Τι αλλάζει σε συντάξεις και εισφορές
Τέθηκε από το βράδυ της Παρασκευής σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το νέο Ασφαλιστικό.
Η διαβούλευση του σχεδίου νόμου του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, υπό τον τίτλο: «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση και Ψηφιακός Μετασχηματισμός Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ)» θα ολοκληρωθεί την 7η Φεβρουαρίου 2020, στις 18:00.
«Mε την παρούσα μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος δημιουργείται ένα νέο, ψηφιακό και αποτελεσματικό ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο καταρχάς ευθυγραμμίζεται με τις συνταγματικές αρχές, αποκαθιστά τη δικαιοσύνη, ενισχύει τον ανταποδοτικό χαρακτήρα του συστήματος και ακυρώνει το δυσανάλογο οικονομικό βάρος που επιβλήθηκε σε ένα σημαντικό παραγωγικό και δημιουργικό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας» αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση.
«Σε ευθυγράμμιση με τις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας επανασχεδιάζεται το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη της οικονομίας» προστίθεται.
Ωστόσο, την άποψη αυτή δεν συμμερίζονται τα κόμματα της Αντιπολίτευσης και φορείς της αγοράς, που ήδη αντιδρούν έντονα σε διατάξεις του νομοσχεδίου όπως τις μελέτησαν μετά τη διαρροή του, την Τετάρτη.
Με κήρυξη 24ωρης απεργίας, μόλις το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο κατατεθεί στη Βουλή, απαντά η ΑΔΕΔΥ.
«Αποκαθιστά την ενδογενεακή και διαγενεακή αλληλεγγύη»
Από την πλευρά της η κυβέρνηση, υποστηρίζει ότι «οι προτεινόμενες ρυθμίσεις συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός δικαιότερου και αποτελεσματικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης που αποκαθιστά την ενδογενεακή και διαγενεακή αλληλεγγύη, συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας διότι απελευθερώνει τους ελεύθερους επαγγελματίες από ένα ασφυκτικό και δημευτικό σύστημα υπολογισμού εισφορών, ευθυγραμμίζεται με τις απαιτήσεις της σύγχρονης ψηφιακής εποχής, μέσω της ενοποίησης του συστήματος και ψηφιοποίησης της διαδικασίας απονομής της σύνταξης, καλλιεργεί την ασφαλιστική συνείδηση αποκαθιστώντας την ανταποδοτικότητα και εμπεδώνει τα αισθήματα ασφάλειας και εμπιστοσύνης σε εργαζόμενους και συνταξιούχους.»
»Το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας καθίσταται προσιτό σε όλους τους πολίτες χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, διασφαλίζει τους αδύναμους και αποκαθιστά την ασφαλιστική δικαιοσύνη σε όλους όσους συνεισφέρουν με πολλά έτη εργασίας στο ασφαλιστικό σύστημα.»
»Σε γενικές γραμμές, η προτεινόμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση συνεπάγεται ένα νέο ψηφιακό ασφαλιστικό σύστημα όπου, η κατανομή ανάμεσα στη συλλογική και ατομική ευθύνη, η ελευθερία, η ευελιξία, η ανταποδοτικότητα, η αλληλεγγύη και η κοινωνική δικαιοσύνη θα αποτελούν τις βασικές συνιστώσες του».
Οι βασικοί άξονες
Οι βασικοί άξονες της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, όπως αυτοί περιγράφονται στην αιτιολογική έκθεση, είναι οι εξής:
Το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μεταβαίνει σε νέα εποχή καθώς δημιουργείται για πρώτη φορά ένας Εθνικός φορέας ασφάλισης, ο e-Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.), στον οποίο εντάσσεται και το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ παροχών (Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.).
Κατ’ αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται οργανωτική και διοικητική ενοποίηση, διατηρώντας τη λογιστική αυτοτέλεια των επί μέρους κλάδων (κύριας σύνταξης, επικουρικής ασφάλισης, εφάπαξ παροχής). Ταυτόχρονα, προωθείται η ενοποίηση της βάσης των ασφαλιστικών δεδομένων και επιτυγχάνεται η ψηφιοποίηση όλων των λειτουργιών της κοινωνικής ασφάλισης εξασφαλίζοντας αποτελεσματικότερες και ταχύτερες υπηρεσίες προς τους πολίτες.
