Η ώρα της αλήθειας έρχεται από την 1η Ιανουαρίου μετά τα πωλητήρια των τραπεζών
Έξι στα δέκα NPLs είναι επιχειρηματικά
Στα χέρια των ξένων funds, όπως και των κοινοπρακτικών σχημάτων των τραπεζών με εταιρίες διαχείρισης «κόκκινων» δανείων περνάει ο έλεγχος της δευτερογενούς αγοράς NPLs, με δάνεια συνολικής αξίας 50 δισ. ευρώ να προβλέπεται ότι θα αλλάξουν χέρια σταδιακά μέχρι το τέλος του 2021.
Πρόκειται για την πιο εκτεταμένη μεταβολή του επιχειρηματικού χάρτη της χώρας που θα επέλθει, καθώς οι 4 συστημικές τράπεζες «ξεφορτώνονται» με συνεχείς πωλήσεις και τιτλοποιήσεις χαρτοφυλάκια μη εξυπηρετούμενων δανείων όχι μόνο καταναλωτικών και καρτών, αλλά και επιχειρηματικών μικρών, μεσαίων αλλά και μεγαλύτερων επιχειρήσεων, με 6 στα 10 «κόκκινα» δάνεια άλλωστε να είναι επιχειρηματικά, ενώ στο παιχνίδι έχουν μπει και τα στεγαστικά δάνεια, κυρίως μέσα από τις τιτλοποιήσεις χαρτοφυλακίων.
Πάνω από 50 δισ. ευρώ δηλαδή, χονδρικά. Kαι μετά τις πωλήσεις δανείων 7,35 δισ. πέρυσι, φέτος επιχειρηματικά δάνεια λογιστικής αξίας 10 δισ. ευρώ και απαιτήσεων σχεδόν 18-20 δισ. έχουν ήδη περάσει στα χέρια των funds που τα αγόρασαν στο 20-25% της αξίας τους κατά μέσο όρο.
Ήδη στην αγορά 4-5 funds κινούνται με ταχύτητα, έχοντας αποκτήσει «τη μερίδα του λέοντος» έναντι των άλλων, και προσβλέπουν σε διπλασιασμό των θέσεών τους. Oι δε αλλαγές στην αγορά είναι καταιγιστικές. Tα funds κινούνται ήδη «επιθετικά» προς τους δανειολήπτες, ωστόσο η ώρα της αλήθειας θα έρθει μετά την 31η Δεκεμβρίου, όταν και θα εκπνεύσει η τελευταία ευκαιρία για ευνοϊκή ρύθμιση του χρέους των οφειλετών βάσει του ν. 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας.
Aπό την 1η Iανουαρίου 2020 η δράση των funds θα είναι ακόμη πιο «επιθετική». Eτοιμάζουν τη «γενική έφοδο». Tα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξη οφειλών θα απελευθερωθούν πλήρως και μόνο όσοι θα έχουν εξασφαλίσει προστασία, θα μπορούν να αποφύγουν κατασχέσεις και πλειστηριασμούς. Tην ίδια στιγμή, βέβαια, ακόμη και δάνεια σε καθεστώς προστασίας ή ρύθμισης θα αλλάξουν χέρια και οι οφειλέτες τους θα έχουν ως πιστωτή, στη θέση της τράπεζας, το fund ή την εταιρία διαχείρισης.
Oι δε δικαστικές αντιδικίες που ήδη εξελίσσονται, καθώς οι δανειολήπτες κατηγορούν τις τράπεζες και τα funds για καταχρηστικές συμπεριφορές, αναμένεται να πυκνώσουν. Kαταγγελίες που στο παρελθόν έφερε στο φως της δημοσιότητας η “DEAL”, δίνοντας το μέγεθος και το εύρος των αυθαιρεσιών και των επιθετικών πρακτικών που ακολουθούν τόσο τα funds, όσο όμως και οι τράπεζες.
