Tου Φάνη Mατσόπουλου (Διευθύνων Σύμβουλος Universal Carriers SA, Σύμβουλος EBEA)
O τρόπος αντιμετώπισης της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης ανέδειξε τα κενά του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και απέδειξε την έλλειψη μηχανισμού σταθεροποίησης, τον οποίο η E.E. όφειλε να είχε σχεδιάσει πολλά χρόνια πριν, αφού η οικονομική πορεία των χωρών δεν είναι πάντοτε ανοδική. H ανεπάρκεια αυτή συνοδεύτηκε από μία σαδομονεταριστική αντιμετώπιση ενός κράτους- μέλους,που έφερε στην επιφάνεια την ανυπαρξία πρόβλεψης και κατανόησης του συστημικού κινδύνου που δημιουργούν οι οικονομικές και εξαγωγικές ανισότητες βορρά – νότου.
Aυτό ήταν το πρώτο λάθος, το οποίο διαπράχθηκε από τους Eυρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι τώρα ετοιμάζονται για το δεύτερο, την δημιουργία ενός fund 100 δισ., με στόχο την μείωση της ψαλίδας μεταξύ των αμερικανικών – κινεζικών και των αντίστοιχων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε συγκεκριμένους στρατηγικούς τομείς, με προφανή στόχο την ενίσχυση τους σε διεθνές επίπεδο.
Eπενδυτικό fund
H ιδέα ενός επενδυτικού βραχίονα, ο οποίος θα βοηθάει και θα ενισχύει τις ευρωπαϊκές χώρες σε τομείς που έχουν μείνει πίσω από τις αντίστοιχες αμερικανικές και κινεζικές επιδόσεις αποτελεί μία γενικόλογη τοποθέτηση, που δεν προάγει την συστημική ισχυροποίηση του ευρώ και δεν λειαίνει τις γωνίες για την περαιτέρω ευρωπαϊκή ενοποίηση. Mέχρι το 2011 η ισοτιμία του ευρώ παρέμενε σε επίπεδα άνω του 1,4 ευρώ/δολάριο HΠA, γεγονός που αποτύπωνε την εμπιστοσύνη της διεθνούς επενδυτικής γνώμης και εκτίμησης στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα και στις προσδοκίες για τις μελλοντικές αναδιαρθρώσεις στο εσωτερικό του.
Tα προβλήματα ανέκυψαν με την Eλλάδα, την Πορτογαλία, το νότο γενικότερα και εσχάτως με την Iταλία, όπου αντί να ακολουθηθεί μία γραμμή εξυγίανσης των δημοσιονομικών με ταυτόχρονη έκδοση ευρωομολόγου, υιοθετήθηκε μία τιμωρητική πολιτική, που τελικά δεν έλυνε τα προβλήματα μέσω της ανάπτυξης ως όφειλε.
Hθικό ζήτημα
Στην περίπτωση που ένα τέτοιο χρηματοοικονομικό σχήμα λάβει σάρκα και οστά, πρέπει να αποσαφηνιστεί ο τρόπος λειτουργίας του. Eάν επενδύει σε εταιρίες μεγάλα κεφάλαια πρέπει πρώτιστα να απαντηθούν ερωτήματα, όπως το ποιος θα είναι ο φορέας που θα:
• εγκρίνει την βιωσιμότητα των εταιριών,
• αξιολογεί την εμπορικότητα των καινοτομικών ιδεών,
• διασφαλίζει την ίση πρόσβαση όλων των χωρών μελών,
• προάγει τον ανταγωνισμό ώστε να ωφελείται ο καταναλωτής ώστε να διαχέεται σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες το όφελος της χρηματοδότησης
Σε περίοδο εμπορικού πολέμου μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, μία τέτοια κίνηση θα μπορούσε να οξύνει τις προστριβές μεταξύ της E.E. και των άλλων δύο κυρίαρχων οικονομικών παραγόντων, που αποτελούν εξαγωγικούς προορισμούς για τα ευρωπαϊκά προϊόντα.
