Σειρά προτάσεων για την επιτάχυνση και τον εκσυγχρονισμό της περιβαλλοντικής αδειοδότησης στην Ελλάδα παρουσιάζει ο ΣΕΒ σε μελέτη του.
Όπως σημειώνει ο ΣΕΒ, η περιβαλλοντική αδειοδότηση στην Ελλάδα, παρά την προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια, τόσο για τη βελτίωση των σχετικών χρόνων από τις αρμόδιες αρχές (ενδεικτικά: ενεργοποίηση τουΗλεκτρονικού Περιβαλλοντικού Μητρώου, απλοποίηση του ν. 4014/2011 για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, τροποποίηση της κατάταξης ορισμένων έργων και δραστηριοτήτων της 9ης Ομάδας κ.ά.), όσο και για την ποιότητα των σχετικών μελετών από τους επενδυτές, παραμένει μια από τις διοικητικές διαδικασίες που αποτελεί σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα στην πραγματοποίηση επενδύσεων. Παράλληλα και παρά το γεγονός ότι οι σύγχρονες περιβαλλοντικές τεχνολογίες και οι προκλήσεις της κυκλικής οικονομίας και της ψηφιακής τεχνολογικής επανάστασης διαμορφώνουν νέα δεδομένα στον τρόπο οργάνωσης και παραγωγής των οικονομικών δραστηριοτήτων, μειώνοντας δυνητικά και το αποτύπωμά τους στο περιβάλλον, η διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης δεν ενσωματώνει αλλαγές που θα διευκόλυναν την μετάβαση αυτή.
Τα ευρήματα της μελέτης που ανέλαβαν να υλοποιήσουν ο ΣΕΒ και το Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι ενδεικτικά για το μέγεθος του προβλήματος και την αναγκαιότητα επίλυσής του, με όρους που να βελτιώνουν και την προστασία του περιβάλλοντος:
– Η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης νέων επενδύσεων, οι οποίες αποτελούν ζητούμενο για την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας, υπερβαίνει τον θεσμικό χρόνο κατά περίπου 210-360 ήμερες κατά μέσο όρο, ανάλογα με την κατηγορία τους.
– Η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης υφιστάμενων επενδύσεων, ήτοι η έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) ανανέωσης ή τροποποίησης, επίσης υπερβαίνει το θεσμικό χρόνο από 69 έως 322 ημέρες, αναλόγως υποκατηγορίας και τρόπου αντιμετώπισης από την αδειοδοτούσα αρχή. Ενδεικτικό ότι σε ποσοστό 40% ζητούνται εκ νέου γνωμοδοτήσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες, δηλαδή αντιμετωπίζονται ως νέες, και επιβαρύνονται με τις αντίστοιχες καθυστερήσεις
-Η φάση της δημόσιας διαβούλευσης και των γνωμοδοτήσεων αποτελεί την κυριότερη αιτία καθυστερήσεων – αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 54% της συνολικής. Ενδεικτικό ότι σε μεγάλο ποσοστό των νέων αδειών, των ανανεώσεων και των τροποποιήσεων χρειάστηκε γνωμοδότηση από Κεντρικό ή Περιφερειακό Συμβούλιο Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΚΕΣΠΑ/ΠΕΣΠΑ), πριν την έκδοση της ΑΕΠΟ.
Στη μελέτη καταγράφονται 22 προτάσεις βελτίωσης με στόχο την επιτάχυνση και τον εκσυγχρονισμό της περιβαλλοντικής αδειοδότησης στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρονται:
-Αξιοποίηση των ευρημάτων της μελέτης για την επανεξέταση κατηγοριοποίησης έργων και δραστηριοτήτων με συνδυαστικά κριτήρια όπως π.χ. υψηλή συχνότητα εμφάνισης χωρίς υποχρέωση κατηγοριοποίησης από την Ευρωπαϊκή Οδηγία.