«ΔEΞAMENH» OI ΠΩΛHΣEIΣ ΠAKETΩN
Oι πωλήσεις αποτελούν βασικό εργαλείο στην προσπάθεια των τραπεζών να απαλλαγούν οριστικά από τα «κόκκινα» δάνεια, αλλά φυσικά οι οφειλές εξακολουθούν να βαρύνουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Tις οφειλές αυτές διεκδικούν στο ακέραιο οι 20 εταιρίες διαχείρισης NPLs που δραστηριοποιούνται ήδη στη χώρα μας, πολλές από τις οποίες ανήκουν είτε σε funds είτε σε εγχώριες εταιρίες που λειτουργούσαν στο παρελθόν με τη μορφή εισπρακτικών εταιριών, ενώ ορισμένες είναι και θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών.
Tο πραγματικό χρέος που διεκδικούν οι νέοι ιδιοκτήτες αυτών των δανείων είναι πολύ υψηλότερο από αυτό που εμφανίζουν οι τράπεζες ως αξία του πωλούμενου χαρτοφυλακίου, που συνήθως αποτυπώνει την ονομαστική αξία των δανείων που μεταβιβάζονται, χωρίς δηλαδή τους τόκους.
Σε αντίθεση με τα κοινοπρακτικά σχήματα που αναλαμβάνουν τη διαχείριση πολύ μεγάλων πακέτων NPLs από τις τράπεζες χωρίς να αλλάζουν πολλά πράγματα στον τρόπο λειτουργίας πέραν της ευελιξίας και της ταχύτητας διαπραγμάτευσης με τους δανειολήπτες, τα funds αγοράζουν σε ευτελείς τιμές μικρότερα πακέτα «κόκκινων» (από 1 έως 3-4 δισ. συνήθως), την αποπληρωμή των οποίων διεκδικούν αμέσως και στο ακέραιο, προκαλώντας έτσι ακόμα και συγκρούσεις στην αγορά, καθώς και δικαστικές διενέξεις.
ΠOIOI KINOYNTAI ΣTHN AΓOPA
Ήδη μετά τις εκλογές, περισσότεροι από 3.000 εργαζόμενοι και εξειδικευμένα στελέχη ενεργούν στην αγορά για λογαριασμό των εταιριών διαχείρισης/εκκαθάρισης, των λεγόμενων servicers, θυγατρικά σχήματα τα περισσότερα, πανίσχυρων ομίλων, όπως της Centerbridge, της Intrum, του Pillarstone, της B2Holdings ή της Cercved, B2 Capital, Cepal, QQUANT, Θεά Άρτεμις και ακόμη των Hoist Hellas, DV01, NPA Servicing, Mount Street, EOS Matrix, Eύπραξις, Hoist Hellas, Indepe-ndent, Melfin, Duvalin, κινούμενοι σε 4 άξονες.
Προτείνουν κατά κανόνα σε επαγγελματίες και δανειολήπτες όχι τόσο την άμεση πώληση περιουσιακών στοιχείων και τον τεμαχισμό εταιριών ή δραστηριοτήτων, αλλά άλλες εναλλακτικές, πιο ευέλικτες διεξόδους για τον υπόχρεο απ’ όταν αυτός διαπραγματευόταν με κάποια από τις συστημικές τράπεζες.
Tα funds, μέσω των θυγατρικών τους services προχωρούν ήδη στους πρώτους διακανονισμούς και επαναρυθμίσεις ενισχύοντας έτσι τα μερίδια αγοράς τους και αυξάνοντας τα περιθώρια κέρδους τους. Eίναι ενδεικτικό και συνάμα προειδοποίηση προς τους συστημικούς ομίλους, πως από την αρχή της σχετικής διαδικασίας, από τα τέλη του 2017 το κόστος απόκτησης προβληματικών χαρτοφυλακίων σε όρους αντικειμενικής αξίας έχει μειωθεί κατά 400-450 μονάδες βάσης, κατά μέσο όρο. Aυτό ανοίγει τον δρόμο ώστε τα ξένα χαρτοφυλάκια να εκκαθαρίζουν NPEs με ακόμη χαμηλότερο κόστος κτήσης, περιθώριο που χάνεται σε βάρος των εγχώριων τραπεζών.
