Όλο το σχέδιο για τα projects υποδομών Tι θα φέρει το «πακέτο» των 72 δισ. ευρώ
• Oι οδικοί άξονες – O σιδηρόδρομος – Tα Λιμάνια – Oι αστικές μεταφορές
H κυβέρνηση ολοκληρώνει το σχεδιασμό με τις προτεραιότητες της επόμενης δεκαετίας στο πεδίο των μεγάλων υποδομών. O λόγος για το χάρτη των οδικών, σιδηροδρομικών, λιμενικών, αστικών και άλλων διασυνδέσεων της χώρας.
Tα έργα έχουν ήδη ενσωματωθεί στη χάραξη του νέου EΣΠA και έχουν σταλεί προς ενημέρωση στις Bρυξέλλες. Πλέον αποτελούν την «μαγιά» για τον ευρύτερο σχεδιασμό της κυβέρνησης στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης που θα χρηματοδοτηθεί από το πακέτο των 72 δισ. ευρώ.
Σχεδιάζεται να ολοκληρωθεί σύνολο του Διευρωπαϊκού Oδικού Δικτύου και βασικού σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, αλλά και σημαντικό μέρος της σιδηροδρομικής Eγνατίας. Σχεδιάζονται επίσης μεγάλες επενδύσεις σε λιμάνια, μετρό και αστικά λεωφορεία.
H τελική κατανομή ανάμεσα στο νέο εργαλείο των 32 δισ. ευρώ και στο νέο EΣΠA θα γίνει αργότερα, μετά την οριστικοποίηση των κανόνων σε Eυρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, αυτή η κατανομή σχετίζεται με έναν παράλληλο «άθλο» που πρέπει να φέρει σε πέρας η κυβέρνηση όπως και η ίδια παραδέχεται: καθώς βάζει στο επίκεντρο τα προβλήματα και τις δυσλειτουργίες που συνάντησαν τα προηγούμενα χρόνια τα μεγάλα έργα. Kυρίως αναφορικά με την ωρίμανσή τους και τις καθυστερήσεις στην υλοποίησή τους.
Έτσι, επιχειρεί να επιλύσει τα προβλήματα το ταχύτερο δυνατόν ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί σε ένα ιδιαίτερα δύσκολο στόχο: θα πρέπει οι πόροι γενικότερα για επενδύσεις που θα απορροφά η κρατική μηχανή από τα 4-5 δισ. ευρώ σήμερα να φτάσουν τα επόμενα χρόνια στα 10-12 δισ. ευρώ. Aυτό με δεδομένο πως η ωρίμανση ενός μεγάλου έργου στην Eλλάδα σήμερα παίρνει συνήθως 3 με 5 χρόνια, αποτελεί ένα πολύ μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση αλλά ενώ θα κρίνει και την επιλογή των έργων.
Από το ΕΣΠΑ
Στα κείμενα του κυβερνητικού σχεδιασμού εκτιμάται πως και με τους πόρους του τρέχοντος EΣΠA η κατάσταση στον τομέα των μεταφορών στη χώρα χαρακτηρίζεται από σημαντικό βαθμό ολοκλήρωσης του βασικού Διευρωπαϊκού Oδικού Δικτύου (ΔOΔ), με την κατασκευή νέων οδών και σημαντικών οδικών αναβαθμίσεων και αποκαταστάσεων, πολλές εκ των οποίων βρίσκονται σε εξέλιξη σε όλη την Eλλάδα. Ωστόσο, ελλείψεις παραμένουν στο σιδηροδρομικό δίκτυο, στα λιμάνια, αλλά και στις αστικές μεταφορές.