Εκσυγχρονίζεται, εξορθολογίζεται και βελτιώνεται η διαδικασία από το στάδιο της αίτησης έως το στάδιο της έκδοσης συνταξιοδοτικής απόφασης.
Επιτυγχάνεται η άμεση και ταυτόχρονη απονομή όλων των παροχών (κύρια σύνταξη, επικουρική σύνταξη και εφάπαξ) και θεσπίζεται για πρώτη φορά στην ιστορία του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας μας η ψηφιακή σύνταξη που αποσκοπεί να αποτελέσει εμβληματική μεταρρύθμιση προς την κατεύθυνση αφενός της αναβάθμισης λειτουργίας του e-Ε.Φ.Κ.Α. και αφετέρου της ελαχιστοποίησης του απαραίτητου χρόνου για την ολοκλήρωση των διοικητικών διαδικασιών που απαιτούνται για την απονομή της σύνταξης.
Για τους αυτοτελώς απασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες υιοθετείται ένα καινοτόμο και ανταποδοτικό σύστημα ελεύθερης και ευέλικτης επιλογής ασφαλιστικών εισφορών.
Θεσπίζονται έξι κατηγορίες εισφορών (από το πρώτο κατώτατο έως έκτο ανώτατο), αποσυνδεδεμένες από το εισόδημα, από τα έτη ασφάλισης (κλάσεις) και από τον κατώτατο μισθό.
Παρέχεται ελευθερία και ευελιξία στον κάθε ασφαλισμένο να επιλέγει το επίπεδο των εισφορών που θα καταβάλλει, το οποίο θα μπορεί να το διαφοροποιεί ετησίως ανάλογα με την οικονομική του δυνατότητα και την προσδοκία του για μελλοντική σύνταξη.
Η επιλεγείσα ασφαλιστική κατηγορία καθορίζει και το επίπεδο των μελλοντικών συντάξιμων αποδοχών.
Το κατώτατο επίπεδο εισφορών κύριας σύνταξης καθορίζεται σε τέτοιο ύψος ώστε η συνολική παροχή κύριας σύνταξης για σαράντα (40) έτη ασφάλισης, να διασφαλίζει επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης και επαρκούς ανταποδοτικότητας.
Για τους νέους ασφαλισμένους (ασφαλισμένοι στο πρώην ΕΤΑΑ, πρώην ΟΑΕΕ με έως πέντε έτη ασφάλισης) θεσπίζεται χαμηλότερο επίπεδο εισφορών.
Ο κάθε ασφαλισμένος επιλέγει ελεύθερα το επίπεδο των εισφορών του για το επόμενο έτος. Η επιλογή του επιπέδου των εισφορών καθορίζει και το επίπεδο των συντάξιμων αποδοχών και της μελλοντικής σύνταξης.
Οι εισφορές κύριας σύνταξης προσαυξάνονται όσο υψηλότερη είναι η επιλεγείσα ασφαλιστική κατηγορία μέσω των συντελεστών αναπλήρωσης, ενώ οι εισφορές υγείας διατηρούνται σταθερές από τη δεύτερη κατηγορία και άνω.
«Η καινοτόμος αυτή παρέμβαση δημιουργεί ισχυρά κίνητρα για την ένταξη μεγαλύτερου αριθμού ασφαλισμένων σε ανώτερο του δεύτερου επιπέδου εισφορών. Η προσαύξηση του ασφαλίστρου κύριας σύνταξης καθιστά τις ανώτερες κατηγορίες εισφορών περισσότερο ελκυστικές, διότι οι αυξημένες εισφορές που καταβάλλει ο ασφαλισμένος ενισχύουν την ανταποδοτική παροχή, ήτοι τη μελλοντική σύνταξη» υποστηρίζει το υπουργείο Εργασίας.
Ειδικότερα, για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, οι αυτοτελώς απασχολούμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες ασφαλισμένοι του ΕΦΚΑ κατατάσσονται, από την 1η Ιανουαρίου 2020, σε έξι ασφαλιστικές κατηγορίες, των οποίων το ποσό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς κύριας σύνταξης αντιστοιχεί:
1η κατηγορία: 155
2η κατηγορία: 186
3η κατηγορία: 236
4η κατηγορία: 297
5η κατηγορία: 369
6η κατηγορία: 500
Επίσης, από την 1η Ιανουαρίου 2020, θεσπίζεται ειδική ασφαλιστική κατηγορία για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, της οποίας το ποσόν της μηνιαίας εισφοράς αντιστοιχεί σε 93 ευρώ.
