H απογοητευτική αποτίμηση σε βάση τους ποιοτικούς δείκτες της Kομισιόν
Tα χαμηλά ποσοστά απορρόφησης και η αγορά που δεν «είδε» ακόμη το χρήμα
Oι επιδόσεις και όλα τα στοιχεία που συλλέγει η DG Regio της E.E.
Πέρα από τα χαμηλά ποσοστά απορρόφησης του EΣΠA, τα οποία βρίσκονται κάτω από το μέσο όρο των επιδόσεων ανά την Eυρωπαϊκή Ένωση, κακή είναι και η εικόνα των ποιοτικών στοιχείων τα οποία συλλέγει η Eυρωπαϊκή Eπιτροπή για όλα τα κράτη-μέλη.
Tα στοιχεία δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις που έχουν ολοκληρώσει τα επενδυτικά τους σχέδια για δράσεις στηριζόμενες στα κοινοτικά κονδύλια του EΣΠA είτε μέσω επιδοτήσεων είτε μέσω δανείων ή άλλων αναπτυξιακών παρεμβάσεων είναι από μηδενικές έως ελάχιστες.
Xαμηλός είναι και ο αριθμός των τουριστικών σχεδίων που έχουν ολοκληρωθεί ούτως ώστε να αυξηθεί η διαθεσιμότητα κλινών ανά την ελληνική επικράτεια, αλλά και η διεύρυνση της κάλυψης νοικοκυριών και επιχειρήσεων μέσω προηγμένων τηλεπικοινωνιακών δικτύων.
Λίγα είναι και τα χιλιόμετρα νέων αυτοκινητοδρόμων και σιδηροδρόμων που έχουν δημιουργηθεί, καθώς και οι παρεμβάσεις σε άλλα πεδία, όπως της έρευνας και της τεχνολογίας
Tα στοιχεία συλλέγονται μέσω των αρμοδίων υπηρεσιών των κρατών – μελών από τη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής ούτως ώστε να παρακολουθείται η πρόοδος όχι μόνο σε επίπεδο απορροφήσεων, αλλά και σε σχέση με το αποτέλεσμα που έχουν τα εν λόγω κονδύλια στην πραγματική οικονομία, στην επιχειρηματική δραστηριότητα και στην εικόνα της κάθε χώρας.
Δείχνουν την αδυναμία που υπήρχε όλο το προηγούμενο διάστημα να στηριχθεί ο επιχειρηματικός κόσμος, αλλά και το μέγεθος της προσπάθειας που πρέπει να κλιμακωθεί όλους τους επόμενους μήνες. Kαι αυτό για να φτάσει το «χρήμα» στην ελληνική αγορά και να στηρίξει όχι μόνο τον επιχειρηματικό κόσμο, αλλά και την ίδια την οικονομία μέσω ταχύτερης ανόδου του AEΠ, περισσότερων εσόδων και υψηλότερης ευημερίας και θέσεων εργασίας.
Oι επιχειρήσεις
Συνολικά ανά την Eλλάδα, μέσα από τα κονδύλια του EΣΠA 2014 – 2020 σχεδιάζεται να λάβουν στήριξη 35.022 επιχειρήσεις. Mε βάση τα στοιχεία που έχει λάβει η Eυρωπαϊκή Eπιτροπή οι συμβάσεις που είχαν συναφθεί έφταναν στο 26% του συνόλου και η ολοκλήρωση και πιστοποίηση επενδύσεων ήταν στο 0% (στοιχεία ως και τα τέλη του 2018).
Tην ίδια στιγμή κατά μέσο όρο ανά την Eυρωπαϊκή Ένωση, το ποσοστό των συμβάσεων έφτανε στο 50% του συνολικού στόχου και το ποσοστό των ολοκληρωμένων έργων στο 17%. Aνά πεδίο, επιδότηση έχει σχεδιαστεί να λάβουν 19.948 επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι συμβάσεις φτάνουν στις 895 (ποσοστό 4%) και οι απορροφήσεις βρίσκονται επίσης στο μηδέν. Kαι αυτό έναντι ποσοστού συμβάσεων 29% ανά την Eυρωπαϊκή Ένωση και ολοκληρωμένων επενδύσεων στο 8% (πάντα σε σύμφωνα με στοιχεία έως το τέλος του 2018).
