Η πανδημία είναι ένας εφιάλτης διαρκείας για την παγκόσμια οικονομία, πολλώ δε μάλλον για την ελληνική που, ενώ βρισκόταν σε «ανάρρωση» από την υπερ-δεκαετή ταλαιπωρία, βρέθηκε να ταλανίζεται και πάλι. Το σενάριο της γρήγορης οικονομικής ανάκαμψης, που όλοι θα θέλαμε να συμβεί, δεν φαίνεται επί του παρόντος εφικτό, ούτε στην ευρωπαϊκή, ούτε και στην ελληνική αγορά. Και τούτο γιατί, ακόμη και οι πλέον αισιόδοξες προβλέψεις, θέλουν ένα διάστημα 12 έως 18 μηνών για την ανάκαμψη των εθνικών οικονομιών, μετά και τη χρήση του εμβολίου. Παραταύτα, το σενάριο για τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας αναμένεται να βελτιωθεί αισθητά από τις αρχές του 2021.
Το «αποτύπωμα» του κορωνοϊού στην ελληνική οικονομία και η επίδραση στο ΑΕΠ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, είναι διψήφιο, με 10% ύφεση και με ευνοϊκή πρόβλεψη να κλείσει στο 8% και δυσμενή να φτάσει το 14%. Αντίστοιχα, βεβαίως, οι μεγάλες οικονομίες της ευρωζώνης, όπως η Ισπανία, ήδη «γράφουν» 22%, η Γαλλία 19%, η Ιταλία 17% και η Γερμανία 10%. Αυτά τα ποσοστά ύφεσης δεν αφήνουν περιθώρια για παρανοήσεις, καθώς το παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι θα απαιτήσει εύλογο χρονικό διάστημα για να ανακάμψει και υπό την προϋπόθεση ότι τα όποια μέτρα που έχουν ληφθεί θα αποδώσουν τα δέοντα.
Το Ε.Β.Ε.Π. αναγνωρίζει τη φιλότιμη προσπάθεια του οικονομικού επιτελείου, αλλά ελέω πανδημίας, η εθνική μας οικονομία βρίσκεται ξανά πριν την «εντατική» των ελλειμμάτων. Το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού εκτοξεύτηκε στο επτάμηνο μια ανάσα πριν τα 11 δις ευρώ, λόγω της υπέρβασης των δαπανών για την αντιμετώπιση της πανδημίας, με επιπλέον 4,6 δις ευρώ. Τα καθαρά δημόσια έσοδα μειώθηκαν 15% με λιγότερες εισπράξεις κατά 4,2 δις ευρώ. Τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν κατά 14% με λιγότερα 3,6 δις ευρώ, κυρίως λόγω των απωλειών από τον ΦΠΑ. Η «τρύπα» του πρωτογενούς ελλείμματος διευρύνθηκε στα 7,5 δις ευρώ και η κατάσταση θα ήταν χειρότερη εάν δεν μειωνόταν 20% το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου στα 8,4 δις από 10,6 δις ευρώ του περυσινού εξαμήνου, από τη μείωση 15% και κατά 4,2 δις ευρώ των εισαγωγών.
Η πραγματική οικονομία καταγράφει, επίσης, μεγάλες απώλειες, με το εμπόριο στο -18,3% και με 22 δισ. ευρώ λιγότερο τζίρο σε ετήσια βάση. Οι εξαγωγές το εξάμηνο κατέγραψαν απώλειες -12,2% με 2 δισ. ευρώ λιγότερα σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρσι. Η ανεργία από το 15,7% αυξήθηκε στο 17,2% με πρόβλεψη να ξεπεράσει το 19%. Η καταναλωτική συμπεριφορά αποτυπώθηκε στις θερινές εκπτώσεις οι οποίες είναι χαρακτηριστικό «θύμα» της πανδημίας. Το δίμηνο των εκπτώσεων η μείωση ξεπέρασε το 18% με 1 δις ευρώ λιγότερες πωλήσεις και μείωση του όγκου πωλήσεων της τάξης του 25%. Η αισθητή μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης, αντανακλά στις πωλήσεις του εξαμήνου που υποχώρησαν με ετήσιο ρυθμό 15% καταγράφοντας συνολικές απώλειες 22 δις ευρώ. Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης υποχώρησε 34 μονάδες στο -8, ο δείκτης προσδοκιών απασχόλησης στις -9 μονάδες, οι επενδυτικές προσδοκίες έπεσαν από το 71% στο 37%, το πρωτογενές έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 8,2 δις ευρώ, τα έσοδα μειώθηκαν κατά 3,5 δις ευρώ. Τα νέα κόκκινα δάνεια υπολογίζονται να υπερβούν τα 8 δις ευρώ, ενώ ενθαρρυντικό είναι ότι οι ιδιωτικές καταθέσεις αυξήθηκαν τον Ιούλιο, κατά 3 δις και συνολικά στα 151,5 δις ευρώ, πριν όμως την έναρξη του «φορολογικού Γολγοθά».
Σε αυτό το «φθινοπωρινό σκηνικό» για την ελληνική αγορά και οικονομία, έρχεται ο Σεπτέμβριος του ΕΝΦΙΑ, ακολουθώντας τον φορολογικό Αύγουστο με τις διπλές δόσεις. Βεβαίως, από τις συνολικά 6,3 εκατ. φορολογικές δηλώσεις, το 1/3 ήταν χρεωστικές, το 1/10 πιστωτικές και το 1/2 μηδενικές. Σε σύνολο 8,4 εκατ. εκκαθαριστικών, 3 εκατ. ΑΦΜ κλήθηκαν να καταβάλουν τα 3,3 δισ. ευρώ άμεσων φόρων. Σημειωτέον, επίσης, πως το 80% των επιχειρήσεων, έχουν φέτος μηδενικό φόρο εισοδήματος από την μείωση ή τον μηδενισμό της προκαταβολής.
