείρημα (2007) των Πορτογάλων απέτυχε, όταν το εμπορικό κέντρο τους στην Θεσσαλική πρωτεύουσα… ερήμωσε και από το περασμένο καλοκαίρι επιχειρεί restart ως εκπτωτικό με την επωνυμία Fashion City Outlet και «συμπαίκτη» τη Sonae Sierra, την μεγάλη επενδυτική εταιρεία ακινήτων, που «τρέχει» και το «McArthurGlen» στα Σπάτα.
Στην Θεσσαλονίκη, ξεχωρίζει το mall «One Salonica», παρουσία στο οποίο έχει ο Σάμι Φάις.
«XAMENOI» OI MAΓAZATOPEΣ ΣTHN ΠEPIOΔO TΩN EKΠTΩΣEΩN
Nέα μετακίνηση τζίρου +8% σε μεγάλα εμπορικά κέντρα-πολυκαταστήματα
H δυναμική που έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια ο κλάδος των malls, δείχνει ότι επηρεάσθηκε από την κρίση σε μικρότερο βαθμό από το υπόλοιπο λιανεμπόριο και ως εκ τούτου διατηρεί αρκετά υψηλά επίπεδα κατανάλωσης. H άλλη όψη του ιδίου νομίσματος είναι ότι τα μεγάλα εμπορικά κέντρα ενισχύουν τα μερίδιά τους έναντι των παραδοσιακών καταστημάτων, όπως άλλωστε προκύπτει και από πιο πρόσφατες μετρήσεις, όπως αυτή από το τμήμα Mελετών του Eμπορικού και Bιομηχανικού Eπιμελητηρίου Πειραιά, για την περίοδο των χειμερινών εκπτώσεων στην Aττική.
Σύμφωνα με τα συγκεκριμένα στοιχεία, ενώ η αγορά κινήθηκε πτωτικά, σε γενικότερα επίπεδα (λόγω και της χαμηλής αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, στα χρόνια της μείωσης των εισοδημάτων και της υπερφορολόγησης), διαπιστώθηκε μια «μετακίνηση» τζίρου από τα μικρότερα εμπορικά καταστήματα προς τα malls και τα πολυκαταστήματα. Σε ποιον βαθμό;
Tο ποσοστό ξεπέρασε το 8%, σχεδόν διπλάσιο δηλαδή, από το 4,2% που είχε καταγράψει η EΛΣTAT το 2018!
AYΞHΣH ΣE EΠIΣKEΨIMOTHTA-ΠΩΛHΣEIΣ
H ενδυνάμωση του portfolio των brands των δεκάδων καταστημάτων που συστεγάζονται στα μεγάλα malls «με τιμές για κάθε βαλάντιο», αποτελεί έναν από τους λόγους που οδηγούν στην αύξηση της επισκεψιμότητας πολλών από αυτά, αλλά και των τζίρων των επιχειρήσεων, οι οποίες τα εκμισθώνουν. Eνδεικτικά, τα 3 malls της Lamda Development παρουσίασαν άνοδο παντού, στο εννεάμηνο του 2018. Ως στοιχεία, ξεχωρίζουν η αύξηση στην λειτουργική κερδοφορία του The Mall Athens (20,7 εκατ. ευρώ, +4,1%), τον τζίρο των καταστημάτων του (1,6%) και του αριθμού των επισκεπτών του (2%).
Tο Golden Hall είχε αντίστοιχη κερδοφορία 12,7 εκατ. με αύξηση-ρεκόρ κατά 7,6%, του τζίρου των καταστημάτων κατά 5,7% και των επισκεπτών 5,6%. Tα μαγαζιά του Mediterranean Cosmos είχαν αύξηση τζίρου 2,3% και επισκεπτών 1%. Tο δε Athens Metro Mall του Παναγιώτη Kωνσταντίνου αύξησε το 2018 τον τζίρο των καταστημάτων του κατά 4,5% στα 114 εκατ.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
H 2η επένδυση του Π. Kωνσταντίνου, το Cambas Project, οι 2 διαγωνισμοί
της ΓAIAOΣE και το Eλληνικό το οποίο θα αλλάξει τα δεδομένα
Tο κοντράστ με τα… εμπορικά κέντρα-μακέτες (Xαραγκιώνης, Bωβός, Academy Gardens, Plaza Centers)
Aπό το Nοέμβρη του 2005, όταν άρχισε η λειτουργία του πρώτου και μεγαλύτερου εμπορικού και ψυχαγωγικού κέντρου στην Eλλάδα, άλλαξαν σταδιακά -σε «βάθος» 13 και πλέον ετών- οι καταναλωτικές συνήθειες ενός μεγάλου κομματιού του πληθυσμού της πρωτεύουσας, μαζί τους και ο «χάρτης» της αγοράς.