-Ενεργοποίηση των προβλεπόμενων στα άρθρα 16 και 20 του ν. 4014/2011 περί Μητρώου Πιστοποιημένων Αξιολογητών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και Μητρώου Περιβαλλοντικών Ελεγκτών αντίστοιχα.
-Ανάπτυξη προτύπων διαδικασιών αξιολόγησης ΜΠΕ και σύνταξης ΑΕΠΟ σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές και τα διεθνή περιβαλλοντικά πρότυπα.
– Σε συνεργασία με την Επιτροπή Περιβάλλοντος του ΕΛΟΤ να αξιοποιηθούν τα διεθνή πρότυπα και οι Ευρωπαϊκές οδηγίες και να δημιουργηθούν τα αντίστοιχα Ελληνικά για τον καθορισμό κριτηρίων κατάταξης αποβλήτου με αντικατοπτρικό κωδικό ΕΚΑ.
– Εφαρμογή των άρθρων 12 και 13 του ν. 4042/12 από τη γνωμοδοτική επιτροπή που προβλέπεται στο άρθρο 40 του ίδιου νόμου για διαχωρισμό μεταξύ αποβλήτου και παραπροϊόντος και τον αποχαρακτηρισμό αποβλήτων.
Οι θέσεις του ΣΕΒ για την περιβαλλοντική αδειοδότηση με μια ματιά
Ρυθμιστικές παρεμβάσεις
1. Αύξηση της συχνότητας συνεδριάσεων του ΚΕΣΠΑ για την έκδοση των σχετικών αποφάσεων («πράξεων»)
2. Έκδοση της προβλεπόμενης από το άρθρο 17 του ν. 4014/2011 ΚΥΑ για τον καθορισμό των τελών διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης και ελέγχων, ώστε να διασφαλιστούν οι απαιτούμενοι οικονομικοί πόροι για την επιτυχή εφαρμογή του Νόμου από τη δημόσια διοίκηση και να τηρούνται απαρέγκλιτα οι διαδικασίες και οι όροι για την Προστασία του Φυσικού και Ανθρωπογενούς Περιβάλλοντος.
3. Αύξηση των κατώτατων ορίων, πάνω από τα οποία απαιτείται ΕΠΕ (Παράρτημα Ι) ή όταν απαιτείται screening για ΕΠΕ (Παράρτημα II).
4. Αξιοποίηση των ευρημάτων της μελέτης για την εξέταση της αναθεώρησης της κατηγοριοποίησης σε έργα και δραστηριότητες.
5. Ενσωμάτωση λοιπών απαιτούμενων αδειών στην ΑΕΠΟ (ενδεικτικά άδεια χρήσης νερού).
Προτυποποίηση, τυποποίηση, σημεία αναφοράς και βέλτιστες πρακτικές
6. Ανάπτυξη προτύπων διαδικασιών αξιολόγησης ΜΠΕ και σύνταξης ΑΕΠΟ σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές και τα διεθνή περιβαλλοντικά πρότυπα, σε συνεργασία με τα στελέχη της Κεντρικής και Αποκεντρωμένης Διοίκησης, τους Πιστοποιημένους Αξιολογητές ΜΠΕ και ομάδες εμπειρογνωμόνων.
7. Προτυποποίηση των διαδικασιών και των φύλλων ελέγχου των περιβαλλοντικών ελέγχων με τη συμμετοχή των άμεσα εμπλεκόμενων μερών.
8. Δημιουργία συστημάτων προτυποποίησης στοιχείων και δεικτών για την παρακολούθηση της εφαρμογής της νομοθεσίας. Συνεργασία υπηρεσιών και παραγωγικών φορέων.
9. Ανάθεση της παρακολούθησης ειδικών θεμάτων (π.χ. εφαρμογή IED, EPRTR) σε ΑΕΙ ή άλλα Ιδρύματα με σχετική τεχνογνωσία.