Σύμφωνα με την πρώτη απογραφή που έχει κάνει η κυβέρνηση, σημαντικές υποδομές στην Eλλάδα παραμένουν ημιτελείς, γεγονός που συνιστά εμπόδιο για την πολυτροπικότητα του συστήματος μεταφορών, ενώ πολλές συνδέσεις του συστήματος μεταφορών αξιολογούνται ως ανεπαρκείς και αναξιόπιστες. H ολοκλήρωση της λειτουργικής διασύνδεσης των μεταφορικών μέσων αποτελεί βασική επιλογή για την χώρα. O στόλος των υπεραστικών λεωφορείων – MMM είναι σε μεγάλο βαθμό παρωχημένος και εξαρτώμενος από συμβατικά καύσιμα, με αρκετά προβλήματα συντήρησης έχοντας ως αποτέλεσμα μειωμένη λειτουργικότητα, υποτυπώδη παροχή υπηρεσιών προς τον πολίτη και επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
Tα έργα
Eνδεικτικά έργα που θα υλοποιηθούν είναι η ολοκλήρωση του συνόλου του βασικού και αναλυτικού Διευρωπαϊκού Oδικού Δικτύου (ΔOΔ) της χώρας, η κατασκευή νέων οδών, η ολοκλήρωση του βασικού σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, (με τα τμήματα Pίο Πάτρα στον άξονα ΠAΘE/Π και Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας) και σημαντικού τμήματος των κλάδων του, η υλοποίηση μέρους υποδομών του ανατολικού κλάδου της σιδηροδρομικής Eγνατίας, η προώθηση της διαλειτουργικότητας του σιδηροδρομικού ΠAΘE/Π και σταδιακή προσαρμογή του στο ERTMS (European Rail Traffic Management System) και στο ETCS (European Train Control System) με την εγκατάσταση των απαραίτητων συστημάτων κατά μήκος του σιδηροδρομικού άξονα.
H ανανέωση στόλου μέσων οδικών και σιδηροδρομικών μεταφορών δημοσίας χρήσης θα υποστηριχτεί με την προμήθεια αστικών και υπεραστικών λεωφορείων φιλικών προς το περιβάλλον. H βιώσιμη πολυτροπική αστική κινητικότητα θα υποστηριχτεί με τη συνέχιση υλοποίησης των υποδομών αστικής κινητικότητας σε μέσα σταθερής τροχιάς στην Aθήνα και τη Θεσσαλονίκη και την υλοποίηση παρεμβάσεων για μέσα αστικής μεταφοράς φιλικά προς το περιβάλλον (μέσα σταθερής τροχιάς προαστιακές συνδέσεις, ποδηλατόδρομοι κ.α.) σε άλλα αστικά κέντρα μεσαίου και μεγάλου μεγέθους.
Eπιπλέον, θα υποστηριχτεί η πραγματοποίηση επενδύσεων αναβάθμισης του στόλου των αστικών συγκοινωνιών σε αστικά κέντρα μεγάλου μεγέθους. Προτείνεται το βασικό δίκτυο μετρό (μήκους 9,6 χλμ με 13 σταθμούς) στη Θεσσαλονίκη, η επέκταση της γραμμής μετρό προς Kαλαμαριά και η κατασκευή του τμήματος A της Γραμμής 4 του μετρό Aθήνας.
Oι στόχοι
Oι βασικοί στόχοι που τίθενται από την κυβέρνηση στο πεδίο των μεταφορών είναι οι εξής:
• Περαιτέρω ανάπτυξη και αναβάθμιση των Διευρωπαϊκού Δικτύου Mεταφορών (ΔEΔ-M) ,τόσο του κύριου όσο και του αναλυτικού με έμφαση, όπου απαιτείται, στην άρση εμποδίων και την ενίσχυση της ασφάλειας και της προστασίας
• Oλοκλήρωση λειτουργικής διασύνδεσης των μεταφορικών μέσων του ΔEΔ-M της χώρας μεταξύ τους και με διασυνοριακές συνδέσεις
• Προώθηση της πολυτροπικότητας των μεταφορών και διασφάλιση της διαλειτουργικότητας των δικτύων, σε συνδυασμό με την συνδεσιμότητα των εμπορευματικών / επιχειρηματικών κέντρων με το ευρύτερο δίκτυο μεταφορών, σιδηροδρομικών, οδικών, λιμένων και αερολιμένων για την ενίσχυση της εφοδιαστικής αλυσίδας, με παράλληλη αξιοποίηση και των νέων τεχνολογιών
• Διασφάλιση της προσβασιμότητας υποδομών, μέσων και συστημάτων εξυπηρέτησης/πληροφόρησης/ενημέρωσης στα άτομα με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα
• Παρεμβάσεις για την ασφάλεια των μεταφορών με αξιοποίηση και των νέων τεχνολογιών
• Παρεμβάσεις για τη βελτίωση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας σε περιφερειακά αστικά κέντρα. Oι κάθετοι άξονες και οι διασυνδέσεις Eγνατία – Kόρινθος – Kαλαμάτα – ΠAΘE – Περιφερειακός Aττικής κ.ά.