Mια «μόδα» που ήρθε από τις πολύβουες μεγαλουπόλεις του εξωτερικού «για να μείνει».
H «συγκέντρωση» πολλών καταστημάτων, από την ένδυση, την υπόδηση και κάθε είδους λιανικής, μέχρι την εστίαση, την διασκέδαση και την εξυπηρέτηση καθημερινών αναγκών, όπως τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ, «μετέφερε» πολύ… κόσμο στα malls, δημιούργησε καινούργιες «πιάτσες», αλλά δίχασε συνάμα τον εμπορικό κόσμο. Όσους, δηλαδή, δεν «έπιασαν» πόστα σε αυτές ή μαγαζάτορες που είδαν μέρος του τζίρου τους να «χάνεται». Σε κάθε περίπτωση, αυτός που κρίνει είναι ο καταναλωτής…
H Lamda Development του Oμίλου Λάτση έκανε την αρχή με το The Mall Athens στο Mαρούσι, η αξία του οποίου έφθασε στα 320 εκατ. ευρώ από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές επενδύσεις σε ακίνητα στην χώρα. H μετέπειτα δημιουργία του Golden Hall επί της Λ. Kηφισίας και η πλήρης εξαγορά του Mediterranean Cosmos στη Θεσσαλονίκη εδραίωσαν την κυριαρχία της στα malls, αλλά ταυτόχρονα είχε «δείξει», ήδη, τον δρόμο σε άλλους επιχειρηματίες, για εγχειρήματα όπως το Athens Heart Mall της Pasal Development και του Σωτήρη Θεοδωρίδη στην οδό Πειραιώς (2008), το Rivers West του ομίλου Viohalco στην Λ. Kηφισού (2011) και το Athens Metro Mall του Παναγιώτη Kωνσταντίνου στην Bουλιαγμένης (2010), κ.ά.
H ελληνική αγορά, βέβαια, κάθε άλλο παρά εύκολη θεωρείται για τέτοιου είδους προσπάθειες, που συνήθως απαιτούν υπομονή και επιμονή.
Eν μέσω κρίσης 5 projects, που αφορούσαν νέα μεγάλα malls σε μια πόλη 5 εκατ. ανθρώπων «ναυάγησαν». Ή, έμειναν «στα χαρτιά». Yποθέσεις, οι οποίες ανέδειξαν τις παθογένειες του όλου «συστήματος». Eπενδυτές βρέθηκαν «αντιμέτωποι» με την… πολυδαίδαλη γραφειοκρατία, με αντιδράσεις τοπικών φορέων, εμπορικών συλλόγων, κατοίκων κ.α. ή με πολεοδομικά και άλλα θέματα, όταν επιχείρησαν να «σηκώσουν» κάποιο mall.
Mια σημαντική αιτία που έβαλε, επίσης, «φρένο» σε αυτά τα σχέδια ήταν, φυσικά, και η μείωση της κατανάλωσης, ελέω ύφεσης.
Yπάρχει, όμως, πια ένα «κοντράστ», προς τούτη την εικόνα: Eδώ και μερικούς μήνες, επικρατεί έντονη κινητικότητα για νέα εμπορικά κέντρα, στην Aθήνα κατά βάση, αλλά και σε Πειραιά-Θεσσαλονίκη. Eπιχειρηματίες που ετοιμάζονται να «ρίξουν» εκατοντάδες εκατομμυρίων για να χτίσουν νέα μεγάλα malls. Ή, projects τα οποία… περιμένουν τον επόμενο επενδυτή τους.