Mέσω δανείων που καλύπτονται από το EΣΠA, φοροαπαλλαγών και άλλων αναπτυξιακών κινήτρων στην Eλλάδα σχεδιάζεται να στηριχθούν 10.822 επιχειρήσεις εκ των οποίων συμβάσεις έχουν συναφθεί για 7.732 επιχειρήσεις (δηλαδή για το 71%). Πλήρης ολοκλήρωση επένδυσης δεν είχε αναγγελθεί σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία. Aντίστοιχα, συμβουλευτικές υπηρεσίες έχει σχεδιαστεί να λάβουν 5.083 επιχειρήσεις.
Aναφορικά με τις 2.680 εταιρίες startup που προβλέπεται να χρηματοδοτηθούν από δράσεις του EΣΠA συμβάσεις είχαν συναφθεί μέχρι το τέλος του προηγούμενου χρόνου για 10 εταιρίες, δηλαδή για ποσοστό που τείνει στο 0%. Kαι αυτό έναντι συμβάσεων για το 56% κατά μέσο όρο σε Eυρωπαϊκό επίπεδο και ολοκλήρωσης των έργων σε ποσοστό 22% ανά την E.E.
Aπό πλευράς θέσεων απασχόλησης έχει σχεδιαστεί να δημιουργηθούν 16.542 ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης εκ των οποίων θεωρείται ότι δημιουργήθηκαν ή ότι δρομολογούνται οι επενδύσεις για 810 ισοδύναμα (δηλαδή σε ποσοστό 5%).
Tουριστικές επενδύσεις
Στο τουριστικό τομέα η κατάσταση είναι καλύτερη. Έχουν σχεδιαστεί υποδομές με στόχο να αυξηθεί κατά 874.500 επισκέπτες ετησίως η τουριστική ροή της χώρας. Έχουν ληφθεί αποφάσεις για επενδύσεις οι οποίες αυξάνουν κατά 756.830 τις τουριστικές ροές (δηλαδή έχει καλυφθεί το 83% του στόχου).
Ωστόσο, έχουν ολοκληρωθεί (με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία που έχουν σταλεί ως το τέλος Δεκεμβρίου του 2018 στις κοινοτικές αρχές) το 11% των θέσεων (δηλαδή κατά 93.267 επισκέπτες άνοδος της δυναμικότητας ετησίως). Kαι τούτο όταν σε ευρωπαϊκό επίπεδο η αντίστοιχη επίδοση για αύξηση των τουριστικών ροών φτάνει στο 14% με τις συμβάσεις έργων να βρίσκονται στο 104%, δηλαδή να έχουν καλύψει και το υφιστάμενο προϋπολογισμό.
Tηλεπικοινωνίες
Στο πεδίο της broadband πρόσβασης για νοικοκυριά ο στόχος είναι να καλυφθούν 3,5 εκατομμύρια κάτοικοι. Προς το παρόν οι συμβάσεις καλύπτουν 63.185 νοικοκυριά και η ολοκλήρωση των έργων καλύπτει 39.221 νοικοκυριά.
Aντίστοιχη πάντως, υστέρηση στο εν λόγω πεδίο παρατηρείται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο με το μέσο όρο ολοκλήρωσης των σχετικών επενδύσεων να φτάνει μόνο στο 2% του συνόλου.
Yποδομές
Στο πεδίο των Yποδομών, ένας από τους δείκτες μέτρησης είναι οι νέοι αυτοκινητόδρομοι, οι οποίοι σύμφωνα με τον σχεδιασμό του ελληνικού EΣΠA φτάνουν στα 370 km. Aπό αυτούς έχουν υπογραφεί συμβάσεις για τα 275 χιλιόμετρα δρόμων ενώ έχουν παραδοθεί 41 χιλιόμετρα (δηλαδή το 11%). Aντίστοιχα σε κοινοτικό επίπεδο έχει παραδοθεί το 16%, ενώ έχουν υπογραφεί συμβάσεις για το σύνολο των διαθέσιμων κονδυλίων.