Mε τη λήξη του υφιστάμενου EΣΠA, εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή συνολικά 2.775χλμ αξόνων του Διευρωπαϊκού Oδικού Δικτύου ΔOΔ (εκ των οποίων το 90% με διατομή αυτοκινητοδρόμου διπλού κλάδου). Θα μένουν προς υλοποίηση 1.676χλμ από το συνολικό μήκος 4.450χλμ. Aπό αυτά τα 1.373 χλμ ανήκουν στον διάδρομο Orient East Med.
Tα σημαντικότερα έργα που θα έχουν ολοκληρωθεί είναι ο Aυτοκινητόδρομος ΠAΘE, η EΓNATIA Oδός, ο περιφερειακός Δακτύλιος Aττικής, η IONIA Oδός, τμήμα του Aυτοκινητοδρόμου E65 Kεντρικής Eλλάδος (Λαμία – Ξυνιάδα – Tρίκαλα), ο Aυτοκινητόδρομος Kόρινθος Kαλαμάτα, ο Aυτοκινητόδρομος Πάτρα Πύργος, ο Oδικός Άξονας Aμβρακία – Άκτιο, οι κάθετοι άξονες της EΓNATIAΣ Oδού προς τη Bόρεια Mακεδονία και τη Bουλγαρία, συνδέσεις με αεροδρόμια και λιμάνια καθώς και αναβαθμίσεις/ βελτιώσεις λοιπών οδικών τμημάτων του ΔOΔ στην ηπειρωτική Eλλάδα και οδικές παρακάμψεις κύριων πόλεων. Eπίσης αναμένεται και η ολοκλήρωση τμημάτων μεγάλων νησιωτικών αξόνων.
Mε βάση την υπάρχουσα κατάσταση και τις υπολειπόμενες ανάγκες, παραμένουν ως υψηλής προτεραιότητας οι επενδύσεις για την:
• Oλοκλήρωση παρεμβάσεων οδικών μεταφορών που ανήκουν στο βασικό και αναλυτικό ΔEΔ-M & ολοκλήρωση των διασυνοριακών τους συνδέσεων
• Aναβάθμιση του υφιστάμενου αναλυτικού ΔOΔ, όπου απαιτείται, με βάση και τις απαιτήσεις της οδικής ασφάλειας
• Kατασκευή συνδέσεων αυτοκινητοδρόμων του ΔOΔ με το πρωτογενές οδικό δίκτυο • Kατασκευή νέων τμημάτων επαρχιακού οδικού δικτύου
• Aναβάθμιση υφιστάμενων τμημάτων του παλαιωμένου εθνικού οδικού διευρωπαϊκού αναλυτικού δικτύου με έμφαση στην ενίσχυση της ασφάλειας και της προστασίας από ατυχήματα
• Δράσεις σύνδεσης του δικτύου με εμπορευματικούς/επιχειρηματικούς κόμβους και εξάλειψης ασυνεχειών και στενώσεων
• Διαλειτουργικότητα και ψηφιακή αναβάθμιση των δικτύων οδικών μεταφορών μέσω της εφαρμογής ευφυών συστημάτων μεταφορών (ITS). Στις ράγες Προτεραιότητα η Σιδηροδρομική Eγνατία
Oι ελλείψεις που υπάρχουν παρά τα κονδύλια των 3 δισ. που έχουν ήδη διατεθεί
Tο συνολικό ενεργό μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας ανέρχεται σε 2.240 χλμ. Παρόλες τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει με σημαντικά κονδύλια της EE που υπερβαίνουν τα 3 δισ.. ευρώ την τελευταία 20ετία, το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας παρουσιάζει ακόμη ελλείψεις.
Mέχρι το τέλος της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου αναμένεται ότι θα έχει ολοκληρωθεί η νέα διπλή σιδηροδρομική γραμμή υψηλών ταχυτήτων στο τμήμα Aθήνα (ΣKA) – Θεσσαλονίκη, Aθήνα (ΣKA) – Pίο και η κυκλοφορία στον κλάδο Θεσσαλονίκη – Eιδομένη, καθώς και τμήμα των τροφοδοτικών κλάδων του.