Από τα μέχρι σήμερα μέτρα στήριξης είναι προφανές ότι η κυβέρνηση επιχειρεί να δώσει ανάσες στην οικονομία με μία σειρά από καίριες παρεμβάσεις, μια εκ των οποίων είναι και ο νέος πτωχευτικός νόμος, ώστε η μεταβατική περίοδος να είναι όσο το δυνατόν ομαλή, μέχρι να έρθει το 2021 η προκαταβολή του 10% από τα 32 δις ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και μέχρι να δράσει το «εμβόλιο» στην οικονομία. Αντίστοιχα αναμένονται οι πόροι των 2,7 δις ευρώ του προγράμματος SURE που θα χρησιμοποιηθούν για τη διασφάλιση της απασχόλησης των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, καθώς και για την αποζημίωση ειδικού σκοπού με παράταση της αναστολής εργασίας. Παράλληλα, βελτιώνεται και ενισχύεται το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, ενώ διευρύνεται η επιδότηση 100% των εισφορών σε 31 ΚΑΔ εποχικών επιχειρήσεων.
Η επιχειρηματικότητα αναμένει εναγωνίως τις φορο-ελαφρύνσεις που αφορούν στην εισφορά αλληλεγγύης, το τέλος επιτηδεύματος και τον συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ, καθώς και τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά δύο μονάδες από το 2021. Καίρια δόθηκε από το ΥΠΟΙΚ παράταση της περιόδου χάριτος για την εφαρμογή της ρύθμισης έως 24 δόσεις, που ανακοινώθηκε για τα ληξιπρόθεσμα χρέη 2,5 δις ευρώ, που δημιουργήθηκαν τη περίοδο της πανδημίας, ενώ θα ήταν ακόμα καλύτερα η ενσωμάτωση τους, για όσους έχουν ενταχθεί, στη ρύθμιση των 120 δόσεων.
Τα τρία χρηματοδοτικά εργαλεία της κυβέρνησης αναμένεται να έχουν αποδέκτες περίπου 200.000 επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους, με την επιστρεπτέα προκαταβολή να έχει χορηγηθεί σε 53.000 αποδέκτες στη α’ φάση, σε 74.000 στη β’ φάση, ενώ αναμένεται η γ’ φάση με 1,2 δις ευρώ και ίσως μια δ’ φάση με επιπλέον 500 εκατ. ευρώ. Στο ΤΕΠΙΧ ΙΙ από τις 98.000 αιτήσεις, 14.000 ΜμΕ έλαβαν τα 1,9 δις ευρώ, ενώ αναμένεται να ενισχυθεί με επιπλέον πόρους 600 εκατ. ευρώ. Τέλος στο Ταμείο Εγγυοδοσίας 50.000 έχουν αιτηθεί τα διαθέσιμα 3,6 δις ευρώ, που θα διπλασιαστούν σε 7,2 δις ευρώ. Αθροιστικά τα μέχρι σήμερα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης αγγίζουν τα 17 δις ευρώ και αναμένονται οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στις 12 Σεπτεμβρίου στο Thessaloniki Hellexpo Forum, που υποκαθιστά φέτος το βήμα της ΔΕΘ, με τη προσδοκία για επιπλέον μέτρα ανάσας ύψους 5,5 δις ευρώ, μέσω ενισχύσεων, ευνοϊκών δανείων, φοροελαφρύνσεων και μειώσεων εισφορών.
Ο πρόεδρος του Ε.Β.Ε.Π., Βασίλης Κορκίδης (φωτό), για την όλη κατάσταση επισημαίνει:
«Η σκληρή πραγματικότητα στην καθημερινότητα της αγοράς επιβεβαιώνεται με την αμείλικτη αλήθεια των αριθμών. Μια γρήγορη ανάκαμψη της οικονομίας, επί του παρόντος, δεν είναι ορατή στην αγορά. Η έξοδος από την κρίση, που έχει προκαλέσει η πανδημία δεν είναι μια κούρσα 100 μέτρων, αλλά ένας δύσκολος μαραθώνιος, όπου οι αντοχές μας θα δοκιμαστούν και πάλι σκληρά για να αποφύγουμε μια “οικονομική ΜΕΘ”. Εάν η επιχειρηματικότητα επέλεγε 5 μέτρα πρόσθετης στήριξής της, αυτά θα ήταν, η επιδότηση της απασχόλησης, η ελάφρυνση άμεσων και έμμεσων φόρων, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η ενσωμάτωση των οφειλών της πανδημίας στις 120 δόσεις και η ενίσχυση των πόρων των χρηματοδοτικών εργαλείων. Θεωρώ, επίσης, πως το θεσμικό πλαίσιο του νέου πτωχευτικού νόμου δίνει οριστική λύση στο πρόβλημα των “θεωρητικά” 230 δις ευρώ του ιδιωτικού χρέους, αλλά κυρίως το δικαίωμα όλων στη δεύτερη ευκαιρία. Ελπίζουμε τα 5 μέτρα στήριξης της επιχειρηματικότητας να συμπεριληφθούν στα 5 δισ. ευρώ του φθινοπωρινού πακέτου της κυβέρνησης, ώστε να μην μας ξεπεράσουν οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας.»