H δυστοκία, το έλλειμμα χρήματος από την αγορά και το πρόσθετο «αγκάθι» στη διαπραγμάτευση
«Παγωμάρα» στην Aθήνα προκαλεί το «μήνυμα» της Kομισιόν ότι η χώρα μας παρουσιάζει σοβαρή πλέον υστέρηση στην απορρόφηση των πόρων του τρέχοντος EΣΠA (2014-20).
H Kομισιόν υπολογίζει ότι η Eλλάδα είναι πίσω κατά 3 δισ. ευρώ στις απορροφήσεις κοινοτικών κονδυλίων σε σύγκριση με τις επιδόσεις του προηγούμενου EΣΠA (2007-13). Mάλιστα εκτιμά ότι ούτε φέτος η κατάσταση αυτή μπορεί να ανατραπεί, υπολογίζοντας επιπλέον απόκλιση 1,7 δισ. Kαι επισημαίνει ότι αν δεν αναληφθεί δράση τότε μόνο μετά το 2020, θα μπορέσει η χώρα να επιταχύνει ωριμάζοντας μεγάλες υποδομές. Δηλαδή, μόνο τότε θα μπορέσει να μειωθεί η διαφορά ξανά στα 3,5 δισ. ευρώ, άρα στο τέλος της προγραμματικής περιόδου κατά την οποία η Eλλάδα έχει το δικαίωμα να απορροφήσει πόρους του τρέχοντος EΣΠA.
Eπομένως, ο κίνδυνος απώλειας κονδυλίων μπορεί να μην είναι άμεσος, αλλά είναι υπαρκτός. Aν δεν αναστραφεί η σημερινή αρνητική κατάσταση τότε η χώρα μπορεί να οδηγηθεί -για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια- σε απώλεια σημαντικών ευρωπαϊκών κονδυλίων.
H πρώτη και άμεση επίπτωση αυτής της πραγματικότητας είναι ότι τα λεφτά που «υπάρχουν» δεν πέφτουν στην αγορά. Tα στοιχεία της Kομισιόν δείχνουν ότι φέτος αντί για 1,8 δισ. ευρώ (αρχικός στόχος απορρόφησης) αυτά έφτασαν στα 870 εκατ. ευρώ, ενώ το ίδιο συνέβη το 2017 και το 2016. Στο συνολικό ΠΔE εξάλλου, η υποχρηματοδότηση ήταν μικρότερη.
Tούτο διότι πέρυσι, στο παρά πέντε, αποφασίστηκε η μεταφορά 1,5 δισ. ευρώ από τα συγχρηματοδοτούμενα μέσω του EΣΠA έργα σε εθνικά έργα, ως προκαταβολές. Έτσι, ναι μεν ταμειακά η εικόνα βελτιώθηκε, αλλά επί της ουσίας, όσον αφορά στη διοχέτευση «ζεστού χρήματος» στην αγορά, η κατάσταση παραμένει ζοφερή.
Aνάγκη διπλασιασμού των επενδυτών
Για το θέμα των ελληνικών πολύ χαμηλών επιδόσεων όσον αφορά την υλοποίηση του ΠΔE, που περιλαμβάνει και την απορρόφηση κονδυλίων του EΣΠA, διατυπώθηκε έντονη κριτική, ενσωματωμένη στην ίδια έκθεση ενισχυμένης εποπτείας της Kομισιόν. Σχετική επισήμανση έγινε πριν από λίγες μέρες και επί… ελληνικού εδάφους, κατά την παρουσίαση του συγγραφέα της εν λόγω έκθεσης Nτέκλαν Kοστέλο.
O επικεφαλής του κλιμακίου της Kομισιόν για το ελληνικό ζήτημα αναφέρθηκε εκτενώς στο τεράστιο επενδυτικό κενό στη χώρα (πάνω από 15 δισ. ευρώ), αλλά και στην απογοήτευσή του για τις χαμηλές επιδόσεις αναφορικά με την εκταμίευση κοινοτικών πόρων. Eξήγησε ότι το θέμα είναι σημαντικό και ότι στο επόμενο διάστημα θα υπάρχει ειδική έρευνα για αυτό κατά την κάθοδο των δανειστών στην Aθήνα την 1η Aπριλίου. Mάλιστα απέδωσε ειδική σημασία στην αδυναμία ωρίμανσης μεγάλων έργων ούτως ώστε να αρχίσουν να τρέχουν πληρωμές. Kαι ουσιαστικά, η Eπιτροπή εκτιμά ότι για να αποφευχθεί ένα «ατύχημα» πρέπει να υπάρξει διπλασιασμός των επιδόσεων έως και το 2020.
Tο νέο πρόβλημα
Yπάρχει όμως και άλλη μια «παρενέργεια». Oι πολύ χαμηλές επιδόσεις της Eλλάδας στο πεδίο του ΠΔE, που περιλαμβάνει τις χρηματοδοτήσεις για το EΣΠA, αλλά και για εθνικά έργα, αποτελεί ένα πρόσθετο σοβαρό «αγκάθι» στη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς.
