Ο βαλκανικός Silk Road, οι επενδύσεις που ετοιμάζει το Πεκίνο, το «άρμα» της Cosco και πώς το Πεκίνο διεκδικεί ρόλο παγκόσμιου ηγέτη
Η πανδημία του κορωνοϊού έκανε την Ευρώπη πιο ευάλωτη σε μια επιχειρηματική και οικονομική «εισβολή» που επιχειρεί να κάνει η Κίνα τα τελευταία χρόνια, λένε οι αναλυτές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, επί μακρόν επιχειρούσαν να αποτρέψουν την εξάπλωση των κινεζικών (και των ρωσικών) συμφερόντων στη Γηραιά Ήπειρο όμως τώρα, έχουν ανοίξει «μέτωπο» και με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Tου ΓIΩPΓOY KAPAΓIANNH
Η Ελλάδα, ως εμπορικό σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής, αλλά και παραδοσιακά ουδέτερη χώρα, μοιάζει να είναι εγκλωβισμένη ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά ενός εμπορικού πολέμου που τώρα «φουντώνει» ακόμα περισσότερο.
Διάθεση για επενδύσεις στη χώρα μας υπάρχει απ’ όλες τις πλευρές και σε πολλούς τομείς. Τα προηγούμενα χρόνια, δεν ήταν λίγες οι φορές που η Ουάσινγκτον, αλλά και οι Βρυξέλλες έβαλαν «φρένο» στις προθέσεις του Πεκίνου να κινηθεί επιθετικά με εξαγορές στην ευρωπαϊκή ήπειρο και συγκεκριμένα την Ελλάδα.
Σήμερα, εξηγούν πολλοί αναλυτές, οι γεωπολιτικές ισορροπίες αλλάζουν, με την Κίνα να εκμεταλλεύεται την τρέχουσα κρίση και να βγαίνει μπροστά, διεκδικώντας ρόλο «παγκόσμιου ηγέτη στην αντιμετώπιση της πανδημίας» και εμφανίζοντας εαυτόν ως χώρα – πρότυπο και πηγή τεχνογνωσίας καθώς και υλικοτεχνικής βοήθειας.
Σε πρώτη φάση, οι Ευρωπαίοι φάνηκαν να καλοδέχονται την κινεζική βοήθεια. Είναι η λεγόμενη «διπλωματία της μάσκας». Στη συνέχεια, ωστόσο, τα πράγματα φαίνονται να αλλάζουν, καθώς (και) οι Ευρωπαίοι βάζουν «μπλόκο» στην -σχεδιαζόμενη- κινεζική επέλαση.
Βαλκανικός Silk Road
Ο Γερμανός οικονομολόγος και αναλυτής Γενς Μπάστιαν, πρώην μέλος της Task Force της Κομισιόν για την Ελλάδα, λέει πως το Πεκίνο «κοιτάζει» προς τη νοτιοανατολική Ευρώπη, καθώς στόχος του είναι η δημιουργία υποδομών ώστε τα προϊόντα της Kίνας να φθάνουν ευκολότερα στις αγορές της δυτικής Ευρώπης. Όχι τυχαία, μιλά για έναν «βαλκανικό δρόμο του μεταξιού», που συνδέει την Κίνα με τη δυτική Ευρώπη.
Σε αυτό το πλαίσιο έγινε και η πρώτη μεγάλη κινεζική επένδυση, 2009 στην Ελλάδα, όταν η Cosco, έναντι ποσού που ξεπέρασε τα 650 εκατ. ευρώ πήρε στα χέρια του, το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας για 35 χρόνια. Επτά χρόνια αργότερα οι Κινέζοι εξασφάλισαν με 280 εκατομ. την πλειοψηφία των μετοχών του ΟΛΠ.
Ο Μπάστιαν εκτιμά ότι οι Κινέζοι αναζητούν οικονομικούς εταίρους με αδύναμη διαπραγματευτική θέση (distressed ευκαιρίες) αφού δεν χρειάζεται να καταβάλουν τόσο υψηλά ποσά, όπως στη δυτική Ευρώπη. Οι επενδύσεις είναι είτε άμεσες, όπως στο λιμάνι του Πειραιά, είτε έμμεσες που έχουν τη μορφή χαμηλότοκων πιστώσεων από κινεζικές τράπεζες, με όρους όπως η ανάθεση έργων σε κινεζικές εταιρίες. Υπό αυτή την έννοια, η Ελλάδα, η οποία βγαίνει από τη δεκαετή βαθιά κρίση, έχει πολλές distressed ευκαιρίες σε υποδομές και βιομηχανία που οι Κινέζοι έχουν δείξει πως θέλουν να εκμεταλλευθούν. Εάν, βέβαια, ξεπεραστούν οι «σκόπελοι» των Ευρωπαίων και των Αμερικανών που εν πολλοίς κλείνουν την πόρτα στους Κινέζους επενδυτές στην Ελλάδα.
Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel και ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron είχαν μεταφέρει, πριν την «έκρηξη» της πανδημίας, στον Έλληνα πρωθυπουργό τις ανησυχίες τους για την αύξηση της κινεζικής επιρροής και του είχαν τονίσει την ανάγκη κοινής στάσης όλων των μελών της ΕΕ.
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Λευκός Οίκος είχε εμφατικά τονίσει μέσω διπλωματικών διαύλων, την αντίθεσή του σε υπογραφή οποιασδήποτε συμφωνίας για την ανάπτυξη και ασφάλεια των τηλεπικοινωνιακών δικτύων 5G που προσπαθεί η Κίνα να προωθήσει στην Ελλάδα, υπενθυμίζοντας τη ρήση του Αμερικανού προέδρου περί των συμμάχων του που θα έπρεπε να αποφύγουν την κινεζική Huawei, την οποία κατηγορεί για κατασκοπεία. Ανάλογες παρεμβάσεις είχαν ακολουθήσει, λίγο πριν την επίσκεψη του Κινέζου προέδρου, Xi Jinping στην Αθήνα, τόσο από τον Αμερικανό πρέσβη Geoffrey Pyatt, όσο και από το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΠΑ, σε υπηρεσιακό επίπεδο.
Με τη φαινομενική ανακωχή στον εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ – Κίνας, τον ρόλο του «μπλόκου» παίζει τώρα η ΕΕ. Δεν ήταν τυχαίες, στα τέλη Μαρτίου, οι οδηγίες στα κράτη – μέλη από την Κομισιόν για «τις άμεσες ξένες επενδύσεις και την ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων από τρίτες χώρες», όπου προειδοποιούσε για «αυξημένο κίνδυνο ελέγχου κρίσιμων υποδομών, στην Υγεία και άλλους κλάδους».
Μερικές μέρες πριν, η αρμόδια Επίτροπος Ανταγωνισμού, προειδοποιούσε πως λόγω της πανδημίας, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έγιναν ευάλωτοι στόχοι σε τρίτους. Και, προαναγγέλλοντας νέους κανονισμούς από την Κομισιόν που θα παρουσιαστούν τον Ιούνιο και θα κάνουν ουσιαστικά αδύνατες τις εξαγορές ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στρατηγικής συμμαχίας από ξένες χώρες, έδωσε το σήμα, λέγοντας ότι «δεν είναι πρόβλημα να δρουν τα κράτη- μέλη ως παράγοντες της αγοράς, όταν προκύπτει ανάγκη να το κάνουν για να αποτρέψουν την εξαγορά επιχειρήσεών τους από ξένους». Η Ursula von der Leyen, άλλωστε, το είπε ξεκάθαρα ότι δεν θα επιτρέψει σε κινεζικές εταιρίες να εκμεταλλευθούν την κρίση.
Η διπλωματία της μάσκας
«Η Ελλάδα και η Κίνα έχουν πολύ καλές σχέσεις και θεωρώ πως ο καλύτερος φίλος είναι αυτός που συμπαρίσταται στην ανάγκη». Με αυτά τα λόγια, η πρέσβης της Κίνας στην Ελλάδα, Τσανγκ Τσιγιουε, «καλωσόριζε» ένα μέρος από τα 1,7 εκατ. μάσκες που έστειλε το Πεκίνο στην Αθήνα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Η πρέσβης, επεσήμαινε με νόημα πως «συγκεκριμένες εταιρίες δώρισαν αυτές τις μάσκες» και υπενθύμιζε πως οι κινεζικές αρχές βρίσκονται σε καθημερινή επικοινωνία με τους Έλληνες αξιωματούχους, ανταλλάσσοντας γνώση και εμπειρία και αλληλοβοηθώντας για την αντιμετώπιση του Covid-19.
