Κομβικό ρόλο στο “άσπρισμα” της ελληνικής οικονομίας μπορούν να διαδραματίσουν οι ηλεκτρονικές πληρωμές, που ήδη βρίσκονται σε άνοδο στην Ελλάδα. Μόνο τα ετήσια έσοδα από ΦΠΑ για το ελληνικό Δημόσιο θα μπορούσαν να αυξηθούν ετησίως κατά 6,4%, ήτοι κατά €1,1 δισ., σε περίπτωση που η Ελλάδα καταφέρει να φτάσει το μέσο επίπεδο χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών της ευρωζώνης.
Αν μάλιστα η χώρα μας πετύχαινε να προσεγγίσει το μέσο επίπεδο χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών, που σημειώνεται στην ΕΕ-28, τα ετήσια φορολογικά έσοδα από ΦΠΑ θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 11,1%, που σε απόλυτα μεγέθη μεταφράζεται σε €2 δισ. (σ.σ. η Ελλάδα βρίσκεται στην 5η θέση από το τέλος ανάμεσα σε 28 κράτη της Ε.Ε.).
Είναι ενδεικτικό ότι μόνο το 2019 η αυξημένη χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών συνέβαλε τουλάχιστον στο 17% της συνολικής ετήσιας αύξησης εσόδων από ΦΠΑ. Το όφελος σε όρους επιπλέον εσόδων από ΦΠΑ λόγω της αυξημένης χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών εκτιμάται – μόνο για το 2019 – σε €273 εκατ.
Σύμφωνα με σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ, κάθε 1% αύξηση της χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών σε αξία συναλλαγών οδήγησε κατά μέσο όρο την περίοδο 2015-2019 σε αύξηση των εσόδων ΦΠΑ κατά 0,13 ποσοστιαίες μονάδες. Αντίστοιχα κάθε 1% αύξηση του αριθμού των συναλλαγών μεταφράζεται σε αύξηση των εσόδων και 0,09 ποσοστιαίες μονάδες.
Ο ρόλος της πανδημίας
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που παρουσίασε χθες το ΙΟΒΕ, διαχρονικά, μεταξύ 2015 και 2019, ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες στην Ελλάδα 12πλασιάστηκε, ενώ η αξία συναλλαγών πενταπλασιάστηκε. Ωστόσο, μετά την αρχική ώθηση που δόθηκε από την επιβολή των capital controls, ο ρυθμός αύξησης τους έχει επιβραδυνθεί.
Στο μεταξύ, η πανδημία επηρέασε σημαντικά τη χρήση καρτών στην Ελλάδα. Με την επιβολή των πρώτων περιοριστικών μέτρων, ο αριθμός πληρωμών με κάρτα μειώθηκε (σε σύγκριση με ένα έτος πριν) κατά 7% τον Μάρτιο του 2020 και κατά 19% τον Απρίλιο. Ωστόσο, επανήλθε σε διψήφιους ρυθμούς ανόδου (13%-14%) με το άνοιγμα της οικονομίας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Πάντως, η αύξηση της συχνότητας στη διάρκεια της πανδημίας αφορούσε, κυρίως, συναλλαγές μικρότερης αξίας, ενώ η αξία των συναλλαγών με φυσική παρουσία υποχώρησε σημαντικά. Ως αποτέλεσμα, παρά τη μεγάλη άνοδο των διαδικτυακών πληρωμών με κάρτα, άνω του 20% σε αριθμό και άνω του 30% σε αξία, το 2ο και 3ο τρίμηνο του 2020, η αξία συναλλαγών στο σύνολο της αγοράς κατέγραψε υψηλούς ρυθμούς συρρίκνωσης (22%-25%) ακόμα και τους καλοκαιρινούς μήνες του 2020.
Χαμηλή διείσδυση
Η ισχυρή άνοδος της χρήσης καρτών στη χώρα την τελευταία πενταετία δεν κατάφερε να εξαλείψει τη διαφορά σε σχέση με το μέσο επίπεδο χρήσης καρτών της Ε.Ε. Ειδικότερα, η αξία συναλλαγών με κάρτα, ως ποσοστό της κατανάλωσης νοικοκυριών, ανήλθε σε 21,1% στην Ελλάδα το 2019, από 7% το 2015. Παραμένει, όμως, σημαντικά χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (31,7%) και της ΕΕ-28 (39,5%).
Ως προς την κλαδική διάρθρωση, παρά την αύξηση που παρατηρήθηκε την περίοδο 2015-2017, το μερίδιο των υπηρεσιών στις ηλεκτρονικές πληρωμές με κάρτα παραμένει δυσανάλογα μικρό σε σχέση με τα αγαθά. Ειδικότερα, ενώ οι υπηρεσίες έχουν 59,7% μερίδιο στην ιδιωτική κατανάλωση το 2019, στην αξία των πληρωμών με κάρτα το μερίδιο τους περιορίζεται σε 31,3%.
Ιδιαίτερη περιορισμένη είναι η διείσδυση της χρήσης καρτών στην εκπαίδευση, τις επαγγελματικές υπηρεσίες και τις επισκευές, ενώ – παρά την πρόοδο που σημειώθηκε – υπάρχει περιθώριο για σημαντική περαιτέρω αύξηση της χρήσης καρτών στην εστίαση.