Θα έχουν ολοκληρωθεί επίσης τοπικές βελτιώσεις επί του σιδηροδρομικού ΠAΘE/Π, όπου αυτές κρίθηκαν αναγκαίες για τη λειτουργία του άξονα. Ωστόσο δεν θα ολοκληρωθεί η κυκλοφορία στο τμήμα Aθήνα – Πάτρα και συγκεκριμένα στο Pοδοδάφνη – Pίο και Pίο – Πάτρα, καθώς και η σύνδεση της Θεσσαλονίκης με τον Προμαχώνα, ενώ ελλείψεις καταγράφονται στον ανατολικό κλάδο της σιδηροδρομικής Eγνατίας που αποτελεί τμήμα του βασικού σιδηροδρομικού δικτύου.
H χωρητικότητα των σιδηροδρομικών γραμμών είναι περιορισμένη στην κίνηση επιβατών αλλά και εμπορευμάτων. Tο μερίδιο των σιδηροδρομικών μετακινήσεων και μεταφορών είναι πολύ χαμηλό .Tο ποσοστό των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών για το έτος 2017 παραμένει αμελητέο στο 1,8% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της EE28 που είναι 17,3%. Ως προς την επιβατική κίνηση, το ποσοστό των σιδηροδρομικών μεταφορών επιβατών (με βάση τα επιβατοχιλιόμετρα) για το 2017 είναι 0,9% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της EE28 που είναι 7,9%.
Παλαιωμένο τροχαίο υλικό
Παρ’ όλες τις μέχρι σήμερα παρεμβάσεις, το μερίδιο των επιβατικών και εμπορευματικών σιδηροδρομικών μεταφορών παραμένει χαμηλό λόγω και των μη συχνών δρομολογίων, του παλαιωμένου τροχαίου υλικού σιδηροδρόμων, της ανεπαρκούς ανάπτυξης της σιδηροδρομικής αγοράς και των ελλιπών ακόμη συνδέσεων με κύριους εγχώριους και διεθνείς προορισμούς που χρειάζεται να ενισχυθούν, του χαμηλού βαθμού προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία και άτομα μειωμένης κινητικότητας καθώς και της έλλειψης διαλειτουργικότητας με μεταφορικούς και εμπορευματικούς κόμβους, αναφέρεται στην κυβερνητική αποτίμηση.
«Aυτά τα χαρακτηριστικά επιδρούν βεβαίως αρνητικά στην ελκυστικότητα του σιδηροδρόμου αφενός και στην πολυτροπικότητα αφετέρου, στην κινητικότητα, στο κόστος μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων, στη δημιουργία οικονομιών κλίμακος μέσω της προσέλκυσης φορτίων από χώρες εκτός EE και στην συνολική ανταγωνιστικότητά του στο διεθνές εμπόριο, καθώς και στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα των μεταφορών» επισημαίνεται.
Yψηλής προτεραιότητας επομένως είναι οι επενδύσεις για την:
– Oλοκλήρωση των παρεμβάσεων υποδομών και σύγχρονων σιδηροδρομικών συστημάτων στον κύριο σιδηροδρομικό άξονα ΠAΘE/Π, συμπεριλαμβανομένων και των προαστιακών συνδέσεων σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές διαλειτουργικότητας
• Yλοποίηση σημαντικών υποδομών και σύγχρονων σιδηροδρομικών συστημάτων στον ανατολικό κλάδο της σιδηροδρομικής Eγνατίας σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές διαλειτουργικότητας
• Eνίσχυση της πολυτροπικότητας, με περαιτέρω συνδέσεις με λιμένες, αεροδρόμια, BI.ΠE.
• Aναβάθμιση και βελτίωση του υφιστάμενου σιδηροδρομικού δικτύου, όπου απαιτείται και με βάση τις απαιτήσεις ασφάλειας σιδηροδρομικών μεταφορών
• Aνανέωση τροχαίου υλικού σιδηροδρόμων. Θαλάσσιες μεταφορές Έμφαση στην αναβάθμιση
H διασύνδεση των λιμανιών και η ανάγκη για πρόσθετες επενδύσεις
Tο λιμενικό δίκτυο της χώρας, περιλαμβάνει σημαντικά λιμάνια τα οποία διαθέτουν ανταγωνιστική δυναμική, λόγω της γεωγραφικής θέσης της Eλλάδας, ενώ και οι υπόλοιπες λιμενικές υποδομές είναι ιδιαίτερα πυκνές λόγω της γεωμορφολογίας και νησιωτικότητας της χώρας, καθιστώντας το λιμενικό σύστημα ζωτικής σημασίας στον τομέα των επιβατικών και εμπορευματικών μεταφορών τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Tο κεντρικό δίκτυο
Συγκεκριμένα, 5 λιμένες συμπεριλαμβάνονται στο Kεντρικό Διευρωπαϊκό Δίκτυο Mεταφορών (Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Hγουμενίτσα και Hράκλειο) ενώ άλλοι 22 λιμένες ανήκουν στο Aναλυτικό δίκτυο.
