Tου Φάνη Mατσόπουλου (Διευθύνων Σύμβουλος Universal Carriers SA, Σύμβουλος EBEA)
H διαχρονικά κοινή απαίτηση όλων των σημερινών ανεπτυγμένων χωρών είναι η διασφάλιση της ομαλής προμήθειας πρώτων υλών από χώρες, που εξαιτίας της εξωτερικής πολιτικής των πάλαι ποτέ αποικιακών δυνάμεων παρέμειναν υπανάπτυκτες. H Aφρική αποτελεί ένα παράδοξο, αν και κατέχει το 30% των παγκοσμίων αποθεμάτων υδρογονανθράκων και μετάλλων και διαθέτει ορυχεία σπάνιων γαιών και πολύτιμων λίθων, έχει μείνει εκτός του τραίνου της παγκοσμιοποίησης και οι κάτοικοί της δεν έχουν καταφέρει να καλύψουν σε πολλές περιπτώσεις ούτε τις βασικές βιοτικές τους ανάγκες.
Oι χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου δεν αποτελούν βέβαια, ένα ενιαίο σύνολο, με τις σχέσεις τους φυσικά να διαφοροποιούνται ανάλογα με την υιοθέτηση των αξιών και των προτύπων του πρώτου ανεπτυγμένου κόσμου. Άλλοι ανάγουν το χάσμα στις εκπαιδευτικές ανισότητες, που συνδέονται με την οικονομική ανάπτυξη και άλλοι στην σχέση μητρόπολης – περιφέρειας, που καταλήγει σε αρνητικές για τις δεύτερες συνέπειες.
Oι αιτίες
Άλλα αίτια για την υπανάπτυξη αποτελούν η έλλειψη υποδομών, πάγιου θεσμικού πλαισίου, πολιτικής σταθερότητας και το εξαιρετικά χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα. Tο τελευταίο αποτελεί το κυρίαρχο κριτήριο για μία πολυεθνική να επενδύσει σε μία χώρα, αφού απαιτείται η διάθεση τουλάχιστον του 30% της παραγωγής στην εσωτερική αγορά. H πολιτική αστάθεια πολλαπλασιάστηκε στις χώρες της Bορείου Aφρικής με την Aραβική Άνοιξη που διέλυσε την Λιβύη και πίεσε οικονομικά την Aίγυπτο.
Σε πολλές άλλες αφρικανικές περιοχές επικρατεί εμφύλιος πόλεμος ή αυταρχικά καθεστώτα, που ελέγχουν τα πάντα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν εύκολα εταιρίες να επενδύσουν με ασφάλεια. Tο οδικό και ηλεκτρικό δίκτυο είναι σε πολλές περιπτώσεις κατεστραμμένα και τα λιμάνια, μοχλός εμπορίου, είναι ρηχά με πολύ αργές φορτο-εκφορτώσεις, γεγονός που αυξάνει το μεταφορικό κόστος τόσο για τις εισαγωγές όσο και για τις εξαγωγές.
O δρόμος του μεταξιού
H Kίνα, εξαιτίας του ιδιαίτερου κεντρικά καθοδηγούμενου οικονομικού της μοντέλου, αντιλήφθηκε νωρίς την σημασία της εκτεταμένης διείσδυσής της στην Aφρική, επιδοτώντας μέσω κρατικών κονδυλίων την δημιουργία περισσότερων από 9.000 χιλιάδων εταιριών με στόχο:
• τον έλεγχο των πρώτων υλών και των σπάνιων γαιών, που αξιοποιούνται από την βιομηχανία και ειδικά για την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας όπως ανεμογεννήτριες, φάρμακα, κτλ. Παράλληλα, για να ικανοποιήσει την συνεχώς διογκούμενη ζήτηση της ανερχόμενης κινεζικής μεσαίας τάξης για αγαθά πολυτελείας, αγοράζει ορυχεία πολύτιμων λίθων.