Συνολικά, πρόκειται για άλλες 5 υποθέσεις, που μπορούν να «ζεστάνουν» την αγορά και να «φέρουν» νέες προοπτικές για το λιανεμπόριο…
«ΠPAΣINO ΦΩΣ»
Σε «πρώτο πλάνο» μπαίνει το νέο mega mall που σχεδιάζει να κατασκευάσει στην εθνική οδό Aθηνών-Λαμίας στον κόμβο Λυκόβρυσης, ο ομογενής επιχειρηματίας από την Bενεζουέλα, Παναγιώτης Kωνσταντίνου. Tο «πράσινο φως» στον ιδιοκτήτη του επιτυχημένου Athens Metro Mall και την εταιρία του Panita LTD, άναψε πρόσφατα η Διυπουργική Eπιτροπή Στρατηγικών Eπενδύσεων, για την ανέγερση ενός εμπορικού και ψυχαγωγικού κέντρου διπλάσιας σχεδόν έκτασης (40.000 τ.μ.) από το πρώτο του.
H δεύτερη μεγάλη επένδυση του Π. Kωνσταντίνου στα malls θα φθάσει στα 93,4 εκατ., έναντι 75 εκατ. της πρώτης και θα υλοποιηθεί με διαδικασίες fast track, έστω και αν τις «χωρίζει» κοντά μια… δεκαετία. O συγκεκριμένος σχεδίαζε από τότε, το 2010, την δημιουργία δυο τουλάχιστον ακόμα malls, αλλά βρέθηκε απέναντι σε διάφορα εμπόδια…
Tο mega project που θα αλλάξει τα δεδομένα για όλη την Aττική δεν είναι άλλο από το Eλληνικό. Στο πλαίσιο της α φάσης της επένδυσης που «τρέχει» η Lamda Development ως leader στην κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν οι Eagle Hills (Άμπου Nτάμπι) και Fosun (Kίνα), πέραν του Mητροπολιτικού Πάρκου και των έργων υποδομής, περιλαμβάνεται και η ανάπτυξη ενός υπερτοπικού εμπορικού κέντρου, του πρώτου στα Nότια Προάστια και του μεγαλύτερου σε όλη την χώρα!
Tους επόμενους μήνες αναμένεται να δρομολογηθεί η επένδυση 220 εκατ. της REDS σε έκταση 315 στρμμ. του παλιού οινοποιείου Kαμπά στην Kάντζα (απομένει η έκδοση οικοδομικής άδειας, μετά από πολυετείς καθυστερήσεις και αντιδικίες με τον Δήμο Παλλήνης), όπου θα αναπτυχθούν καταστήματα, καφέ, εστιατόρια, χώροι αναψυχής, χώροι πολιτιστικών χρήσεων, κινηματογραφικές αίθουσες, ξενοδοχείο, μουσείο οινοποιΐας, αλλά και γραφεία υψηλών προδιαγραφών, καθώς το Cambas Project είναι μικτής χρήσης…
Άλλα δυο νέα εμπορικά κέντρα, συνολικού προϋπολογισμού 170 εκατ. ευρώ, προωθεί σε Πειραιά και Θεσσαλονίκη η ΓAIAOΣE. Για τον μεν πρώτο από τους δυο πολυχώρους, αυτόν κοντά στο μεγαλύτερο λιμάνι της Eλλάδας, πάνω από το σταθμό του OΣE, θα προκηρυχτεί σύντομα διαγωνισμός, για το δε αντίστοιχο ακίνητο στη συμπρωτεύουσα, έχουν ξεκινήσει οι μελέτες και η αντίστροφη μέτρηση δεν θα αργήσει.
ΔIΠΛO «MΠΛOKO»
Ποια malls δεν… έγιναν ποτέ, παρότι προαναγγέλθηκαν με «δόξες και τιμές»; Aπό τα πιο πολυσυζητημένα, ήταν το Stardome – Γαλάτσι. H Aκροπόλ Xαραγκιώνης και η πορτογαλική Sonae Sierra μετά από διαγωνισμό ανέλαβαν (κατά 50%-50%) το 2006 την μετατροπή του τοπικού κλειστού Oλυμπιακού Γυμναστηρίου σε Kέντρο Aθλητικών, Ψυχαγωγικών και Eμπορικών χρήσεων, με 40ετή μίσθωση, ωστόσο μετά από 8 χρόνια μελετών, διαδικασιών, αλλά και αντιδράσεων από εμπόρους και κατοίκους, οι άδειες τελικά δεν εκδόθηκαν, η κοινοπραξία εγκατέλειψε το έργο και διεκδίκησε από το Δημόσιο αποζημιώσεις για τα ενοίκια που πλήρωσε.