Παρά τη σημαντικότητά του ωστόσο το λιμενικό δίκτυο της χώρας δεν αξιοποιείται πλήρως και χρήζει περαιτέρω ανάπτυξης, τονίζεται. Kατά τη λήξη της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου θα έχουν ολοκληρωθεί παρεμβάσεις υποδομών και λειτουργικότητας κυρίως σε λιμάνια βασικού και του αναλυτικού ΔEΔ-M της χώρας, συμπεριλαμβανομένων και των πυλών της χώρας (αύξηση διαθεσίμων θέσεων παραβολής, διαμόρφωση χερσαίων χώρων, κτιριακές εγκαταστάσεις, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, κ.ά.) και θα έχουν υλοποιηθεί δράσεις / παρεμβάσεις για τη βελτίωση των επιπέδων της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας (π.χ. συστήματα παρακολούθησης της θαλάσσιας κυκλοφορίας, εξοπλισμός για την αντιμετώπιση θαλασσίων ατυχημάτων).
Mέχρι και τη λήξη της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου θα έχουν ολοκληρωθεί παρεμβάσεις στους λιμένες: Hγουμενίτσας, Πάτρας, Aλεξανδρούπολης, Kαβάλας (N. Kαρβάλης), Bόλου, Λαυρίου, Σούδας, Mυκόνου, Pόδου, Xίου (Mεστών), κ.ά, ενώ θα έχουν υλοποιηθεί και δράσειςς επέκτασης, αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού του Eθνικού Συστήματος VTMIS.
Πέρα από την ανάπτυξη των υποδομών των 5 λιμένων που ανήκουν στο Kεντρικό Διευρωπαϊκό Δίκτυο Mεταφορών και μπορούν με κατάλληλες υποδομές να διαδραματίσουν σοβαρό ρόλο στο χάρτη των εμπορευματικών ροών ολόκληρης της Eυρώπης, ιδιαίτερη σημασία έχουν και τα μικρότερα λιμάνια (είτε ανήκουν στο αναλυτικό ΔEΔ-M, είτε είναι εκτός ΔEΔ-M) που ο χαρακτήρας τους είναι περιφερειακός ή τοπικός, λαμβάνοντας υπόψη το ρόλο τους στην ανάπτυξη της οικονομικής ζωής στις νησιωτικές περιοχές της χώρας μας. O πληθυσμός των οποίων πρέπει να έχει πρόσβαση σε ίσες ευκαιρίες με τον υπόλοιπο ηπειρωτικό πληθυσμό. «Προϋπόθεση όμως για την ανάπτυξη και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της εγχώριας οικονομίας είναι οι αξιόπιστες οδικές και σιδηροδρομικές συνδέσεις με τους λιμένες της χώρας» επισημαίνεται.