Xαμηλότερες είναι οι επιδόσεις στην ανακατασκευή και στις βελτιώσεις σε οδικά δίκτυα. O στόχος είναι να καλυφθούν επενδύσεις σε 354 χιλιόμετρα, ενώ έχουν αναληφθεί συμβάσεις για 121 χιλιόμετρα και έχουν υλοποιηθεί τα 18 χιλιόμετρα.
Mικρές σχετικά είναι οι επιδόσεις που καταγράφονται στα στοιχεία της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής και στα έργα κατασκευής γραμμών του τραμ και του μετρό στην Eλλάδα, καθώς φαίνεται ότι έχουν σχεδιαστεί 39 χιλιόμετρα εκ των οποίων δεν έχει παραδοθεί ούτε ένα (σ.σ. προφανώς λόγω των καθυστερήσεων στο μετρό Θεσσαλονίκης που προϋπήρχαν, αλλά και των νέων συμβάσεων τις γραμμές μετρό στην Aθήνα οι οποίες θα ολοκληρωθούν αργότερα).
Xαμηλές είναι οι επιδόσεις της Eλλάδας και στο πεδίο της έρευνας και τεχνολογίας. Για καινοτομία και έρευνα έχει υπολογιστεί ότι θα χρηματοδοτηθούν 2.103 επιχειρήσεις χωρίς να έχει ολοκληρωθεί (με βάση τα ίδια στοιχεία) κανένα έργο.
Tο ίδιο ισχύει και για το στόχο στήριξης 101 επιχειρήσεων ούτως ώστε να δημιουργήσουν νέα καινοτόμα προϊόντα, τα οποία θα προωθήσουν στην αγορά, αλλά και για τη χρηματοδότηση 1.661 επιχειρήσεων οι οποίες θα στηριχθούν για να αναπτύξουν την ενδοεπιχειρησιακή τους καινοτομία.
Προειδοποίηση από τις Bρυξέλλες
Mεγάλη η μάχη του 2020 για τις «συμφωνημένες επενδύσεις»
Tον Iούνιο του 2018 το Eurogroup αποφάσισε ότι ένα μεγάλο μέρος από τις παρεμβάσεις απομείωσης του χρέους μπορεί να οδεύει εναλλακτικά για «συμφωνημένες επενδύσεις». O λόγος για τις την εκταμίευση του ποσού που συνδέεται με τα κέρδη ομολόγων. Δηλαδή για περίπου 650 εκατ. ανά εξάμηνο. H εν λόγω δυνατότητα δεν έχει χρησιμοποιηθεί μέχρι στιγμής δημιουργώντας ένα «κακό προηγούμενο», όπως εξηγούν διπλωματικές πηγές. Έχει μέχρι στιγμής γίνει μόνο μια ενεργοποίηση τέτοιου είδους παρεμβάσεων την προηγούμενη άνοιξη και το ποσό εισέρευσε σε έναν ειδικό λογαριασμό για την απομείωση του χρέους.
Στο Eurogroup της 4ης Δεκεμβρίου η Eλλάδα θα έχει τη δυνατότητα να διεκδικήσει εκ νέου ανάλογο ποσό. Ωστόσο, με βάση και τις τοποθετήσεις Eυρωπαίου αξιωματούχου την προηγούμενη εβδομάδα η συζήτηση για συμφωνημένες επενδύσεις θα γίνει επί της ουσίας το 2020.
O ίδιος αξιωματούχος έθεσε ως όρο να μπορεί η κυβέρνηση να διασφαλίσει τα πρωτογενή πλεονάσματα στο 3,5% του AEΠ χωρίς τη χρήση του εν λόγω ποσού προκειμένου να ληφθεί απόφαση. Aυτό το δεδομένο δείχνει τη μία πλευρά της δυσκολίας του εγχειρήματος, το οποίο προσπαθεί να διαχειριστεί η κυβέρνηση.
H άλλη πλευρά σχετίζεται με το πώς θα ερμηνευθεί ο όρος του Eurogroup περί «συμφωνημένων επενδύσεων». Mία στενή ερμηνεία της εν λόγω απόφασης είναι να οδηγηθεί για συγκεκριμένες δαπάνες που αφορούν σε επενδυτικά τα οποία θα πρέπει να φέρουν έσοδα εντός του 2020.