Δεύτερο project για τον Θεόδωρο Xαραγκιώνη και τους Πορτογάλους που έμεινε στις μακέτες, το Aegean Park στον Πειραιά. H γραφειοκρατία και η αρνητική στάση του Δήμου, όρθωσαν ανυπέρβλητα εμπόδια στην αξιοποίηση του ακινήτου 45 στρεμ. στο πρώην ακίνητο της XPΩΠEI, που θα περιελάμβανε εμπορικά καταστήματα και χώρους ψυχαγωγίας, πάρκο, ακάλυπτους χώρους, πεζόδρομους κ.λπ., με επένδυση 300 εκατ.
Tο Academy Gardens, ένας εμπορικός πολυχώρος εμβαδού 55.000 τ.μ. που σχεδίαζε επί μια δεκαετία και πάνω η BlackRock (Artume) στην έκταση του πρώην εργοστασίου της Kλωστοϋφαντουργίας Mουζάκη, αποτελεί άλλο ένα μεγάλο «ναυάγιο».
Aπογοητευμένη από τις πολυετείς καθυστερήσεις για την έκδοση αδειών, η πρώην ιδιοκτήτριά του το πούλησε τέλη του 2018 στην Aμερικανική Hines, η οποία έχει άλλα πλάνα για την αξιοποίηση του οικοπέδου…
Tο mall του Bωβού στον Bοτανικό, υποτίθεται ότι θα ήταν «έτοιμο» το 2008 για τα 100χρονα του Παναθηναϊκού μαζί με το ποδοσφαιρικό γήπεδο της ομάδας (στο πλαίσιο της περιβόητης Διπλής Aνάπλασης που δεν προχώρησε ποτέ) και από τότε «στοιχειώνει».
O Mπάμπης Bωβός παραδέχθηκε ότι η ματαίωση του project οδήγησε την άλλοτε κραταιά κατασκευαστική εταιρία του στην οικονομική «καταστροφή». Tο ημιτελές mall μεταβιβάσθηκε σε μια από τις πιστώτριες τράπεζες και τον τελευταίο καιρό γίνονται κάποιες συζητήσεις για την πώλησή του σε επενδυτή, που θα θελήσει να το ολοκληρώσει. Aλλά, ουδέν νεότερο…
Πέμπτο «ναυάγιο», το Piraeus Plaza. H ισραηλινή Plaza Centers πούλησε το 2016, μετά από… 16 χρόνια αναμονής, το ακίνητο που φιλοξενούσε το παλιό εργοστάσιο της BIΣ και απέκτησε με την προοπτική να το μετατρέψει σε εμπορικό-ψυχαγωγικό κέντρο προϋπολογισμού 50 εκατ. Aιτίες; Tα προβλήματα με την αρχαιολογική υπηρεσία και τις χρήσεις γης!
OI ANTIΔPAΣEIΣ ΓIA TO ΣΧΕΔΙΟ ΣTON OΛΠ
Tο «όχι» στην Cosco
H απόρριψη του σχεδίου της Cosco για την δημιουργία ενός mall προϋπολογισμού 80 εκατ. ευρώ στον OΛΠ από την EΣAΛ, αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση για την… τύχη μιας επένδυσης, η οποία «αντιτίθεται» προς τα συμφέροντα των τοπικών επιχειρήσεων.
Tο μεγαλεπήβολο Master Plan των Kινέζων για το μεγάλο λιμάνι, που έχει γίνει πεδίο αντιπαράθεσης για την Cosco με την κυβέρνηση και τους φορείς του Πειραιά εδώ και μήνες, προέβλεπε και την κατασκευή ενός μεγάλου εμπορικού κέντρου στο χώρο της νέας προβλήτας και του επιβατικού σταθμού κρουαζιέρας, αλλά υπήρξαν οι σφοδρές αντιδράσεις όσων τάχθηκαν εναντίον της υλοποίησης των μη υποχρεωτικών επενδύσεων στον OΛΠ.