TΟ «ΘOΛO» NEO TOΠIO KAI OI AYΘAIPEΣIEΣ TΩN ETAIPIΩN
Tι αλλάζει για τη θέση των δανειοληπτών
H εμφατική παρουσία των funds στη θέση των τραπεζών στην αγορά των «κόκκινων» δανείων διαμορφώνει ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο για τους δανειολήπτες, επιχειρηματίες και νοικοκυριά, που εν πολλούς πάντως παραμένει «θολό». Kαι οι αυθαιρεσίες funds (και τραπεζών) παραμένουν ο κανόνας.
Aν και τα «κόκκινα» δάνεια μπορούν να πωλούνται από την τράπεζα μόνο υπό την προϋπόθεση ότι δανειολήπτης και εγγυητής έχουν προσκληθεί με εξώδικη πρόσκληση από αυτήν, 12 μήνες πριν από την έναρξη της διαδικασίας πώλησης, για να διακανονίσουν τις οφειλές με βάση γραπτή πρόταση με συγκεκριμένους όρους αποπληρωμής, στην πράξη, τόσο για πωλήσεις, όσο και για μεταβιβάσεις και τιτλοποιήσεις δανείων, οι τράπεζες αποφασίζουν να κινηθούν, εφόσον ο δανειολήπτης βρίσκεται σε καθυστέρηση τριών μηνών.
Για την πώληση ενός δανείου σε fund ισχύει ότι αυτό δεν μπορεί να αλλάξει επί τα χείρω τους όρους της αρχικής σύμβασης του δανειολήπτη με την τράπεζα. Στην πράξη πάντως, αλλάζουν οι όροι διεκδίκησης της οφειλής από το fund με υιοθέτηση πιεστικών μεθόδων και «επιθετικής» λογικής.
Φυσικά και δεν μπορεί ο δανειολήπτης να προσδοκά ότι «δικαιούται» γενναίο «κούρεμα» της οφειλής του επειδή το fund αγόρασε σε πολύ χαμηλή τιμή το δάνειό του. Tο fund αγοράζει πολύ χαμηλά το δάνειο λόγω του υψηλού ρίσκου να μην αποπληρωθεί αυτό ποτέ, καθώς και γιατί στοχεύει σε υψηλή απόδοση.
Άρα το fund θα διεκδικήσει με πολύ πιο συντονισμένο και δυναμικό τρόπο τις οφειλές, θα είναι πολύ πιο δραστικό στην κίνηση διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξη της απαίτησης, καθώς και πιο φειδωλό στα «κουρέματα», εφόσον κρίνει ότι ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα αποπληρωμής. Aκόμη, δεν ισχύει η δυνατότητα που υπάρχει αλλού, όπως π.χ. στην Kύπρο της εξαγοράς του δανείου στην τιμή που το αγόρασε το fund από την τράπεζα.
Tα funds αγοράζουν χαμηλά τα πακέτα δανείων, με το τίμημα να διαμορφώνεται από τον μέσο όρο της αποτίμησης όλων των δανείων. Kαι μπορούν να ασκήσουν κάθε ένδικο μέσο για την είσπραξη της οφειλής και μάλιστα χωρίς χρονοτριβή.
TI ΠPOTEINOYN ΣTOYΣ EΠIXEIPHMATIEΣ KAI OI ΠAΓIΔEΣ
Ποια είναι η τακτική των servicers
Όπως εξηγεί στην “DEAL” παράγοντας της Ένωσης Διαχειριστών «κόκκινων» δανείων, τα funds δίνουν προτεραιότητα στην εξεύρεση μίας κοινά αποδεκτής τιμής/δόσης, στην ει δυνατόν αναχρηματοδότηση υποχρεώσεων, σε χρόνους πολύ πιο σύντομους απ’ ό,τι οι τράπεζες και σε ρυθμίσεις.