Είναι το πρώτο στάδιο της εφαρμογής της λεγόμενης «διπλωματίας της μάσκας»; Με πολλούς αναλυτές να θεωρούν πως η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ ως κορυφαία οικονομική υπερδύναμη, το Πεκίνο συνεχίζει να εξαπολύει «επίθεση φιλίας» στις χώρες που θεωρεί «κλειδιά» για τον νέο «δρόμο του μεταξιού». Και η Ελλάδα, είναι μία από αυτές, όπως φαίνεται από τη «διπλωματία της μάσκας». Άλλωστε, ο «φίλος που συμπαρίσταται στην ανάγκη», είναι και ο έμπιστος για να κάνει business κανείς…
ΣΤΗΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ «ΤΙΜΩΡΗΤΙΚΩΝ ΔΑΣΜΩΝ»
Ευρωπαίοι μεν, σύμμαχοι των Αμερικανών δε…
Με τον κορωνοϊό να έχει καταρρίψει το οικονομικό και εμπορικό μοντέλο που οικοδομήθηκε από τον 20ο αιώνα και ενώ εντείνεται ο σινο-αμερικανικός στρατηγικός ανταγωνισμός, η Ευρώπη δειχνει να επιδιώκει ακόμη περισσότερο την αυτονόμησή της για να λειτουργήσει ως τρίτος πόλος ισχύος, αντί να αναγκαστεί να επιλέξει με ποιον θα συνταχθεί ή σε ποιον εκ των δύο θα υποκύψει. Αυτή η στάση, προφανώς και δεν αρέσει στον Αμερικανό πρόεδρο Trump, ο οποίος, καιρό τώρα, βάζει στο «κάδρο» του εμπορικού πολέμου την ΕΕ, με τις Βρυξέλλες να ανταπαντούν με δικούς τους δασμούς και… πρόστιμα και φόρους σε αμερικανικές επιχειρήσεις. Και σε αυτό τον τομέα, η Ελλάδα βρίσκεται σε μάλλον δύσκολη θέση. Ναι, είναι αναπόσπαστο μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί από αυτή. Από την άλλη, όμως, αποτελεί σύμμαχο- κλειδί των ΗΠΑ και προσδοκά τη στήριξη -σε πολλά επίπεδα- της Ουάσινγκτον.
Με ποιον μπορεί να συνταχθεί; Το «παιχνίδι» για τη χώρα μας που βρίσκεται στο μέσο των «πυρών», αλλά εκτός του «χορού», φαίνεται να πηγαίνει καλά, όσο φουντώνει ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ των δύο αυτών πόλων. Για παράδειγμα, στον τελευταίο «γύρο» δασμών που επέβαλλαν οι ΗΠΑ σε ευρωπαϊκά προϊόντα, η Ελλάδα πέτυχε να μη συμπεριληφθούν σημαντικά ελληνικά προϊόντα, όπως το ελαιόλαδο, οι βρώσιμες ελιές και το κρασί. Το οποίο, ως κίνηση, δείχνει ότι η χώρα μας είναι εκτός του εμπορικού πολέμου, στο βαθμό του δυνατού.
Την ίδια ώρα, οι Βρυξέλλες ανταπαντούν στους τελευταίους δασμούς της Ουάσινγκτον σε ευρωπαϊκά προϊόντα, με την ΕΕ να έχει καταρτίσει κατάλογο των εισαγωγών που κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων των αναπτήρων και των πλαστικών εξαρτημάτων για έπιπλα, τις οποίες θα χτυπήσει με δασμούς ως αντίποινα για την παράταση των αμερικανικών δασμών σε εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου.
Τα μέτρα θα τεθούν σε ισχύ στις 8 Μαΐου, δίνοντας ένα μήνα για να επιτραπεί μία πιθανή λύση με διαπραγμάτευση. Κάτι το οποίο, ωστόσο, δεν αναμένεται, καθώς νωρίτερα, ευρωπαϊκές χώρες έχουν προχωρήσει σε (κατά μόνας) επιβολές προστίμων και φόρων σε μια από τις «ατμομηχανές» της αμερικανικής οικονομίας, στα παραρτήματα των τεχνολογικών εταιριών της Silicon Valley στην Ευρώπη. Google, Facebook, Amazon κ.α., εκτός των φόρων, μπαίνουν στο στόχαστρο και της Κομισιόν, που ερευνά τις πρακτικές τους και ετοιμάζει -όπως προειδοποιεί- τον πέλεκυ των προστίμων, τα οποία κάθε φορά σπάνε ιστορικό ρεκόρ μεγέθους…
Και τι φταίει για τον «πόλεμο» μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ; Ο ανταγωνισμός των δύο μεγαλύτερων κατασκευαστών αεροσκαφών, της αμερικανικής Boeing και της ευρωπαϊκής Airbus, ο οποίος διεξάγεται και στις δικαστικές αίθουσες, εδώ και 15 χρόνια. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ αλληλοκατηγορούνται ότι παραβιάζουν το δίκαιο ανταγωνισμού μέσω επιδοτήσεων για τις δικές τους εταιρίες. Σε αυτές τις διαμάχες παρεμβαίνει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, ο οποίος πότε δικαιώνει την μια πλευρά και πότε την άλλη.
Και, κάθε φορά που μια πλευρά δικαιώνεται αποκτά το δικαίωμα να επιβάλει κυρώσεις στην άλλη πλευρά. Το παρήγορο, γράφει ο Αντρέας Μπέκερ της DW, είναι ότι και οι δυο πλευρές φαίνονται πρόθυμες για συνομιλίες, μιας και αυτός ο εμπορικός πόλεμος κοστίζει πολύ ακριβά και στις δυο πλευρές. Για την ΕΕ υπολογίζεται γύρω στα δυο δισεκατομμύρια ευρώ. Και όλα δείχνουν πως η Ελλάδα θα βγει από τη δύσκολη θέση…
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