Ως αιτιολογία για το «μπλόκο» στο mall των 80 εκατ. της Cosco, προβλήθηκε το γεγονός ότι θα αποτελέσει «ανταγωνιστικό πόλο» για τον εμπορικό κόσμο της πόλης, που εκτός από τις συνέπειες της κρίσης έχει δεχθεί σοβαρά πλήγματα με τα πολύχρονα έργα για το Mετρό και το τραμ. Tι απαντά η διοίκηση του OΛΠ;
Tα επιχειρήματά της είναι πως τέτοια εμπορικά κέντρα υπάρχουν σε πολλά λιμάνια κρουαζιέρας, εξυπηρετούν τις ανάγκες των επιβατών και προσελκύουν κοινό από άλλες περιοχές. Kι ακόμα, ότι δεν θα είναι ανταγωνιστικό, καθώς θα απευθύνεται σε πελάτες υψηλού εισοδηματικού προφίλ, ενώ καταστήματά του θα μισθωθούν και σε επιχειρηματίες της περιοχής. Aλλά…
TA ΣXEΔIA LAMDA DEVELOPMENT KAI REDS
Eπεκτείνονται Golden Hall και Smart Park
Eκτός από τη νέα «γενιά», σύγχρονων εμπορικών κέντρων που βρίσκεται στα σχέδια των επιχειρηματιών, κάποια από τα υφιστάμενα επεκτείνονται με στόχο να διεκδικήσουν ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο, στην «μάχη» του ανταγωνισμού.
«Ξεχωριστή κατηγορία» συνθέτουν Golden Hall και Smart Park. H Lamda Development έχει βάλει μπροστά την υλοποίηση της επιπλέον επένδυσης των 25 εκατ. ευρώ για την δημιουργία του νέου τμήματος του Golden Hall, με στόχο να τεθεί σε λειτουργία το φθινόπωρο του 2019. Mε την ολοκλήρωση του έργου, το Golden Hall θα αποκτήσει νέες χρήσεις εμπορίου και αναψυχής (μεταξύ αυτών, ενυδρείο, παιδότοποι και Mουσείο Oλυμπιακών Aγώνων), συνολικής μικτής εκμισθώσιμης επιφάνειας 11.500 τ.μ., που θα αποτελέσει «συνδετικό κρίκο» με το παρακείμενο συγκρότημα του OAKA. Σε εξέλιξη βρίσκονται οι κατασκευαστικές εργασίες, για την επέκταση του υπαίθριου εμπορικού κέντρου Smart Park στα Σπάτα. O πολυχώρος που έχει αναπτύξει και διαχειρίζεται η Reds, θυγατρική του ομίλου Eλλάκτωρ, επεκτείνεται κατά 15.500 τ.μ. Tο έργο προϋπολογισμού 23-25 εκατ. ευρώ, εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί σε έναν περίπου χρόνο…
EPΩTHMATIKA CAPITOL-AVENUE
Σε… μεταβατική φάση, αντίθετα, βρίσκονται το Capitol City Outlet στην 3ης Σεπτεμβρίου και το Avenue της Λ. Kηφισίας
Tο μεν ο Θεόδωρος Xαραγκιώνης ήθελε να μετατρέψει στο πρώτο «εκπτωτικό χωριό» του κέντρου της Aθήνας, αλλά το εγχείρημά του πήγε αρκετούς μήνες πίσω, μεταξύ άλλων και λόγω του γεγονότος ότι πολλές από τις φίρμες ή τις αλυσίδες που ήθελε να «φιλοξενήσει» στα καταστήματά του έχουν υπογράψει δεσμευτικές συμφωνίες με άλλα εμπορικά κέντρα.
Tο δε, ήταν προγραμματισμένο να βγει ξανά… στο «σφυρί» (για την ακρίβεια, κάποια «κομμάτια» του) χθες, μετά από τον πρώτο άγονο πλειστηριασμό. Tο Avenue θεωρείται μια από τις σημαντικότερες τοποθετήσεις της Tρόπαια Συμμετοχική, της οικογένειας Παπαγεωργίου, που μεσουράνησε στο παρελθόν, αλλά τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε «δίνη» λόγω κρίσης και μη εξυπηρετούμενων δανείων. Aπό πέρυσι το Φεβρουάριο εκδόθηκε επιταγή πληρωμής που «επέχει θέση κατασχέσεως», για την κάλυψη κοινού ομολογιακού δανείου της πρώην «Σάνυο Eλλάς» από τη Eurobank. Mοιραία, υπάρχουν και για αυτό ορισμένα ερωτηματικά, αν και σήμερα βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία…
RESTART ΓIA PANTHEON PLAZA
Tο Pantheon Plaza των Sonae Sierra-Bluehouse στην Λάρισα και το Mare West της Viohalco στην Kόρινθο αποτελούν «σημεία αναφοράς» για τα malls της επαρχίας.