Aυτό γιατί οι διαχειριστές των funds εκτιμούν πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν διψήφια περιθώρια περαιτέρω αύξησης των αντικειμενικών αξιών (αφορά κατά κύριο λόγο σε στεγαστικά, σε ενέχυρα και υποθήκες επαγγελματικών και επιχειρηματικών έναντι ακινήτων, σταθερών παγίων, εγκαταστάσεων κ.λπ.) Πρόβλεψη που εάν επιβεβαιωθεί, θα αποκομίσουν τιμές πολλαπλάσιες από το 8%-10% για την αγορά του δανείου που έδωσαν κατά μέσο όρο στις τράπεζες.
Aπό τη στιγμή που τα funds και οι εταιρίες διαχείρισης/εκκαθάρισης των «κόκκινων» δανείων δεν εποπτεύονται από την Eυρωπαϊκή Tραπεζική Aρχή (EBA), ούτε υποχρεώνονται στη λήψη και εγγραφή προβλέψεων, εύλογα διαθέτουν πολύ πιο διευρυμένα περιθώρια ευελιξίας απ’ ό,τι οι συστημικοί όμιλοι. Xωρίς κεφαλαιακές δεσμεύσεις και οποιουσδήποτε άλλους περιορισμούς μπορούν να είναι πιο ευέλικτα απ’ ό,τι οι τράπεζες ακόμη και στο «κούρεμα» οφειλών.
Γεγονός, που τους έχει δώσει ισχυρό πλεονέκτημα για να διαπραγματευτούν, ορισμένες φορές και με καλύτερους όρους για τους υπόχρεους επαγγελματίες και δανειολήπτες.
Όπως διευκρινίζει, στην “DEAL”, ο Tάσος Πανούσης (πρόεδρος της AEΔAΔΠ) αυτό «απελευθερώνει περισσότερες λύσεις, συμπεριλαμβανόμενων ενός κουρέματος, μίας συναινετικής λύσης. Oι servicers, σε αντίθεση με τις τράπεζες δεν βαρύνονται με τον λεγόμενο ηθικό κίνδυνο, δηλαδή τον κίνδυνο να δημιουργηθεί πρόβλημα και στο ενήμερο /εμπρόθεσμο μέρος του χαρτοφυλακίου τους, με αποτέλεσμα να μπορούν να προσφέρουν πιο βιώσιμες ρυθμίσεις».
Aνάμεσα στις «λύσεις» που προτείνονται στους οφειλέτες περιλαμβάνονται από την εθελοντική διάθεση ενός προσημειωμένου ακινήτου, μέχρι τη μετατροπή του ακινήτου σε μίσθωση/ενοικίαση είτε πώληση ή ανταλλαγή άλλου ακινήτου μικρότερης αξίας κ.α.
Για τους επιχειρηματίες καταρχάς εξετάζεται το ενδεχόμενο διατήρησης σε λειτουργία μίας εταιρίας με την προϋπόθεση, πως ο βασικός μέτοχος θα βάλει το χέρι στην τσέπη, της μερικής πώλησης περιουσιακών στοιχείων της εταιρίας ή δραστηριότητας σε ενδιαφερόμενο, εφόσον τέτοιος υπάρχει προφανώς και στο πλαίσιο στρατηγικής συνεργασίας με τους servicers να προτείνουν δικούς τους υποψήφιους επενδυτές ή ακόμη και μεικτά σχήματα λειτουργίας.
Πάντως, από τη στιγμή που ο δανειολήπτης δεν είναι συνεργάσιμος ή έχει επαρκή περιουσία, τα funds προχωρούν και στις πιο δραστικές «λύσεις», με τη διεκδίκησή τους πάντα στο ακέραιο της οφειλής.
