Ο παραγωγικός μετασχηματισμός και η επίτευξη του εθνικού στόχου για μερίδιο 12% της βιομηχανίας στο ΑΕΠ μέχρι το 2020, και 15% μεσοπρόθεσμα, περνάει από την παραγωγική αναβάθμιση του εξορυκτικού κλάδου, ο οποίος έχει πολύ σημαντική συνεισφορά στις εξαγωγές, καθώς συνθέτει το 5,5% του συνόλου, όπως τονίζει ο ΣΕΒ σε ειδική ανάλυση του για τον συγκεκριμένο κλάδο.
Επιπλέον, ο κλάδος των εξορύξεων αποτελεί βασικό συστατικό της παραγωγικής βάσης της χώρας, έχει εξωστρεφή προσανατολισμό, συμβάλλει στην δημιουργία αξίας και καλύτερων θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης και τεχνικής ειδίκευσης. Με ισχυρή παρουσία σε όλη την επικράτεια συμβάλλει καίρια στην ενίσχυση της περιφερειακής οικονομικής συνοχής και τη δημιουργία τοπικών παραγωγικών οικοσυστημάτων.
Η σημασία της εξόρυξης για την οικονομία, περιφερειακή ανάπτυξη και απασχόληση:
• Στην Ελλάδα ο κλάδος έχει μεγάλη συμβολή στην προστιθέμενη αξία της βιομηχανίας (2,9%) και της οικονομίας (0,4%). Είναι πολύ μεγαλύτερη συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Έχει πολύ σημαντική συνεισφορά στις εξαγωγές, καθώς συνθέτει το 5,5% του συνόλου.
• Απασχολούνται περίπου 12.000 άτομα, στο σύνολό τους σχεδόν, σε καθεστώς μισθωτής και πλήρους απασχόλησης. Η εφαρμογή πολιτικών για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού του πρέπει να λαμβάνει υπόψη ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
• Σε περιφερειακό επίπεδο, συμβάλει σημαντικά στην απασχόληση, καθώς το 94% των θέσεων απασχόλησης βρίσκονται εκτός Αττικής. Οι δράσεις ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού του κλάδου πρέπει να υλοποιούνται σε αποκεντρωμένο επίπεδο, ενώ είναι απαραίτητη και η αξιοποίηση σύγχρονων μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (e-learning, webinars).
Οι προκλήσεις, το παρόν και το μέλλον της εργασίας στον κλάδο:
Ο κλάδος προσφέρει στο εργατικό δυναμικό της περιφέρειας ποιοτικές θέσεις απασχόλησης, πλήρους απασχόλησης και με επαγγελματική προοπτική. Οι σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις στον εξορυκτικό κλάδο οδηγεί στην ανάγκη ενσωμάτωσής τους στην παραγωγή και σε σημαντικές αλλαγές στο περιεχόμενο της εργασίας. Καθώς κυριαρχεί η απασχόληση σε τεχνικά επαγγέλματα, χρειάζεται ουσιαστική βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης, ειδικότερα σε ειδικότητες με διαπιστωμένες ελλείψεις προκειμένου οι επιχειρήσεις να βρίσκουν ανθρώπινο δυναμικό με τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες.
Αναμένεται ενίσχυση της απασχόλησης υψηλών δεξιοτήτων και η μείωσή της σε θέσεις εργασίας μεσαίων και χαμηλών δεξιοτήτων. Αυτό καθιστά ιδιαίτερα σημαντική, τόσο για τον κλάδο, όσο και για τις τοπικές αγορές εργασίας, την προσαρμογή των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης προκειμένου να μπορούν να παρέχουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες.
Η πρόκληση είναι μεγάλη γιατί σήμερα:
1. Δεν παρέχονται στους μηχανικούς εκμετάλλευσης μεταλλείων και ορυκτών πόρων μια σειρά από γνώσεις και δεξιότητες που αφορούν στα οργανωτικά και διοικητικά καθήκοντά τους.
2. Τρεις στις δέκα επιχειρήσεις του εξορυκτικού κλάδου αντιμετωπίζουν δυσκολίες κάλυψης κενών θέσεων απασχόλησης εξαιτίας, πρωτίστως, της έλλειψης κατάλληλων δεξιοτήτων.
3. Πέντε στις δέκα επιχειρήσεις του εξορυκτικού κλάδου αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε γνώσεις και δεξιότητες.
Το κρίσιμο ζήτημα της αδειοδότησης των χειριστών μηχανημάτων:
Το 55% των εργαζομένων του κλάδου απασχολείται με την ειδικότητα του χειριστή μηχανημάτων έργου. Όμως, το θεσμικό πλαίσιο αδειοδότησης δημιουργεί στρεβλώσεις και δυσχεραίνει σημαντικά τη λειτουργία των επιχειρήσεων.
Ο χειρισμός των μηχανημάτων είναι απαιτητική εργασία όμως δεν υπάρχουν προγράμματα τυπικής επαγγελματικής κατάρτισης, για τις απαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες για τον αποτελεσματικό, ασφαλή και φιλικό προς το περιβάλλον χειρισμό των μηχανημάτων.
Επιπλέον, το υφιστάμενο σύστημα αδειοδότησης των χειριστών είναι αρκετά προβληματικό καθώς:
• Η κατηγοριοποίηση μηχανημάτων ανοίγει παράθυρα για εξέταση των χειριστών σε άσχετα μηχανήματα για την εκτέλεση των καθηκόντων τους.
• Ο τρόπος εξέτασης δεν ανταποκρίνεται στην τεχνολογία και στη λειτουργία των σύγχρονων μηχανημάτων.
• Υπάρχει αναντιστοιχία στη συχνότητα συνεδριάσεων των εξεταστικών επιτροπών μεταξύ περιφερειών με αποτέλεσμα σημαντικές καθυστερήσεις στην έκδοση των αδειών.
• Παραμένει ανενεργή η θεσμική πρόβλεψη για πραγματοποίηση εξετάσεων από άλλους φορείς.
• Ενώ επιτρέπεται η υποκατάσταση της εμπειρίας από τη θεωρητική κατάρτιση για την αδειοδότησή τους, δεν έχουν καθοριστεί οι απαιτήσεις κατάρτισης (πρόγραμμα σπουδών) που θα επιτρέψουν στα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης να παρέχουν σχετικά προγράμματα.
• Απαιτείται μεγάλος αριθμός ημερομισθίων (προϋπηρεσία) για την αδειοδότηση.
• Για επιχειρήσεις που είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν διαδικασίες ΑΣΕΠ, οι απαραίτητοι τίτλοι επαγγελματικής κατάρτισης δεν παρέχονται από το υφιστάμενο σύστημα της δευτεροβάθμιας και της Μετα-δευτεροβάθμιας επαγγελματικής κατάρτισης.