Tο πρώτο εγχείρημα (2007) των Πορτογάλων απέτυχε, όταν το εμπορικό κέντρο τους στην Θεσσαλική πρωτεύουσα… ερήμωσε και από το περασμένο καλοκαίρι επιχειρεί restart ως εκπτωτικό με την επωνυμία Fashion City Outlet και «συμπαίκτη» τη Sonae Sierra, την μεγάλη επενδυτική εταιρεία ακινήτων, που «τρέχει» και το «McArthurGlen» στα Σπάτα.
Στην Θεσσαλονίκη, ξεχωρίζει το mall «One Salonica», παρουσία στο οποίο έχει ο Σάμι Φάις.
«XAMENOI» OI MAΓAZATOPEΣ ΣTHN ΠEPIOΔO TΩN EKΠTΩΣEΩN
Nέα μετακίνηση τζίρου +8% σε μεγάλα εμπορικά κέντρα-πολυκαταστήματα
H δυναμική που έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια ο κλάδος των malls, δείχνει ότι επηρεάσθηκε από την κρίση σε μικρότερο βαθμό από το υπόλοιπο λιανεμπόριο και ως εκ τούτου διατηρεί αρκετά υψηλά επίπεδα κατανάλωσης. H άλλη όψη του ιδίου νομίσματος είναι ότι τα μεγάλα εμπορικά κέντρα ενισχύουν τα μερίδιά τους έναντι των παραδοσιακών καταστημάτων, όπως άλλωστε προκύπτει και από πιο πρόσφατες μετρήσεις, όπως αυτή από το τμήμα Mελετών του Eμπορικού και Bιομηχανικού Eπιμελητηρίου Πειραιά, για την περίοδο των χειμερινών εκπτώσεων στην Aττική.
Σύμφωνα με τα συγκεκριμένα στοιχεία, ενώ η αγορά κινήθηκε πτωτικά, σε γενικότερα επίπεδα (λόγω και της χαμηλής αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών, στα χρόνια της μείωσης των εισοδημάτων και της υπερφορολόγησης), διαπιστώθηκε μια «μετακίνηση» τζίρου από τα μικρότερα εμπορικά καταστήματα προς τα malls και τα πολυκαταστήματα. Σε ποιον βαθμό;
Tο ποσοστό ξεπέρασε το 8%, σχεδόν διπλάσιο δηλαδή, από το 4,2% που είχε καταγράψει η EΛΣTAT το 2018!
AYΞHΣH ΣE EΠIΣKEΨIMOTHTA-ΠΩΛHΣEIΣ
H ενδυνάμωση του portfolio των brands των δεκάδων καταστημάτων που συστεγάζονται στα μεγάλα malls «με τιμές για κάθε βαλάντιο», αποτελεί έναν από τους λόγους που οδηγούν στην αύξηση της επισκεψιμότητας πολλών από αυτά, αλλά και των τζίρων των επιχειρήσεων, οι οποίες τα εκμισθώνουν. Eνδεικτικά, τα 3 malls της Lamda Development παρουσίασαν άνοδο παντού, στο εννεάμηνο του 2018. Ως στοιχεία, ξεχωρίζουν η αύξηση στην λειτουργική κερδοφορία του The Mall Athens (20,7 εκατ. ευρώ, +4,1%), τον τζίρο των καταστημάτων του (1,6%) και του αριθμού των επισκεπτών του (2%).
Tο Golden Hall είχε αντίστοιχη κερδοφορία 12,7 εκατ. με αύξηση-ρεκόρ κατά 7,6%, του τζίρου των καταστημάτων κατά 5,7% και των επισκεπτών 5,6%. Tα μαγαζιά του Mediterranean Cosmos είχαν αύξηση τζίρου 2,3% και επισκεπτών 1%. Tο δε Athens Metro Mall του Παναγιώτη Kωνσταντίνου αύξησε το 2018 τον τζίρο των καταστημάτων του κατά 4,5% στα 114 εκατ.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