Στην ειδική κατηγορία κατατάσσονται οι νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοτελώς απασχολούμενοι για πέντε έτη από την έναρξη ασκήσεως του επαγγέλματος, κατόπιν αιτήσεώς τους. Χρήση του ευεργετήματος αυτού είναι δυνατή μόνο μία φορά. Σε περίπτωση διακοπής της ασκήσεως του επαγγέλματος του ελεύθερου επαγγελματία ή του αυτοτελώς απασχολούμενου, δεν είναι δυνατή η συνέχιση ή η επανέναρξη του ως άνω ευεργετήματος. Η δυνατότητα καταβολής μειωμένης εισφοράς έως και μίας πενταετίας των νέων επαγγελματιών δεν αποτελεί ασφαλιστική οφειλή και δεν αναζητείται. Δεν αναζητείται, επίσης, ως ασφαλιστική οφειλή και η χρήση του ευεργετήματος του άρθρου 39 και του 39 Α για τους ασφαλισμένους κάτω πενταετίας του ν. 4387/2016. Οι συνταξιούχοι οι οποίοι αναλαμβάνουν ασφαλιστέα εργασία στον ΕΦΚΑ δεν εμπίπτουν στην ανωτέρω ευεργετική διάταξη.
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες που δεν έχουν συμπληρώσει πέντε έτη ασφάλισης και μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2019, δεν υπάγονταν σε καθεστώς καταβολής μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών, είναι δυνατή η εφαρμογή των ανωτέρω από 1/1/2020 και για όσο χρονικό διάστημα υπολείπεται η συμπλήρωση πέντε ετών.
Οι ανωτέρω ασφαλισμένοι κατατάσσονται υποχρεωτικά για τον κλάδο υγείας στην ίδια ασφαλιστική κατηγορία που κατατάσσονται για τον κλάδο κύριας σύνταξης.
Από 1-1-2023 έως 31-12-2024, τα ως άνω ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών προσαυξάνονται κατ’ έτος, με διαπιστωτική πράξη του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κατά το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους. Σε περίπτωση αρνητικής τιμής του ως άνω ποσοστού, το ποσό της εισφοράς παραμένει στα επίπεδα του προηγουμένου έτους. Από 1-1-2025 και εφεξής, τα ως άνω ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών προσαυξάνονται κατ΄ έτος κατά το δείκτη μεταβολής μισθών, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 4 του άρθρου 8.
Υπενθυμίζεται ότι, από την 1η Ιανουαρίου 2017, ο ΕΦΚΑ συνεισπράττει με τις ασφαλιστικές εισφορές και την εισφορά υπέρ του Ειδικού Λογαριασμού Ανεργίας υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξάρτητα Απασχολούμενων – Κλάδος ασφαλισμένων ΟΑΕΕ και ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και υπέρ των Αυτοτελώς και Ανεξάρτητα Απασχολούμενων – Κλάδος ασφαλισμένων ΕΤΑΑ, την οποία αποδίδει στον ΟΑΕΔ.
Εισφορές ασφαλισμένων στον ΟΓΑ
Για τους αγρότες εφαρμόζονται οι ίδιες βασικές αρχές με τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους (αποσύνδεση εισφορών από το εισόδημα και τα χρόνια ασφάλισης).
Για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, οι ασφαλισμένοι του πρώην ΟΓΑ κατατάσσονται, από την 1η Ιανουαρίου 2020, σε έξι ασφαλιστικές κατηγορίες, των οποίων η μηνιαία ασφαλιστική εισφορά για το κλάδο κύριας σύνταξης αντιστοιχεί:
1η κατηγορία: 87
2η κατηγορία: 104
3η κατηγορία: 132
4η κατηγορία: 166
5η κατηγορία: 207
6η κατηγορία: 280
Οι ασφαλισμένοι κατατάσσονται με ελεύθερη επιλογή τους σε μία από τις ασφαλιστικές κατηγορίες. Η κατάταξη σε μία από τις έξι είναι υποχρεωτική. Αν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει ασφαλιστική κατηγορία, κατατάσσεται υποχρεωτικά στην πρώτη.
Ο ασφαλισμένος μπορεί με αίτησή του να επιλέξει ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία από αυτήν που υπάγεται ή, εφόσον βρίσκεται σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία, να επιλέξει κατώτερη. H αίτηση επιλογής δύναται να υποβάλλεται και ηλεκτρονικά.