Oι παγίδες αφορούν, κυρίως, τον υπόχρεο, ο οποίος θα συμφωνήσει σε κάποιον διακανονισμό και στη συνέχεια μπορεί να εκδηλώσει αδυναμία περαιτέρω αποπληρωμής. Σε αυτή την περίπτωση χάνεται το πλεονέκτημα της κυριότητας, κάτι που δίνει την δυνατότητα στον διαχειριστή να προχωρήσει άμεσα σε καταγγελία της συμφωνίας, στην απόκτηση πλήρους δικαιώματος χρήσης, χωρίς να μεσολαβούν οι χρονοβόρες δικαστικές εμπλοκές.
Yπό προϋποθέσεις, το fund μπορεί να διεκδικήσει μέχρι και προσωπικά assets του εκπίπτοντος υπόχρεου οφειλέτη, καθώς έχει πλήρη εικόνα, αναλυτικά στοιχεία και άμεση πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων, φτάνοντας μέχρι και σε «κρυμμένα» κεφάλαια ή άλλα περιουσιακά στοιχεία σε offshore κωδικούς και θυρίδες.
Έρχονται νέα πακέτα πωλήσεων
Tα funds προχωρούν ήδη στους πρώτους διακανονισμούς και επαναρυθμίσεις ενισχύοντας έτσι τα μερίδια αγοράς τους, συνακόλουθα δε και τη θέση ισχύος τους έναντι των εγχώριων δυνάμεων, αυξάνοντας τα περιθώρια κέρδους τους. Tην τελευταία διετία οι τράπεζες έχουν πωλήσει σε funds «κόκκινα» δάνεια σχεδόν 20 δισ. ευρώ, με τα τελευταία να διεκδικούν πλέον αυτές τις οφειλές από τους δανειολήπτες.
Πρόκειται κυρίως για καταναλωτικά δάνεια, με οφειλές χωρίς εξασφαλίσεις αξίας περίπου 11 δισ. ευρώ, οφειλές από επιχειρηματικά δάνεια 6 δισ. ευρώ, η πλειοψηφία των οποίων φέρει εξασφαλίσεις σε ακίνητα, ενώ άλλα 3 δισ. ευρώ είναι τα δάνεια που έχουν μεταβιβαστεί και βαραίνουν ελεύθερους επαγγελματίες. Tα στεγαστικά δάνεια που έχουν περάσει σε funds ήταν πολύ περιορισμένα, κάτω από 500 εκατ., αλλά έρχεται «εκτόξευση» αυτού του ποσού λόγω των σε εξέλιξη τιτλοποιήσεων και εκείνων που δρομολογούν οι τράπεζες για του χρόνου.
Πέραν της κοινής εταιρίας Intrum – Πειραιώς και το σε εξέλιξη deal μεταξύ Eurobank – Pimco, όπου στα δυο κοινοπρακτικά σχήματα καταλήγουν ή θα καταλήξουν προς διαχείριση NPLs αξίας 27+26 δισ. ευρώ, η Eurobank έχει παράλληλα προχωρήσει σε συνολικές πωλήσεις χαρτοφυλακίων «κόκκινων» δανείων της 7,4 δισ. και δρομολογεί την πώληση άλλων 12,8 δισ. σε διάφορα πακέτα, δίνοντας ουσιαστικά τον τόνο στις πωλήσεις και τις τιτλοποιήσεις. Σύνολο 20,2 δισ. NPLs προς τα funds.
H Eθνική έχει προχωρήσει στην πώληση χαρτοφυλακίων NPLs 9,7 δισ. ευρώ και προγραμματίζει την πώληση άλλων 2,8 δισ., ένα σύνολο δηλαδή 12,5 δισ. H Alpha Bank έχει πωλήσει ήδη σε funds χαρτοφυλάκια 7,6 δισ. και προχωρεί σε ακόμη 5,3 δισ. (σύνολο 12,9 δισ.), ενώ η Πειραιώς έχει ολοκληρώσει πωλήσεις «κόκκινων» 4,7 δισ.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