Οι πιέσεις, οι διαφωνίες και το νέο ραντεβού των ευρωπαίων ηγετών
Αγκάθι για τα κράτη μέλη της Ευρώπης αποδεικνύεται η συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης με την ομάδα των φειδωλών (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία) να κρατούν αρνητική στάση, συνθέτουν τα βασικά κομμάτια ενός δυσεπίλυτου παζλ, που έχουν στα χέρια τους οι ευρωπαίοι ηγέτες.
Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτέλεσε το κύριο πιάτο στη Σύνοδο Κορυφής της Παρασκευής, που δεν έγινε δια ζώσης αλλά μέσω τηλεδιάσκεψης, με το κράτημα χαμηλά του πήχη των προσδοκιών από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ να ήταν κάτι παραπάνω από εμφανές.
Όπως τουλάχιστον υποστήριζαν ευρωπαίοι διπλωμάτες, στόχος ήταν απλώς η ανταλλαγή απόψεων και η παρουσίαση των θέσεων και όχι η διαπραγμάτευση. Ωστόσο, ο νέος κοινοτικός προϋπολογισμός είναι τόσο ιδιαίτερος λόγω των περιστάσεων, που δεν επιτρέπει τις συνήθεις χρονοβόρες αντεγκλήσεις, ενώ πιέζει ασφυκτικά και ο χρόνος.
Από την άλλη πλευρά, οι σχετικές αποφάσεις θα πρέπει να εγκριθούν κατ΄ εξαίρεση απ΄ όλα τα εθνικά κοινοβούλια, κατί το οποίο εκτιμάται ως «πολύ αισιόδοξο» από ευρωπαίους διπλωμάτες.
Εντωμεταξύ, η ομάδα των τεσσάρων («φειδωλών» ), με αρχική σύνθεση τις Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία, φαίνεται να διευρύνεται, καθώς και η Φινλανδία πλέον υποστηρίζει ως κύρια μορφή της βοήθειας τα δάνεια και μάλιστα με καθορισμό κριτηρίων. Η ομάδα των «οικονόμων» τηρούν πολύ επιφυλακτική στάση απέναντι στο σχέδιο ανάκαμψης , που απευθύνεται κυρίως στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που μίλησαν πριν την έναρξη της Συνόδου, υπογράμμισαν ότι οι βόρειες χώρες απαιτούν μεταρρυθμίσεις από τους νότιους, οι οποίες μάλιστα, μπορεί να είναι και δημοσιονομικές προσαρμογές, όπως περικοπές προϋπολογισμών ή αυξήσεις φόρων, πιέζοντας ουσιαστικά προκειμένου να εφαρμοστεί ένα μίνι μνημόνιο, ενώ δεν φαίνονται διατεθειμένες να υποχωρήσουν.
Ωστόσο, νωρίτερα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας διέψευσε το ενδεχόμενο μνημονίου, λέγοντας πως «δεν υπάρχουν μνημόνια στο δρόμο του Ταμείου Ανάκαμψης». Όπως πρόσθεσε ο κ. Πέτσας, η Ελλάδα θα λάβει σημαντικό ποσό μέσω χρηματοδοτήσεων.
«Η Ελλάδα στηρίζει πλήρως την πρόταση της Κομισιόν, πρόκειται για ένα πολύ καλό σημείο εκκίνησης, δεν γίνεται να πάμε κάτω από το επίπεδο αυτής της πρότασης» τόνισε από την πλευρά του ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη διάρκεια της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
«Έχουμε ραντεβού με την ιστορία. Μιλώντας ως χώρα που το 2011 βίωσε ύφεση της τάξης του 9,1%, αυτού του είδους οι οικονομικές καταστάσεις είναι πραγματικά ιδιαίτερα επώδυνες, οδηγούν σε κοινωνική αναταραχή και σε άνοδο του λαϊκισμού. Θα πρέπει όλοι να γνωρίζουμε καλά τι θα αντιμετωπίσουμε εάν η αντίδρασή μας δεν έχει το κατάλληλο μέγεθος ή την ταχύτητα που απαιτείται. Η Ελλάδα στηρίζει πλήρως την πρόταση της Κομισιόν, πρόκειται για πολύ καλό σημείο εκκίνησης, δεν γίνεται να πάμε κάτω από το επίπεδο αυτής της πρότασης», τόνισε σύμφωνα με πληροφορίες ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
«Περνάμε σε νέα φάση: αυτή της διαπραγμάτευσης» είπε πάντως ο Σαρλ Μισέλ, λίγο μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου Κορυφής. Εξέφρασε τη δέσμευσή του «να ξεκινήσουν πραγματικές διαπραγματεύσεις» ενώ ανέφερε ότι η επόμενη Σύνοδος με φυσική παρουσία θα πραγματοποιηθεί στα μέσα Ιουλίου. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κύριο Μισέλ, υπάρχει ανάγκη για συμπαγείς προτάσεις πριν από την επόμενη Σύνοδο των 27.