Αίτηση για μεταβολή ασφαλιστικής κατηγορίας μπορεί να υποβάλλεται οποτεδήποτε, σε κάθε περίπτωση, όμως, η μετάταξη από μία κατηγορία σε άλλη θα γίνεται από την 1η του επόμενου έτους από την υποβολή της αίτησης και θα ισχύει υποχρεωτικά για όλο το επόμενο έτος από την υποβολή της αίτησης.
Σε πρώτη εφαρμογή του παρόντος, οι ασφαλισμένοι επιλέγουν εντός δύο μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου την ασφαλιστική κατηγορία στην οποία επιθυμούν να υπαχθούν, άλλως κατατάσσονται στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία.
Οι ανωτέρω ασφαλισμένοι κατατάσσονται υποχρεωτικά για τον κλάδο υγείας στην ίδια ασφαλιστική κατηγορία που κατατάσσονται για τον κλάδο κύριας σύνταξης.
Από την 1η Ιανουαρίου 2020, οι ασφαλισμένοι στο Λογαριασμό Αγροτικής Εστίας του ΟΓΑ καταβάλλουν την εισφορά υπέρ Αγροτικής εστίας, η οποία συνεισπράττεται με τις εισφορές για τον κλάδο σύνταξης.
Μείωση ασφαλιστικών εισφορών για τους μισθωτούς
Για τους μισθωτούς, υλοποιείται σταδιακή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών έως πέντε (5) ποσοστιαίες μονάδες, αρχής γενομένης από τον Ιούνιο 2020 κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες με έναρξη εφαρμογής τον Ιούνιο του 2020, «επιδιώκοντας μέσω της μείωσης του μη μισθολογικού κόστους εργασίας, την ενθάρρυνση νέων προσλήψεων, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την αύξηση της συνολικής απασχόλησης».
Συντάξεις
Για τους συνταξιούχους, ενισχύεται ο βαθμός ανταποδοτικότητας, μέσα από την προσαρμογή των ποσοστών αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων, ενώ οι επικουρικές συντάξεις με βάση την εκπονηθείσα αναλογιστική μελέτη συνεχίζουν να καταβάλλονται από 1η Οκτωβρίου 2019 στο ύψος του ποσού που είχαν διαμορφωθεί σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις στις 31.12.2014, το δε καταβαλλόμενο προ φόρου ποσόν δεν μπορεί να υπολείπεται του προ φόρου καταβαλλόμενου ποσού στις 30 Σεπτεμβρίου 2019.
Θεσπίζεται προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση για λήψη επικουρικής και εφάπαξ παροχής, για όσους ασφαλισμένους δεν προβλέπεται εκ του νόμου σχετική υποχρέωση.
Επιπροσθέτως, θεσμοθετούνται τρεις (3) κατηγορίες ελεύθερης επιλογής εισφορών για την επικουρική και αντίστοιχα τρεις (3) κατηγορίες ελεύθερης επιλογής εισφορών για το εφάπαξ.
«Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται το εισόδημα του ασφαλισμένου κατά την αποχώρηση από την ενεργό απασχόληση, διασφαλίζοντας παράλληλα την ανταποδοτικότητα των εισφορών που καταβλήθηκαν λόγω της εφαρμογής του συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης και τήρησης ατομικών λογαριασμών για τις εισφορές που καταβάλλονται».
Τέλος, απαλείφεται η προϋπόθεση της ύπαρξης ελάχιστου χρόνου ασφάλισης για την θεμελίωση αυτοτελούς δικαιώματος εφάπαξ παροχής.
«Με την επί της ουσίας κατάργηση του ελάχιστου χρόνου ασφάλισης για την θεμελίωση αυτοτελούς δικαιώματος εφάπαξ παροχής αφενός επιτυγχάνεται η ενιαία αντιμετώπιση των ασφαλισμένων, αφετέρου το μέτρο αυτό έχει θετικό πρόσημο για όλους τους ασφαλισμένους του Ταμείου, ανεξάρτητα σε ποιον εντασσόμενο φορέα ήταν αυτοί ασφαλισμένοι και σε κάθε περίπτωση απλοποιεί και συντομεύει την διαδικασία απονομής της εν λόγω παροχής ιδίως σε περιπτώσεις ασφαλισμένων με διαδοχική ασφάλιση».