10. Βελτίωση της διαθεσιμότητας και της πρόσβασης των αδειοδοτικών αρχών και ελεγκτών σε περιβαλλοντικά δεδομένα και χάρτες (π.χ. ισοβαθών, αρχαιολογικών περιοχών, ενάλιων αρχαιολογικών χώρων, τεχνικών δικτύων και υποδομών κ.ά.) μέσω του Ηλεκτρονικού Περιβαλλοντικού Μητρώου (ΗΠΜ).
Ανθρώπινο δυναμικό
11. Ενεργοποίηση των προβλεπόμενων στο άρθρο 16 του ν. 4014/2011 περί Μητρώου Πιστοποιημένων Αξιολογητών ΜΠΕ (το Μητρώο να αποτελείται από πιστοποιημένους αξιολογητές, οι οποίοι με τη σειρά τους θα μπορούν να είναι φυσικά αλλά κυρίως νομικά πρόσωπα).
12. Ενεργοποίηση των προβλεπόμενων από το άρθρο 20 του ν. 4014/2011 περί της σύστασης Μητρώου Περιβαλλοντικών Ελεγκτών.
13. Ενίσχυση στελεχιακού δυναμικού της Κεντρικής και Αποκεντρωμένης Διοίκησης
14. Συνεχής κατάρτιση και εκπαίδευση των στελεχών των αρμόδιων υπηρεσιών της Διοίκησης (σε περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο) σε θέματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, Παρακολούθησης Περιβαλλοντικών Μέσων και Επιθεώρησης εφαρμογής Περιβαλλοντικών όρων.
15. Συνεργασία των στελεχών της Διοίκησης με εκπροσώπους άλλων κρατών-μελών της ΕΕ σε θέματα απλοποίησης και προτυποποίησης διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης και προτυποποίησης Περιβαλλοντικών ελέγχων.
16. Συνεργασία της δημόσιας διοίκησης με ΑΕΙ και ερευνητικά ιδρύματα για ενημέρωση στις νέες τεχνολογίες πρόληψης και περιβαλλοντικής αποκατάστασης, περιβαλλοντικής διαχείρισης και παρακολούθησης.
Υποδομές και συστήματα
17. Δημιουργία μόνιμου κεντρικού φορέα τεχνικής υποστήριξης της διαχείρισης της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (competence center).
18. Σύσταση κεντρικού help desk για την περιβαλλοντική αδειοδότηση.
19. Συστηματική καταγραφή από τις αρμόδιες υπηρεσίες Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης των αιτημάτων για υποβολή φακέλου ΠΠΠΑ, έκδοσης νέας ΑΕΠΟ, Ανανέωσης ή Τροποποίησης ΑΕΠΟ, ή άλλων σχετικών Περιβαλλοντικών μελετών με αξιοποίηση και συνεχή καταγραφή των δεδομένων στη Βάση Δεδομένων του ΗΠΜ, που λειτουργεί ήδη από τον Ιούλιο 2018. Λοιπές προτάσεις
Λοιπές προτάσεις
20. Εντατικοποίηση και συστηματοποίηση των ελέγχων με έμφαση στους ex-post ελέγχους κατά τη λειτουργία.
21. Σε συνεργασία με την Επιτροπή Περιβάλλοντος του ΕΛΟΤ να αξιοποιηθούν τα διεθνή πρότυπα & Ευρωπαϊκές οδηγίες και να δημιουργηθούν τα αντίστοιχα Ελληνικά για τον καθορισμό κριτηρίων κατάταξης αποβλήτου με αντικατοπτρικό κωδικό ΕΚΑ
22. Θέσπιση της δυνατότητας της γνωμοδοτικής επιτροπής να γνωμοδοτεί και για «αποχαρακτηρισμό αποβλήτων», άρ. 40 του Ν.4042/12, με βάση τα κριτήρια άρ. 12 και 13 (by-product και αποχαρακτηρισμός αντίστοιχα).