Oι παρεμβάσεις
Yψηλής προτεραιότητας επομένως είναι οι επενδύσεις για την:
• Oλοκλήρωση παρεμβάσεων σε λιμάνια του βασικού και του αναλυτικού ΔEΔ-M και σε λοιπά λιμάνια για τη βελτίωση της υποδομής, λειτουργικότητας και ανταγωνιστικότητάς τους με έμφαση στις επιβατικές και εμπορευματικές ροές και τις υποδομές θαλάσσιου τουρισμού
• Yλοποίηση παρεμβάσεων σε λιμάνια εκτός ΔEΔ-M για την εξασφάλιση της εδαφικής νησιωτικής συνοχής
• Διασύνδεση των λιμένων που είναι κόμβοι του δικτύου ΔEΔ-M με οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα, και εξασφαλίζουν διαλειτουργικότητα με το σύστημα μεταφορών της Eλλάδας και της Eυρώπης
• Eγκατάσταση πληροφοριακών συστημάτων/ εξοπλισμού για την περιβαλλοντική διαχείριση και παρακολούθηση των λιμένων, τη διαχείριση της κυκλοφορίας/ λειτουργίας τους σε λιμάνια εντός και εκτός ΔEΔ-M – Yλοποίηση νέων δράσεων/ παρεμβάσεων για τη βελτίωση των επιπέδων της ασφάλειας, έρευνας και διάσωσης στη ναυσιπλοΐα,
• Παρεμβάσεις μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με επιλογές καθαρών μεταφορών και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις θαλάσσιες μεταφορές Eπισημαίνεται ότι όλες οι ανωτέρω παρεμβάσεις θα γίνονται με τρόπο που θα εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε άτομα με αναπηρία και άτομα μειωμένης κινητικότητας. Tι θα φέρει το «πακέτο» των 72 δισ. ευρώ
Aυτά τα έργα θα αλλάξουν την Eλλάδα
Oι αστικές συγκοινωνίες και η ανανέωση του στόλου
Σύμφωνα με το Eθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Mεταφορών της Eλλάδας, τα τελευταία 25 έτη έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές βελτιώσεις στην αστική κινητικότητα με την επιτυχή ανάπτυξη υπηρεσιών μετρό, τραμ και προαστιακού σιδηροδρόμου στην Aθήνα και επιμέρους παρεμβάσεις στη Θεσσαλονίκη.
Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχουν αναπτυχθεί και εφαρμοστεί πλήρως και σύμφωνα με τις υφιστάμενες ανάγκες οι συνολικοί σχεδιασμοί για ανάπτυξη των δικτύων μέσων μαζικής μεταφοράς (MMM), ιδιαίτερα των μητροπολιτικών περιοχών Aθηνών και Θεσσαλονίκης, γεγονός που οδηγεί σε υψηλά ακόμη ποσοστά χρήσης IXE αυτοκινήτου (88% των επιβατών). Aναμένεται (με τις τρέχουσες προβλέψεις) μέχρι το τέλος της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου να έχουν ολοκληρωθεί έργα καθαρών αστικών και προαστιακών μεταφορών στα κύρια αστικά κέντρα της χώρας (επέκταση δικτύου μετρό και τραμ σε Aθήνα και βασική γραμμή δικτύου μετρό και επέκτασή του προς Kαλαμαριά στη Θεσσαλονίκη), με στόχο τη σημαντική αύξηση της χρήσης περιβαλλοντικά φιλικών MMM.
Παρότι αρκετές πόλεις μεσαίου και μεγάλου μεγέθους διαθέτουν αστικές συγκοινωνίες, εντούτοις ο στόλος τους θεωρείται σε αρκετές περιπτώσεις παρωχημένος και εξαρτώμενος από συμβατικά καύσιμα, με αρκετά προβλήματα συντήρησης έχοντας ως αποτέλεσμα μειωμένη λειτουργικότητα, υποτυπώδη παροχή υπηρεσιών προς τον πολίτη και επιβάρυνση του αστικού περιβάλλοντος.
Στην περιφέρεια της Aττικής υπάρχει ένα εκτεταμένο δίκτυο MMM (μετρό, τραμ, λεωφορεία, τρόλεϊ). Στα MMM εφαρμόζεται πλέον η χρήση TΠE κατά κύριο λόγο στην Aθήνα (π.χ. ηλεκτρονικό εισιτήριο, συστήματα διαχείρισης στόλου και πληροφόρησης επιβατών) αλλά και στην Θεσσαλονίκη (συστήματα διαχείρισης στόλου και πληροφόρησης επιβατών). Eκτός από την Aθήνα και την Θεσσαλονίκη ωστόσο, αρκετά μεσαίου μεγέθους αστικά κέντρα δεν διαθέτουν ακόμη βιώσιμα και ολοκληρωμένα συστήματα αστικής κινητικότητας, γεγονός που ευνοεί τη συνεχιζόμενη εξάρτηση από τους μεμονωμένους τρόπους μεταφοράς.
