Πώς μπορεί να επιτευχθεί
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο καταθέτει προτάσεις για τη βελτίωση της διαδικασίας υποβολής, έγκρισης και χρηματοδότησης των εθνικών προγραμμάτων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΠΑΑ), στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης.
Η κίνηση αυτή έρχεται ύστερα από γνωμοδότηση που ζήτησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από το ΕΕΣ σχετικά με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Το ΕΕΣ σημειώνει ότι «η γνώμη περιορίζεται μεν στην πρόταση της Επιτροπής, λαμβάνει δε υπόψη τη σχετική πολιτική συμφωνία η οποία επετεύχθη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 21 Ιουλίου».
Οι πόροι που θα διατεθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης
Το Ταμείο Ανάκαμψης θα διαθέσει τα επόμενα χρόνια περισσότερα από 600 δισ. ευρώ – μέσω επιχορηγήσεων και δανείων – για την αντιμετώπιση του αντίκτυπου του κορωνοϊού, ενώ στα 750 δισ. ευρώ ανέρχονται συνολικά οι πόροι που θα δοθούν με την πρωτοβουλία «Επόμενη Γενιά – ΕΕ».
Οι συμβουλές του ΕΕΣ
Το ΕΕΣ τονίζει ότι η διαδικασία υποβολής και έγκρισης των ΠΑΑ θα είναι πιθανόν χρονοβόρα, όπως και η χρηματοδότησή τους, προτείνοντας μέτρα για την επιτάχυνσή της. Ειδικότερα, οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι η ταυτόχρονη κατάρτιση των ΠΑΑ, των επιχειρησιακών προγραμμάτων για το νέο ΕΣΠΑ (της περιόδου 2021-27) και των εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ) μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τα κράτη μέλη, και εισηγούνται την εφαρμογή απλουστευμένων διαδικασιών. Τονίζουν επίσης την ανάγκη κατάλληλης καθοδήγησης και συντονισμού, ώστε να αποφευχθεί η αλληλοεπικάλυψη με άλλες πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ.
Στο δεύτερο εξάμηνο του 2021 θα εγκριθούν τα εθνικά προγράμματα
Δεδομένου ότι τα πλήρη εθνικά σχέδια θα πρέπει να υποβληθούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έως τις 30 Απριλίου 2021, να εγκριθούν από αυτή σε διάστημα δύο μηνών και στη συνέχεια να εγκριθούν και από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε διάστημα τεσσάρων εβδομάδων, το ΕΕΣ θεωρεί ότι το πιθανότερο είναι πως τα ΠΑΑ θα εγκριθούν στο δεύτερο εξάμηνο του 2021.
Πώς θα επιτευχθεί επιτάχυνση της διαδικασίας;
Για να επιταχυνθεί η διαδικασία, συνιστά:
α) την ενθάρρυνση για την υποβολή προσχεδίων των ΠΑΑ από τις 15 Οκτωβρίου φέτος,
β) την παροχή καθοδήγησης από την Κομισιόν στις χώρες – μέλη για την προετοιμασία των προγραμμάτων τους και για τις μορφές των επενδύσεων που θεωρούνται πιο αποτελεσματικές για τη στήριξη της ανάκαμψης,
γ) τη μείωση του χρόνου αξιολόγησης των τελικών σχεδίων ΠΑΑ από την Κομισιόν και
δ) την αξιολόγηση της δυνατότητα σταδιακής υποβολής των ΠΑΑ για να αποφευχθούν στενότητες.
Όσον αφορά την εκταμίευση των χρημάτων για τα προγράμματα, οι ελεγκτές αναφέρουν ότι η «σύνθετη και μακρά διαδικασία αποφάσεων για τις αιτήσεις πληρωμών μπορεί να επιβραδύνει τη διαδικασία», αλλά σημειώνουν ότι η δυνατότητα προκαταβολής 10% αντιμετωπίζει σε κάποιο βαθμό το πρόβλημα αυτό. Όπως σημειώνουν, η διαδικασία που αποφασίστηκε προβλέπει ότι τα κράτη – μέλη θα μπορούν να υποβάλουν αιτήσεις πληρωμών δύο φορές τον χρόνο με την επίτευξη τω σχετικών ορόσημων και στόχων που θα προβλέπουν τα ΠΑΑ. Η Κομισιόν θα αξιολογεί στη συνέχεια τα αιτήματα εντός δύο μηνών, ενώ προβλέπεται και η υποχρεωτική γνωμοδότηση της Οικονομικής και Νομισματικής Επιτροπής.
Επιπλέον, κάθε χώρα – μέλος θα έχει τη δυνατότητα να φέρει την εκταμίευση των πόρων για συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αν θεωρήσει ότι υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις από μία ικανοποιητική επίτευξη των ορόσημων και των στόχων του ΠΑΑ μίας άλλης χώρας και το Συμβούλιο θα πρέπει να συζητήσει το θέμα εντός τριμήνου.
«Μένει να φανεί σε ποια έκταση θα χρησιμοποιηθεί στην πράξη μία τέτοια παρέμβαση “έκτακτου φρένου”», σημειώνει το ΕΕΣ σύμφωνα με το ΑΠΕ – ΜΠΕ, προσθέτοντας: «Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να αξιολογηθεί η δυνατότητα απλοποίησης της διαδικασίας και παράλληλης εργασίας για ορισμένα από τα στάδιά της, όταν εφαρμοστεί η ρύθμιση αυτή».