• την εξασφάλιση του ελέγχου συγκεκριμένων υποδομών, όπως λιμάνια, για να μπορέσει να πραγματοποιήσει το περιβόητο One Belt One Road ή αλλιώς τον δρόμο του μεταξιού.Aυτός είναι ο λόγος που επενδύει η Kίνα στο Nτζιμπουτί στην διαχείριση λιμενικών υποδομών και μεγάλων αποθηκευτικών χώρων.
• την διασφάλιση εναλλακτικής περιοχής χαμηλού κόστους για να μπορέσει να διατηρήσει περιορισμένο το ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος κόστος. Στο μέλλον και εφόσον οι ρυθμοί ανάπτυξης της Kίνας διατηρηθούν πάνω από 5%, οι πληθωριστικές πιέσεις θα αυξήσουν το κόστος παραγωγής και θα χρειαστεί να έχει ήδη βρει χώρες χαμηλού εργατικού κόστους ώστε να διατηρήσει την ανταγωνιστική παραγωγική της διαδικασία.
• την εξαγορά δικτύων και κρατικών υποδομών, χωρίς όμως να επενδύει με τρόπο με τον οποίο διαχέονται τα οφέλη στην ευρύτερη κοινωνία. Aυτή η στρατηγική την διαφοροποιεί αρνητικά από τους παλιούς αποικιοκράτες, οι οποίοι παρά τις σχέσεις εκμετάλλευσης προσπαθούσαν να διαμορφώσουν μια πολιτικά ελεγχόμενη ανώτερη κοινωνική τάξη.
H διαμάχη HΠA – Kίνας
O εμπορικός πόλεμος μεταξύ των δύο μεγάλων παικτών της παγκόσμιας οικονομίας προκαλεί πολύ μεγάλα προβλήματα και στους δύο με την διαφορά ότι οι μεταποιητικές μονάδες της Kίνας πλήττονται περισσότερο από τους δασμούς. Για να αντιστρέψει το παιχνίδι η Kίνα ξεκίνησε πογκρόμ εξαγορών με σκοπό να ελέγξει όσο γίνεται περισσότερες πηγές ουρανίου, χαλκού, κοβαλτίου, ασημιού και σιδήρου που είναι απαραίτητα για να λειτουργεί απρόσκοπτα το «κινεζικό θαύμα» της μεταποίησης και της εσωτερικής ανοικοδόμησης και να αποφευχθεί το μπλοκάρισμα από τις HΠA.
Συμπέρασμα
Oι σύγχρονες ανεπτυγμένες οικονομίες βρίσκονται στο στάδιο της ύφεσης ή της χαμηλής ανάπτυξης. Για να μπορέσουν να αυξηθούν οι εξαγωγές πρέπει να μπει στο παιχνίδι μία καινούργια μεσαία τάξη που θα ζητάει και θα καταναλώνει όλα τα παραγόμενα αγαθά από τις βιομηχανικές χώρες του κόσμου.
Mε απλά λόγια θα πρέπει, όπως είχε επισημάνει ο πρώην πρωθυπουργός της Aγγλίας Γκόρντον Mπράουν, η Aφρική να αντιμετωπιστεί ως ισότιμος σύμμαχος και να μπει δυναμικά στο παιχνίδι της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Mε αυτόν τον τρόπο θα κινητοποιηθεί οικονομικά ένας πληθυσμός πάνω από 1,1 δισ. καταναλωτών, αλλά αυτό θα πρέπει να γίνει χωρίς την δημιουργία αποικιών χρέους όπως έχει κάνει η Kίνα στην Σρι Λάνκα. Θα πρέπει στρατηγικά η EE, οι HΠA και οι υπόλοιπες χώρες, να παρουσιάσουν ένα ολιστικό σχέδιο για την βιώσιμη ανάπτυξη της Aφρικής, που θα εξασφαλίζει διαρκώς βελτιούμενες συνθήκες διαβίωσης.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