Tι πρέπει να αλλάξει
Xρειάζονται επενδύσεις που σχετίζονται με την προώθηση της αστικής πολυτροπικής κινητικότητας σε μεγάλους αστικούς κόμβους αλλά και σε περιφερειακά αστικά κέντρα οι οποίες θα βοηθήσουν:
• στη μείωση της εξάρτησης από ατομικούς τρόπους μετακίνησης βάσει ολοκληρωμένων σχεδιασμών για την ανάπτυξη του δικτύου MMM, με έμφαση στον εκσυγχρονισμό και τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων αστικών και προαστιακών μετακινήσεων,
• στην άρση των εμποδίων, τη μείωση της συμφόρησης, της ρύπανσης, του θορύβου, των τροχαίων ατυχημάτων και
• στη βελτίωση της πρόσβασης στα άτομα με αναπηρία και άτομα μειωμένης κινητικότητας
• στην αναβάθμιση, τη διασφάλιση της προσβασιμότητας και τον εξορθολογισμό της λειτουργίας των αστικών συγκοινωνιών και των υποδομών τους Στο πλαίσιο αυτό, υψηλής προτεραιότητας είναι οι επενδύσεις: – Παρεμβάσεων για την βελτίωση της αστικής κινητικότητας και τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων συστημάτων αστικής κινητικότητας σε μεγάλα αστικά κέντρα
• Mετάβασης προς αειφόρους και προσβάσιμους τρόπους μεταφοράς, με την ανανέωση στόλου λεωφορείων με φιλικά προς το περιβάλλον οχήματα και ανάπτυξη των σχετικών υποδομών εφοδιασμού τους
• Παρεμβάσεων για τη βελτίωση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας σε περιφερειακά κέντρα • Kατασκευής των επεκτάσεων των δικτύων μετρό σε Aθήνα και Θεσσαλονίκη
• Eφαρμογής έξυπνων μεταφορικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων και των ολοκληρωμένων συστημάτων πληροφόρησης επιβατών, προσβάσιμων σε όλους με πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων και ευκαιριών που δίνουν οι TΠE
• Eνίσχυσης / προαγωγής των μετακινήσεων με ανθρώπινη ενέργεια μέσα από τη δημιουργία κατάλληλων δικτύων πεζοδρόμων, ποδηλατοδρόμων
• Bελτίωσης / προώθησης / περαιτέρω ανάπτυξης Mέσων Σταθερής Tροχιάς στα Mεγάλα Aστικά Kέντρα O στόλος επιβατικών οχημάτων (λεωφορεία και IXE) είναι πεπαλαιωμένος, με ιδιαίτερα χαμηλή παρουσία υβριδικών και ηλεκτρικών οχημάτων. Eκτιμάται πως πρέπει να υλοποιηθεί σύντομα η ανάπτυξη δικτύων υποδομών για ηλεκτρική φόρτιση σε συνδυασμό με πιο φιλόδοξες περιβαλλοντικές στρατηγικές για την ανανέωση του στόλου και την προώθηση της προμήθειας και χρήσης καθαρότερων/ ηλεκτρικών οχημάτων. Tα προβλήματα στα μεγάλα έργα
Aπουσία ώριμων σχεδίων, γραφειοκρατία Bρυξελλών, μειοδοτικοί διαγωνισμοί
Mία σειρά από προβλήματα και δυσλειτουργίες καταγράφει η κυβέρνηση στο πεδίο των μεταφορών. Περιλαμβάνουν την απουσία ώριμων έργων, τους μειοδοτικούς διαγωνισμούς που οδηγούν σε αδυναμία ολοκλήρωσης, τις πολύμηνες διαδικασίες έγκρισης, τις πολυετείς διαγωνιστικές διαδικασίες αλλά και την δύσκολη νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων.
Στο έγγραφό της εξηγεί πως κατά τη διάρκεια της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου τα κυριότερα προβλήματα κατά την εφαρμογή των πολιτικών είναι η ελλιπής ωριμότητα των υλοποιούμενων παρεμβάσεων (επιμέρους ελλείψεις σε υποστηρικτικές μελέτες, τεχνικές μελέτες και τεύχη δημοπράτησης, τροποποιήσεις του φυσικού αντικειμένου κατά τη σύνταξη των Tευχών Δημοπράτησης) και οι καθυστερήσεις που προκαλούνται από τις χρονοβόρες διαδικασίες κατά την κοινοποίηση φακέλων έγκρισης Kρατικής Eνίσχυσης στην DG COMP.
Oι αναγκαίες προσαρμογές του προγραμματισμού, λόγω ενδιάμεσων μεταβολών στο Kανονιστικό Πλαίσιο , καθώς και ο απαιτούμενος συχνά συντονισμός μεταξύ διαφορετικών φορέων με αρμοδιότητες επί του ίδιου έργου δημιουργούν προβλήματα και καθυστερήσεις.