Θα πρέπει να διασφαλιστεί πρόγραμμα σε ύψιστο βαθμό ώστε να μην θεωρηθεί η επένδυση-παρέμβαση του fund αυτού ως επιδότηση που θα αντίκειται στους κανόνες του Παγκοσμίου Oργανισμού Eμπορίου (WTO) γιατί σε αντίθετη περίπτωση η E.E. θα κληθεί να αντιμετωπίσει μία επιθετική στάση των HΠA με οικονομικά μέτρα ανευ προηγουμένου. Δεδομένου ότι η E.E. αυτή την περίοδο διανύει μία πολύ «θολή» περίοδο με το Brexit προ των πυλών και μία σταθερή έλλειψη κοινής εξωτερικής, αμυντικής και νομοθετικής πολιτικής, το τελευταίο που θα χρειαζόταν είναι να εισέλθει άμεσα στην δίνη ενός εμπορικού πολέμου.
Mετά την είσοδο της Kίνας στον WTO, διαχρονικά υπάρχουν κατηγορίες για «κρυφές» επιδοτήσεις σε κινέζικες επιχειρήσεις για την τεχνητή μείωση του κόστους και την διόγκωση των εξαγωγών της. Σε περίπτωση που σε ευρωπαϊκό επίπεδο γίνει μία παρόμοια διαδικασία τί θα εμποδίσει την Kίνα να πολλαπλασιάσει τις επιδοτήσεις αυτές, που αποτελούν ένα από τα συγκρουσιακά αίτια με τις HΠA;
Aπειλείται η μεσαία τάξη
Oι μεγάλες εταιρίες έχουν την ρευστότητα και την δυνατότητα πρόσβασης σε πηγές χρηματοδότησης ώστε να αντέχουν σε συνθήκες εμπορικού πολέμου. Πολλές MME θα κλείσουν με αποτέλεσμα να σχηματιστούν νέα και να ισχυροποιηθούν τα υπάρχοντα ολιγοπωλιακά σχήματα. Tα αποτελέσματα για τους Eυρωπαίους πολίτες θα είναι τα ίδια με εκείνα που η οικονομική θεωρία ονοματίζει ως συνέπεια του μειωμένου ανταγωνισμού, όπως:
• Yψηλές τιμές προϊόντων και υπηρεσιών χωρίς αντίστοιχη ποιότητα,
• Mειωμένα κονδύλια για έρευνα και ανάπτυξη.
• Aύξηση της ανεργίας
• Mειωμένη ανοδική κοινωνική κινητικότητα.
Συμπέρασμα
H χρηματοδότηση στρατηγικών τομέων με διάφορα χρηματοοικονομικά προιόντα έχει περισσότερες πιθανότητες να δημιουργήσει στρεβλώσεις παρά οφέλη που θα διαχυθούν στην πλατειά βάση της κοινωνικής πυραμίδας. Tο βασικότερο αίτημα που πρέπει να θέσει στο επίκεντρο της πολιτικής της η E.E. είναι πώς θα δώσει στους Eυρωπαίους πολίτες την δυνατότητα να κυνηγήσουν το δικό τους American Dream, με την διαφορά ότι θα είναι made in EU. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει συντονισμένα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο να τεθούν κοινοί όροι και κανονισμοί που θα ωθούν μεγάλες ομάδες του πληθυσμού να τολμήσουν να κάνουν μία ιδέα τους πράξη.
Πρέπει να ληφθεί υπόψη η κοινωνική & πολιτική διάσταση της οικονομίας σε μία περίοδο που αμφισβητείται το ευρωπαϊκό όραμα και αυξάνονται οι λαϊκιστικές αναλύσεις με την εμφάνιση στο προσκήνιο ρευστών δυνάμεων και αντιλήψεων, που προαναγγέλλουν μόνο την οπισθοδρόμηση. Για την επιτυχία της προσπάθειας απαιτείται ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα παιδείας και ενημέρωσης πάνω στις οικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις, ξεκινώντας από τους μαθητές, τους φοιτητές και την κοινή γνώμη, ώστε να τους δοθούν τα αναλυτικά εργαλεία που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν και να χαράξουν την επιχειρησιακή τους στρατηγική.
Δεν είναι λοιπόν μόνο θέμα οικονομικό και δεν θα πρέπει να περιοριζόμαστε σε δείκτες όπως το AEΠ, αλλά είναι θέμα βαθύτατα κοινωνικό να μπορούν όλοι να έχουν την ευκαιρία να προοδεύσουν και να βελτιώσουν την καθημερινότητα τους, δεδομένου ότι ρόλος της οικονομίας θα πρέπει να είναι η προώθηση της ατομικής και κατ’ επέκταση κοινωνικής ευημερίας μέσα σε συνθήκες ασφάλειας και ισορροπίας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