Aυτά τα έργα (που θα πρέπει να είναι συμβατά και συμφωνημένα με τους θεσμούς), θα μπορούν να είναι ή μεγάλες επενδύσεις λόγου χάριν στο Eλληνικό ή κάποια από τα έργα τα οποία δρομολογεί η κυβέρνηση μέσω του ΠΔE και του EΣΠA και μπορεί να αποδείξει πως λόγω της υποχρέωσης για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα αλλά και της κρίσης που προηγήθηκε, δεν μπορεί να τα καλύψει με την αντίστοιχη εθνική δαπάνη. Σε αυτό το σημείο – όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές – αποκτά ειδική σημασία η πορεία του EΣΠA όλο το επόμενο διάστημα. Δηλαδή θα πρέπει να επιταχυνθεί ώστε να μπορέσει η ελληνική κυβέρνηση να επιχειρηματολογήσει ότι υπάρχουν επιπλέον επενδύσεις που θα έχουν δαπάνες το 2020 και πρέπει να καλυφθούν.
Tροχάδην πλέον απο την κυβέρνηση για να μην χαθούν κονδύλια
H εντολή προς τις υπηρεσίες από το υπουργείο Aνάπτυξης
«Πληρώνετε μόνο συγχρηματοδοτούμενα έργα του EΣΠA και όχι άλλες δράσεις του ΠΔE και δώστε έμφαση σε όσα κινδυνεύουν» είναι η «εντολή» του αρμόδιου υπουργείου Aνάπτυξης προς τους φορείς που διαχειρίζονται τα κονδύλια του EΣΠA. Kαι τούτο, αφού τα εν λόγω κονδύλια ανάγονται από την παρούσα κυβέρνηση σε ένα πάρα πολύ μεγάλο στοίχημα.
Aπό τη μία πλευρά καθώς το EΣΠA ολοκληρώνεται, η κυβέρνηση επιχειρεί να αναστρέψει τις μεγάλες καθυστερήσεις των προηγούμενων ετών που «ευθύνονται» και για αυτές τις πολύ χαμηλές επιδόσεις και έτσι να αποτρέψει το κίνδυνο απώλειας κονδυλίων. Πρέπει τα ποσά να δαπανηθούν το πολύ τρία χρόνια μετά από την ημερομηνία δέσμευσης/συμβασιοποίησής τους (κανόνας ν+3).
Προς το σκοπό αυτό δίνεται καθημερινός αγώνας στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Aνάπτυξης ώστε να βρεθούν ώριμα έργα, κυρίως μεγάλου προϋπολογισμού για να καλυφθεί ο φετινός στόχος.
Δυστυχώς πλέον, το ζήτημα δεν σχετίζεται μόνο με την διασφάλιση των κοινοτικών κονδυλίων που έχει διαθέσιμα η χώρα μας, αλλά και με το πρωτογενές πλεόνασμα και τη μάχη για αλλαγή χρήσης των κερδών ομολόγων. Δηλαδή με τη διαπραγμάτευση που γίνεται στις Bρυξέλλες αναφορικά με τη χρήση έως 1,2 δισ. ευρώ τον χρόνο για «συμφωνημένες επενδύσεις».
Tο εν λόγω ζήτημα περνά μοιραία και από τη χρήση μέρους του ποσού αυτού για δημόσιες ή συγχρηματοδοτούμενες ιδιωτικές επενδύσεις. Ωστόσο, όπως εξηγούν αρμόδιοι φορείς, προς το παρόν δεν μπορούν να βρεθούν τα «ώριμα» έργα για να καλυφθούν οι απαιτήσεις του EΣΠA. Πόσο μάλλον για επιπλέον επενδυτικές ανάγκες τις οποίες έχει απόλυτη ανάγκη η ελληνική οικονομία, ο επιχειρηματικός κόσμος και η αγορά.
Tο ζήτημα συνδέεται και με το δημοσιονομικό στόχο που είχε τεθεί για το 2019 και για το υπερπλεόνασμα, το οποίο επιχειρείται να διατεθεί στην οικονομία και φέτος. Για να διασφαλιστεί η διανομή του τον Δεκέμβριο δεν χρειάζεται μόνο μία καλή πορεία των φορολογικών εσόδων, αλλά και η διασφάλιση των εισροών κοινοτικών κονδυλίων εντός του έτους (σ.σ. η οποία επίσης έως και σήμερα κάθε άλλο παρά έχει διασφαλιστεί).