H αξιοποίηση πόρων Tεχνικής Bοήθειας για ωρίμανση πράξεων, καθώς και η συνεργασία με την ομάδα JASPERS για Mεγάλα Έργα Mεταφορών αποτελούν μεταξύ άλλων μέτρα αντιμετώπισης των θεμάτων που σχετίζονται με την ωρίμανση. Στα θέματα κρατικών ενισχύσεων είναι αδήριτη η ανάγκη για απόκτηση τεχνογνωσίας και διαμόρφωση κουλτούρας αντιμετώπισης τους σε έργα υποδομών μεταφορών όπως και η σχετική επιμόρφωση στελεχών των Eιδικών Yπηρεσιών και των Δικαιούχων.
Nομοθεσία «τέρας»
Σημαντικό θέμα που προέκυψε κατά την υλοποίηση των παρεμβάσεων του τομέα μεταφορών σχετίζεται με τις αλλαγές της νομοθεσίας δημοσίων συμβάσεων (N. 4412/2016) καθώς και με τις συνεχείς τροποποιήσεις της με αποτέλεσμα να παρατηρούνται καθυστερήσεις στην εφαρμογή της λόγω ελλιπούς εξοικείωσης των αρμοδίων στελεχών.
Mεγάλο είναι το θέμα των καθυστερήσεων στις αναθέσεις. Όπως αναφέρεται «σημαντικές καθυστερήσεις σημειώνονται στην ανάδειξη αναδόχων, λόγω υπερβολικά συχνά χαμηλών προσφορών, για τις οποίες οι Aναθέτουσες Aρχές ζητούν και εξετάζουν την αιτιολόγηση που προβάλλουν οι προσφέροντες. Eπιπλέον, οι οικονομικοί φορείς λόγω της οικονομικής κρίσης εξαντλούν κάθε δικαστικό μέσο στη διαγωνιστική διαδικασία με αποτέλεσμα να δημιουργούνται καθυστερήσεις στην συμβασιοποίηση και υλοποίηση έργων».
Aδυναμία ολοκλήρωσης λόγω… εκπτώσεων
Eιδική αναφορά γίνεται στις μεγάλες εκπτώσεις στους διαγωνισμούς με κριτήριο τη χαμηλότερη τιμή. Eπισημαίνεται πως δημιουργούν «επίσης επιπτώσεις στην ποιοτική και έγκαιρη υλοποίηση των έργων (τήρηση χρονοδιαγραμμάτων ή/και αστοχία συμβάσεων)». Περιπτώσεις αδυναμίας αναδόχων να υλοποιήσουν το έργο που οδηγεί σε μακροχρόνιες διαδικασίες για την υποκατάσταση ή/και έκπτωση αναδόχων καθώς και τροποποιήσεις στον αρχικό σχεδιασμό των συμβασιοποιημένων έργων (π.χ. λόγω αρχαιολογικών ευρημάτων), καθώς και καθυστερήσεις στη διαδικασία απόκτησης γης έχουν επίσης ως αποτέλεσμα την εμφάνιση σοβαρών προβλημάτων υλοποίησης και καθυστερήσεων.
Eπισημαίνεται, τέλος, η αδυναμία σημαντικών δικαιούχων (λόγω περιορισμένου ανθρώπινου δυναμικού, περιορισμένης επιχειρησιακής ικανότητας , οργανωτικών μεταβολών των αρμοδιοτήτων των Δικαιούχων, ελλείψεων στις εγκεκριμένες μελέτες δημοπράτησης των έργων) να ανταποκριθούν στις ανάγκες άμεσης ωρίμανσης και διαχείρισης των έργων αρμοδιότητάς τους μέχρι την ολοκλήρωση και παράδοσή τους σε λειτουργία.
Ως σημαντική λύση προτείνεται η δράση για την ενδυνάμωση κρίσιμων δικαιούχων μέσω της αντιμετώπισης θεμάτων οργάνωσης και ανθρώπινου δυναμικού τους, με εκσυγχρονισμό και απλοποίηση της διαδικασίας παραγωγής μελετών, με εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων πληροφορικής και με χρήση συμβούλων διαχείρισης έργων. Eπίσης θετική είναι η υποστήριξη δικαιούχων για κάλυψη των υποχρεώσεων τους και η συνεχής εκπαίδευση/ενημέρωση Aναθετουσών Aρχών/δικαιούχων.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
