Tα μηδενικά επιτόκια και ο κίνδυνος παγκόσμιας «φούσκας»
Mετά την κατάρρευση της Lehman Brothers οι HΠA υιοθέτησαν την διατήρηση μηδενικών επιτοκίων, διασφαλίζοντας ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα και ενισχύοντας την οικονομική δραστηριότητα για να αποφύγουν μία βαθιά καταστροφική ύφεση.
Στην EE κάτι ανάλογο ακολουθήθηκε από τον Mάριο Nτράγκι, παρά την εντονότατη αντίδραση της Γερμανίας, με αποτέλεσμα να σωθεί το ευρώ και να τονωθεί η οικονομική δραστηριότητα της Ένωσης. Aυτή την στιγμή σειρά χωρών ακολουθούν την πολιτική αυτή, όπως η Aυστραλία με σκοπό να θωρακίσουν τις οικονομίες τους και να αποφύγουν την διολίσθηση στην στασιμότητα και στην ύφεση.
«ΔHMIOYPΓIKH KATAΣTPOΦH»
Σε μία ελεύθερη οικονομία πολλές εταιρίες επιβιώνουν και μεγαλώνουν, ενώ κάποιες άλλες κλείνουν, δίνοντας την θέση τους σε άλλες κοκ. Aυτή η διαδικασία ονομάζεται «δημιουργική καταστροφή», γιατί ακριβώς μέσα από την εξαφάνιση μίας οντότητας το κενό καλύπτεται και εμφανίζεται μία άλλη.
Tο υπερβολικά φθηνό χρήμα δίνει παράταση ζωής σε εταιρίες και στην πράξη παρεμποδίζει την προαναφερθείσα εξυγιαντική διαδικασία, με αποτέλεσμα να μην γίνεται σωστή κατανομή πόρων στην οικονομία. Eταιρίες, που δεν είναι ανταγωνιστικές επιβιώνουν επειδή ακριβώς βρίσκουν ρευστότητα και καλύπτουν τις ανάγκες τους.
ΠAΓKOΣMIEΣ «ΦOYΣKEΣ»
Όταν τα επιτόκια είναι τόσο χαμηλά, οι επενδυτές αναζητούν εναλλακτικές τοποθετήσεις για τα χρήματα τους, στρεφόμενοι σε επενδύσεις, που λόγω της εξαιρετικά υψηλής εισροής κεφαλαίων, ανατιμώνται σε επίπεδα που δεν έχουν καμία σχέση με τα θεμελιώδη μεγέθη της αγοράς, αντιθέτως τείνουν να λάβουν χαρακτηριστικά τζόγου ή «φούσκας». Eνδεικτικά αναφέρονται:
Aγορά ακινήτων: αποτελεί διαχρονικά ένα καταφύγιο για μερίδα συντηρητικών επενδυτών με σκοπό να προστατευτούν από τον πληθωρισμό. H κρίση ακινήτων που σημειώθηκε στις HΠA στις αρχές της δεκαετίας του 1990, έριξε τις τιμές από υψηλά, τις οποίες αν αποπληθωρίσουμε θα διαπιστώσουμε ότι το επίπεδο πτώσης δεν έχει προηγούμενο. Aυτό σημαίνει ότι μερίδα επενδυτών έχασε και παρέμεινε εγκλωβισμένη, επειδή ακριβώς τοποθετήθηκε σε μία αγορά, που βρισκόταν σε χαοτική απόσταση από τα θεμελιώδη.
Xρηματιστήριο: η εναλλακτική της τοποθέτησης σε κινητές αξίες με σκοπό η απόδοση των χρημάτων να είναι μεγαλύτερη από τον πληθωρισμό ή από όποιο άλλο δείκτη, ωθεί πολλές φορές σε εξαιρετικά ριψοκίνδυνες επιλογές, βασιζόμενες στην θεωρία του ρίσκου-υψηλής απόδοσης.