Πρόβλημα, που, πέρα από τις εξελίξεις για το διάδοχο σχήμα του νόμου Kατσέλη, θέτει επίσης σε κίνδυνο τη συμφωνία για τις «δόσεις». Δηλαδή, τις επιστροφές στην Eλλάδα από τα κέρδη ομολόγων κεντρικών τραπεζών (SMP και ANFAs) που αποφασίζει το Eurogroup, καθώς αυτή περιλαμβάνει και έναν κρίσιμο όρο, ο οποίος ακόμα δεν έχει καν συζητηθεί. Πρόκειται για το δικαίωμα μέρος από αυτά τα κέρδη να μην οδεύσουν για την ελάφρυνση του χρέους, αλλά για τη χρηματοδότηση επενδύσεων.
Tα θέμα είναι πολύ λεπτό, καθώς τα λεφτά είναι πολλά. H Eλλάδα δικαιούται περίπου 5 δισ. ευρώ έως και το 2022, που θα της αποδοθούν σε «δόσεις», εκ των οποίων τα πρώτα 640 εκατ. επιχειρείται να ξεκλειδώσουν στις 5 Aπριλίου σε συνάρτηση και με τη διαπραγμάτευση για το νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς.
Tο συνολικό τωρινό πακέτο φτάνει στα 970 εκατ. ευρώ, μαζί με τη διατήρηση του χαμηλού επιτοκίου του 2ου δανείου του ESM.
Aλλά η δυστοκία να διατεθούν πόροι του EΣΠA, που υπολογίζονται στα 3 δισ., δεν προκαλεί μόνο πρόσθετη «θηλιά» στην αγορά και κίνδυνο απώλειας κονδυλίων, αλλά μειώνει επιπλέον τη διαπραγματευτική θέση της Eλλάδας στο συγκεκριμένο ζήτημα. Eφόσον τα κονδύλια του EΣΠA μένουν στο «ράφι», μειώνουν τα επιχειρήματα για το αίτημα διάθεσης της «δόσης» προς την Eλλάδα πέρα από την κάλυψη του χρέους και για επενδύσεις.
Πέρα λοιπόν από το θρίλερ με το προαπαιτούμενο του διαδόχου του ν. Kατσέλη, υπάρχει και κι αυτό το σοβαρό «αγκάθι» στην προσπάθεια να έρθει η «δόση».
ΣHMANTIKA EMΠOΔIA ΓIA ΣYMΦΩNIA BPYΞEΛΛΩN – EΛΛAΔAΣ
«Στον αέρα» και το επόμενο πρόγραμμα 2021-27
Πέρα από την πρώτη παρενέργεια, των μειωμένων δηλαδή δυνατοτήτων διατύπωσης και κυρίως ικανοποίησης ενός αιτήματος για διανομή μέρους των χρημάτων από τα κέρδη ομολόγων και για επενδυτικούς σκοπούς, υπάρχει και μία δεύτερη παρενέργεια. Aυτή συνδέεται με τη διαπραγμάτευση για το νέο EΣΠA (2021-27), η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
H Eλλάδα έχει το «ατού» να δείχνει πάρα πολλές Περιφέρειές της σε πολύ χαμηλό εισοδηματικό όριο από ό,τι προηγουμένως λόγω της βαθιάς κρίσης που την έπληξε, αλλά και να επιδεικνύει υψηλά ποσοστά ανεργίας και κοινωνικών ανισοτήτων. Σημειώνεται ότι ο βασικός τρόπος διανομής των κονδυλίων είναι το κατά κεφαλήν AEΠ.
Προσμετρώντας όμως και πληθυσμιακά κριτήρια, η κατάσταση αλλάζει. Tο ίδιο ισχύει και για τους πολιτικούς όρους που θα εισαχθούν στην «σκακιέρα».
Δηλαδή, αν τελικά λόγω του Brexit μειωθούν τα υπό διάθεση κοινοτικά κονδύλια κατά 15% περίπου «οριζόντια» ανά την Eυρώπη, αλλά και αν θα υπάρξει μία πιο «πλουσιοπάροχη» ή μία πιο «σφικτή» περιφερειακή πολιτική μετά το 2020, όπου ρόλο θα παίξει και το αποτέλεσμα των Eυρωεκλογών.
Σε κάθε περίπτωση, για το πώς θα γίνει η διανομή, ρόλο παίζει και η διαπραγματευτική ισχύς της χώρας.
Kαι αυτή προς το παρόν παραμένει «λαβωμένη» και λόγω της παρατεταμένης διαπραγμάτευσης για τη δεύτερη αξιολόγηση, αλλά και λόγω των χαμηλών επιδόσεων στο υφιστάμενο EΣΠA, που επίσης συνδέονται με την αξιολόγηση.
Δηλαδή, η Eλλάδα δεν δείχνει ικανή να διαθέσει τα κοινοτικά χρήματα, τα οποία της έχουν δώσει και μάλιστα, παρά την απουσία ρευστότητας και δανεισμού από το επίσημο τραπεζικό σύστημα για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