Σημειώνεται ότι από την 1η Ιουλίου την περιοδική προεδρία του Συμβουλίου την αναλαμβάνει η Γερμανία και είναι δεδομένη η θέληση της Μέρκελ να προωθηθεί άμεσα ένα μεγάλο οικονομικό πακέτο.
Από την πλευρά της, η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, έκανε λόγο για «θετικό κλίμα» και εστίασε «στη σοβαρότητα αυτής της κρίσης» τονίζοντας ότι το Σχέδιο Ανάκαμψης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι «ένα φιλόδοξο σχέδιο». Σύμφωνα με την ίδια, παραμένουν οι διαφορετικές απόψεις, αλλά εκτιμά πως μπορεί να υπάρξει συμφωνία.
«Είμαστε στην αρχή και όχι στο τέλος. Αυτό που θέλουμε να αποτρέψουμε είναι να μεγαλώσει το χάσμα μεταξύ των κρατών μελών» σημείωσε η Πρόεδρος της Κομισιόν.
Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ δήλωσε σήμερα στους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι η οικονομία τους βρίσκεται σε «δραματική πτώση» και κάλεσε το μπλοκ να ενεργήσει προκειμένου να υπάρξει ανάκαμψη, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές και αξιωματούχους. Η Λαγκάρντ κάλεσε επίσης τους ηγέτες να συμφωνήσουν γρήγορα στο σχέδιο ανάκαμψης και είπε ότι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι σχετικά ήρεμες λόγω των προσδοκιών ότι το ευρωπαϊκό μπλοκ θα ενεργοποιηθεί για να δείξει ότι η ΕΕ είναι και «πάλι σε δράση», δήλωσαν οι πηγές.
O Πρόεδρος της Ευρωβουλής, Νταβίντ Σασόλι, προέτρεψε τους ηγέτες να αποφασίσουν επειγόντως και θαρραλέα, με την επισήμανση ότι “ο χρόνος είναι μια πολυτέλεια που δεν μπορούμε να αντέξουμε”.
Την ελπίδα ότι οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της ΕΕ σχετικά με τον όγκο και την κατανομή του πακέτου, θα ληφθούν ήδη πριν από τη θερινή ανάπαυλα εξέφρασε η Καγκελάριος ‘Αγγελα Μέρκελ, σε δηλώσεις της μετά την τηλεδιάσκεψη. Επί της βασικής αρχιτεκτονικής του σχεδίου λέμε «ναι», αλλά υπάρχουν ακόμη κάποια ανοιχτά ζητήματα, δήλωσε η Καγκελάριος. Απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις, δήλωσε ότι δεν έχουν ακόμη τεθεί συγκεκριμένα ζητήματα πιστώσεων και επιδοτήσεων, αν και, όπως ανέφερε, κάποια κράτη – μέλη θεωρούν το ύψος της χρηματοδοτικής βοήθειας πολύ υψηλό. Μελλοντικά θα βρεθεί βάση συνεννόησης, πρόσθεσε η ίδια.
Η κυρία Μέρκελ σημείωσε ακόμη ότι βρίσκει πολύ μεγάλη την διάρκεια του προγράμματος βοήθειας και τόνισε την ανάγκη να ποσοτικοποιηθεί το συντομότερο δυνατό το κόστος της πανδημίας, ακόμη και αν κάτι τέτοιο είναι δύσκολο. «Είμαστε της άποψης ότι η αποπληρωμή των δανείων θα πρέπει να ξεκινήσει ήδη από αυτή την δημοσιονομική περίοδο και όχι από την επόμενη», είπε χαρακτηριστικά.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε στους Ευρωπαίους ηγέτες ότι είναι απαραίτητο να βρεθεί μια γρήγορη συμφωνία για το προτεινόμενο ταμείο ανάκαμψης ύψους 750 δισεκ. ευρώ τον Ιούλιο προκειμένου να διατηρηθεί η σημερινή δυναμική, δήλωσε σήμερα Γάλλος αξιωματούχος.
Η αποτυχία να υπάρξει συμφωνία για το σχέδιο ανάκαμψης θα στείλει το λάθος μήνυμα, δήλωσε ο Μακρόν, σύμφωνα με τον ίδιο αξιωματούχο. Στην ίδια τηλεδιάσκεψη με τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο Γάλλος πρόεδρος πρόσθεσε ότι από τα 750 δισεκ. ευρώ, η διατήρηση των 500 δισεκ. ευρώ σε επιχορηγήσεις είναι η βασική προτεραιότητα της Γαλλίας.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέσκι κάλεσε τους Ευρωπαίους ηγέτες να μην χάσουν χρόνο για μια μακρά διαπραγμάτευση, λέγοντας ότι χρειάζεται μια γρήγορη αντίδραση. Ο Μοραβιέτσκι δήλωσε ότι η Πολωνία θα λάβει περίπου 160 δισεκ. ευρώ από το ταμείο ανάκαμψης και τον προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-27. Πρόσθεσε ότι οι διαπραγματεύσεις για το σχέδιο ανάκαμψης μπορεί να ολοκληρωθούν τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο.