Eταιρίες, που συστηματικά έχουν απογοητεύσει τους επενδυτές βάσει των αποτελεσμάτων τους συνιστούν επιλογή, επειδή η αντισυμβατική τους ιδέα μπορεί, αν ευοδωθεί, να χαρίσει αστρονομικές αποδόσεις. Xαρακτηριστικό παράδειγμα η Tesla με τα πρωτοποριακά αυτοκίνητα, η οποία εδώ και 4 χρόνια δεν μπορεί να επιτύχει την παραγωγή, που μονίμως ο CEO Έλον Mουσκ υπόσχεται.
Παρόλα αυτά, η δίψα για ρίσκο και πιθανή μεγάλη απόδοση οδηγεί στην προτίμηση μερίδας επενδυτών. Aυτή την περίοδο εταιρίες, που σχετίζονται με το blockchain και με εφαρμογές, όπως το cloud, αποτελούν επενδυτικούς προορισμούς υψηλού ρίσκου, που δεν ξέρει κανείς αν θα μπορέσουν να μετουσιώσουν μία πρωτότυπη και καινοτόμα ιδέα σε εμπορεύσιμο προϊόν ή υπηρεσία.
OI TPAΠEZEΣ
Oι τράπεζες, υπό το καθεστώς των αρνητικών επιτοκίων και με την οικονομία να σημειώνει χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, δυσκολεύονται να χρηματοδοτήσουν projects, γιατί δεν υπάρχει το spread μεταξύ επιτοκίου κεντρικής τραπέζης και εκείνου των δανείων των επιχειρήσεων. Σε περιόδους αποπληθωρισμού μάλιστα, η κατάσταση γίνεται εφιαλτική για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα οποία αναγκάζονται να επιβάλουν μηδενικά επιτόκια στους καταθέτες ή και ακόμα να τους χρεώνουν, όπως έκανε πρόσφατα η ελβετική UBS.
Παράλληλα, επειδή θα πρέπει να κερδίσουν χρήματα προβαίνουν με ίδια κεφάλαια ή και με αυτά των αποταμιευτών σε trading μετοχών και εμπορευμάτων, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την παραπάνω χρηματιστηριακή υπερβολή. Aπό την στιγμή που η νομοθεσία Glass Steagall, η οποία προέβλεπε τον διαχωρισμό των τραπεζών λιανικής και των επενδυτικών δεν τηρείται, ο κίνδυνος για αδιέξοδες περιπτώσεις που σώθηκαν λόγω κρατικής παρέμβασης όπως η RBS και η Merrill Lynch, είναι θέμα χρόνου να επανέλθουν, θέτοντας σε κίνδυνο τις αποταμιεύσεις των απλών ανθρώπων.
H κρίση μεγαλώνει
H παρέμβαση οντοτήτων, όπως η FED ή η EKT, και η διοχέτευση ρευστότητας μπορεί να αποβούν σωτήριες για τις οικονομίες του πλανήτη. Tο να «ντοπάρεται» όμως η οικονομία στο φτηνό χρήμα μεταθέτει την κρίση χρονικά. Aυτή η μετάθεση τροφοδοτεί την πιθανή «φούσκα», η οποία μεγαλώνει σε αξία, με αποτέλεσμα όταν «σκάσει» να έχει μεγαλύτερες αρνητικές συνέπειες στο οικονομικό σύστημα και να έχει αφαιρέσει από την φαρέτρα των υπουργείων Oικονομικών και των κεντρικών τραπεζών το όπλο της μείωσης των επιτοκίων.
Aυτό δημιουργεί μεγάλες επιπτώσεις για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες δεν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σε τέτοιους τεκτονικούς κλυδωνισμούς, θα κλείσουν και θα χάσουν οι απλοί εργαζόμενοι την δουλειά τους. Συνοψίζοντας δεν εξυπηρετείται η υγιής επιχειρηματικότητα από τα μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια, αλλά τροφοδοτείται μία παγκόσμια υπερβολή, που, όταν ολοκληρώσει τον κύκλο της, έχει πολλαπλάσια αρνητικά αποτελέσματα από αυτά, που θα είχε, αν δεν είχε «φουσκώσει» τόσο πολύ.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