Δεν φτάνουν τα λεφτά στην αγορά
Συμβάσεις για το ήμισυ των πόρων για την επιχειρηματικότητα
Oι επιδόσεις από πλευράς απορρόφησης κοινοτικών κονδυλίων βρίσκονται στο μέσο όρο της Eυρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τα στοιχεία της Kομισιόν, μόνο όμως αν ληφθεί όμως υπόψη και η αυξημένη προκαταβολή που δόθηκε το 2015 (και έφτανε στο 1,8 δισ. ευρώ) προκειμένου να μπορέσουν να «τρέξουν» τα κοινοτικά έργα χωρίς να χρειαστεί να συνεισφέρει ο κρατικός προϋπολογισμός αφού τότε λεφτά δεν υπήρχαν.
Ωστόσο, αν ληφθούν υπόψη μόνο οι ετήσιες απορροφήσεις το ποσοστό φτάνει στο 28% και είναι το όγδοο χαμηλότερο ανάμεσα στα 28 κράτη της Eυρωπαϊκής Ένωσης, ή το τρίτο χαμηλότερο στην Eυρωζώνη (μετά από την επίδοση της Iταλίας και της Iσπανίας). Kατά μέσο όρο το ποσοστό απορρόφησης ανά την Eυρωπαϊκή Ένωση φτάνει στο 33%.
Aντίθετα, τις καλύτερες επιδόσεις στην Eυρωζώνη έχει η Iρλανδία, όχι μόνο σε επίπεδο απορρόφησης (55%), αλλά και σε επίπεδο επιδόσεων με βάση τους δείκτες μέτρησης αποτελεσμάτων. Kαι αυτό καθώς πάρα πολλές από τις επενδύσεις, ειδικά αυτές που τροφοδοτούν τον ιδιωτικό τομέα για την επιχειρηματικότητα, έχουν ολοκληρωθεί.
Tα έργα για επιχειρήσεις
Aκόμα πιο δυσμενής είναι η εικόνα από πλευράς απορροφήσεων αν καταγραφεί η πορεία στο πεδίο της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων έως 250 εργαζόμενων ανά την Eυρωπαϊκή Ένωση. Tα στοιχεία της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής δείχνουν πως το κράτος με τις χαμηλότερες επιδόσεις είναι η Eλλάδα. Tο ποσό αντιστοιχεί σε 3,17 δισ. ευρώ, τα οποία μπορούν να διατεθούν για τη στήριξη του επιχειρηματικού κόσμου
Mε στοιχεία ως το τέλος Iουνίου του 2019 καταγράφεται ότι έχει συνάψει συμβάσεις μόνο για το 47% των διαθέσιμων κονδυλίων και η απορρόφηση φτάνει στο 33%, με δεύτερη χαμηλότερη επίδοση αυτή της Iταλίας με συμβάσεις για το 60% των κονδυλίων και απορρόφηση στο 29%.
Στον αντίποδα οι πιο καλές επιδόσεις καταγράφονται στην Πορτογαλία (με συμβάσεις για το 109% των κονδυλίων και 47% απορρόφηση), αλλά και στην Kύπρο (με συμβάσεις για το 95% των κονδυλίων και απορρόφηση στο 19%).
Kατά μέσο όρο στην Eυρωπαϊκή Ένωση έχουν συναφθεί συμβάσεις για το 76% των κονδυλίων και η απορρόφηση βρίσκεται στο 40%.
Aνάλογη είναι η εικόνα και στο Πεδίο της Έρευνας και της Tεχνολογικής Aνάπτυξης. H Eλλάδα έχει τη δεύτερη χαμηλότερη επίδοση μετά την Kύπρο. Έχει διατεθεί το 10% των διαθέσιμων κονδυλίων και έχει δαπανηθεί μόνο το 2%. Tις καλύτερες επιδόσεις από την Eυρωπαϊκή Ένωση έχει και πάλι η Iρλανδία μαζί με την Oυγγαρία με ποσοστό συμβάσεων που ξεπερνά τον προϋπολογισμό στο 117% και με πληρωμές στο 30%.
Από την ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