Ο Σουηδός πρωθυπουργός Στέφαν Λέβεν δήλωσε, από την πλευρά του, ότι παραμένουν οι διαφορές για το ταμείο ανάκαμψης και τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι χρειάζονται αλλαγές στις προτάσεις προκειμένου να επιτευχθεί μια συμφωνία.
«Δεν καταλήξαμε σε συμφωνία σήμερα, ούτε σχεδιάζαμε κάτι τέτοιο», δήλωσε ο Λέβεν σε συνέντευξη Τύπου λίγο μετά από τη συμμετοχή του στη σύνοδο της ΕΕ. «Συνεχίζουμε να είμαστε σε σχετική απόσταση ο ένας από τον άλλον. Συνολικά, χρειάζονται μεγάλες βελτιώσεις πριν να είναι αρκετά καλά (τα σχέδια για) τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό και το ταμείο ανάκαμψης».
Θα υπερβούν τις διαφωνίες;
Η Κομισιόν προτείνει ένα ένα εργαλείο ανάκαμψης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ την ώρα που Γερμανία και Γαλλία έχουν καταθέσει προτάσεις που κοστολογούνται στα 500 δισ. ευρώ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αντιπροτείνει δυο τρισεκατομμύρια ευρώ ενώ Ισπανία και άλλες χώρες προσανατολίζονται στα 1,5 τρισ.
Το ταμείο συμπληρώνει μία αναθεωρημένη πρόταση του προϋπολογισμού της Ενωσης για την περίοδο 2021-2027, ύψους 1.100 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Από το πακέτο των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα 500 θα κατανεμηθούν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού υπό τη μορφή επιχορηγήσεων μεταξύ των χωρών που πληγεί από τον κορονοϊό. Τα 250 δισεκατομμύρια ευρώ θα δοθούν υπό την μορφή δανείων, που θα πρέπει κάποια στιγμή να επιστραφούν και για τα οποία θα ισχύουν οι γνώριμοι κανόνες του κοινοτικού προϋπολογισμού, όπερ σημαίνει ότι απαιτείται η υλοποίηση συγκεκριμένων και ελέγξιμων πρότζεκτ. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι δανειζόμενες χώρες δεν θα μπορούν, για παράδειγμα, να αξιοποιούν τα χρήματα αυτά για να μειώσουν τη φορολογία τους.
Η Ιταλία αλλά και ορισμένες άλλες χώρες διαφωνούν με την επιβολή αυστηρών μέτρων. Στον αντίποδα αρκετές χώρες του βορρά, προεξάρχουσας της Ολλανδίας, αξιώνουν σαφείς κανόνες και ελέγχους. Σύμφωνα με πρώτες εκτιμήσεις η Ιταλία θα λάμβανε περί τα 170 δις ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ η Ελλάδα 32 δισ. ευρώ.
Οι 27 καλούνται να υπερβούν πολλές και σημαντικές διαφωνίες, για το ύψος του ποσού, την διάρκεια, την ισορροπία ανάμεσα σε δάνεια και επιχορηγήσεις, τα κριτήρια κατανομής της οικονομικής βοήθειας, καθώς και το δύσκολο θέμα της αιρεσιμότητας, δηλαδή το αντιστάθμισμα (όπως μεταρρυθμίσεις) που θα ζητείται από μία χώρα με αντάλλαγμα τους πόρους.
Υποστηρικτές της δημοσιονομικής λιτότητας, οι τέσσερις «οικονόμες» χώρες ζητούν ύψος δαπανών πολύ χαμηλότερο από τα 750 δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν ανακοινωθεί. Και επιλέγουν την μορφή των δανείων, τα οποία κάθε χώρα θα πρέπει να αποπληρώσει, παρά τις επιχορηγήσεις.
Ο πρωθυπουργός της Σουηδίας Στέφαν Λέβεν εμφανίζεται πολύ επικριτικός για το γεγονός ότι «η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει να συγκεντρώσει 500 δισεκατομμύρια ευρώ και στην συνέχεια να τα κατανείμει υπό μορφήν επιχορηγήσεων, χωρίς καμία υποχρέωση αποπληρωμής, στέλνοντας τον λογαριασμό στους μελλοντικούς φορολογούμενους».
Παράλληλα, σε επιστολή προς τους 27 οι επικεφαλής των πέντε από τις επτά ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών Δημοκρατών, Πράσινοι., Renew Europe, Ομάδα Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς) προειδοποίησαν ότι τα 500 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις που προτείνονται από την Κομισιόν είναι το απόλυτο μίνιμουμ και ότι οι ευρωβουλευτές δεν θα εγκρίνουν τον προϋπολογισμό παρά αν δημιουργηθούν και νέοι πόροι.
