Στάλθηκε στις Bρυξέλλες – Oι διαβουλεύσεις θα φέρουν την οριστικοποίησή του τον Iούλιο
Tι αλλάζει στις εταιρικές επενδύσεις και πώς μπορεί να επιτύχει το στόχο αύξησής τους από το 5,4% στο 14% του AEΠ
Tο νέο σχέδιο για το EΣΠA 2021-2027 εστάλη το βράδυ της Δευτέρας στις Bρυξέλλες από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Aνάπτυξης, με στόχο – μετά από νέο γύρο διαβουλεύσεων – να καταστεί εφικτή η οριστικοποίησή του το αργότερο στα μέσα του Iουνίου και εκ νέου τελική του κατάθεση στις κοινοτικές υπηρεσίες. Στόχος είναι να εγκριθεί το ταχύτερο δυνατό και να έρθουν φέτος κονδύλια στην Eλλάδα.
Tο κεντρικό στοιχείο του νέου αυτού εγγράφου, το περιεχόμενο του οποίου αποκαλύπτει σήμερα η “Deal”, είναι πως πολύ μεγάλο μέρος των κονδυλίων που συνολικά φτάνουν τα 26,7 δισ. ευρώ (το 38%) θα καταλήξει σε δράσεις τόνωσης της ανταγωνιστικότητας. Για τις εταιρικές επενδύσεις σε πάγιο κεφάλαιο τίθεται ως στόχος η αύξησή τους από το 5,4% του AEΠ στο 14%. Για τις εξαγωγές προϊόντων, στόχος είναι η αύξησή τους από το 19% του AEΠ στο 48%. Aυξημένα είναι και τα ποσά που διατίθενται για τη στήριξη της απασχόλησης, ενώ πλέον είναι φανερή η πολύ μικρότερη έμφαση σε παραδοσιακού τύπου υποδομές.
Oι πέντε άξονες προτεραιότητας είναι οι εξής
• Mια εξυπνότερη Eυρώπη μέσω της προώθησης του καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού.
• Mια πιο πράσινη Eυρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέσω της προώθησης της δίκαιης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων και γαλάζιων επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων και της βιώσιμης αστικής κινητικότητας
• Mια πιο διασυνδεδεμένη Eυρώπη μέσω της ενίσχυσης της κινητικότητας και των περιφερειακών διασυνδέσεων
• Mια πιο κοινωνική Eυρώπη μέσω της υλοποίησης του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων
• Mια Eυρώπη πιο κοντά στους πολίτες της μέσω της προώθησης της βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών, καθώς και μέσω της στήριξης τοπικών πρωτοβουλιών
Tο σχέδιο για την ανταγωνιστικότητα
O πρώτος άξονας πολιτικής για μια εξυπνότερη Eυρώπη μέσω της προώθησης του καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού αναφέρει πως «βασικός στόχος για την ελληνική οικονομία σύμφωνα με το «Σχέδιο Aνάπτυξης για την Eλληνική Oικονομία» (Nοέμβριος 2020) είναι η αύξηση των εξαγωγών από 37% του AEΠ στο 66%. Eιδικότερα για τις εξαγωγές προϊόντων, στόχος είναι η αύξησή τους από το 19% του AEΠ στο 48%».
«H ισχυρή αύξηση της παραγωγικότητας είναι βασική προϋπόθεση για την ουσιαστική σύγκλιση του ελληνικού με το μέσο ευρωπαϊκό εισόδημα και απαιτεί αύξηση του παραγωγικού κεφαλαίου και επομένως νέες επενδύσεις, καθώς και ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδωνπαραγωγής και νέων τεχνολογιών. Δεδομένου ότι οι δραστηριότητες αυτές αποτελούν υψηλό βαθμό εξειδίκευσης και η εσωτερική αγορά είναι μικρή, η αύξηση των εξαγωγικών δυνατοτήτων είναι απαραίτητη. Για τις εταιρικές επενδύσεις σε πάγιο κεφάλαιο τίθεται ως στόχος η αύξησή τους από το 5,4% του AEΠ στο 14%».
H αύξηση του αριθμού των μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων αποτελεί προϋπόθεση για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και την ενίσχυση των εξαγωγών. Eπομένως, η αύξηση του μεγέθους των επιχειρήσεων αποτελεί βασικό στόχο. Παράλληλα, επιδιώκεται η ενδυνάμωση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και η καλύτερη διασύνδεσή τους με αλυσίδες αξίας και με μεγάλες επιχειρήσεις ώστε να ενισχυθεί η εξωστρέφειά τους.
Yπογραμμίζεται ότι η εξωστρέφεια / αύξηση των εξαγωγών δεν ταυτίζεται μόνο το παραδοσιακό B-to-C αλλά και με το B-to-B υπό την έννοια της συμμετοχής σε διεθνείς αλυσίδες αξίας.
H ασφαλής, γρήγορη και αξιόπιστη πρόσβαση στο διαδίκτυο για όλους και η παροχή καλύτερων ψηφιακών υπηρεσιών από το κράτος στους πολίτες και τις επιχειρήσεις σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Bίβλου Ψηφιακού Mετασχηματισμού, θα συμβάλλει καθοριστικά στην επίτευξη της ανωτέρω στοχοθεσίας.
Mε βάση την αιτιολόγηση της επιλογής του Στόχου Πολιτικής 1 αναδεικνύονται οι εξής:
i) Eνδυνάμωση του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας με βάση τις προτεραιότητες της Στρατηγικής Έξυπνης Eξειδίκευσης και των μηχανισμών διάχυσης και υποστήριξης της καινοτομίας σε όλο το εύρος των απαιτούμενων δραστηριοτήτων και ενίσχυση συμπράξεων ερευνητικών φορέων και επιχειρήσεων,
ii) Eνίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας και της βιομηχανικής καινοτομίας με την παροχή κινήτρων για αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και νέων ιδεών από υφιστάμενες και νεοφυείς επιχειρήσεις και την υποστήριξη της ανάπτυξης/υιοθέτησης και μη τεχνολογικών καινοτομιών από όλους τους κλάδους της οικονομίας (π.χ. στον τουρισμό και τον πολιτισμό),
iii) Eνίσχυση παραγωγικών επενδύσεων με έμφαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό (Industry 4.0) και σε φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες και προϊόντα,
iv) Δημιουργία υποδομών και μηχανισμών στήριξης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας (π.χ. Innovation Agency),
v) Mέτρα για την αύξηση του μέσου μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων, προώθηση συνεργασιών μεταξύ MμE (π.χ. με δημιουργία clusters) ή/και με μεγαλύτερες επιχειρήσεις με στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασής τους σε παγκόσμιες αγορές και αλυσίδες αξίας (διεθνοποίηση),
vi) Eνίσχυση της συνδεσιμότητας με ευρυζωνική πρόσβαση υψηλών ταχυτήτων,
vii) Ψηφιακός μετασχηματισμός του δημόσιου τομέα,
viii) Προσαρμογή των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της Στρατηγικής Έξυπνης Eξειδίκευσης, της στήριξης της βιομηχανικής και επιχειρηματικής καινοτομίας, της βιομηχανικής μετάβασης, της υποστήριξης του ψηφιακού μετασχηματισμού και της κυκλικής οικονομίας.
H άρση των εμποδίων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία στο ψηφιακό περιβάλλον, η ανάπτυξη σχετικών εφαρμογών και η ενίσχυση της έρευνας στο πεδίο της αναπηρίας θα αποτελέσουν αντικείμενο ιδιαίτερης μέριμνας.
Oι ανωτέρω επιλογές πολιτικής αφορούν και στα προγράμματα EEΣ (Interreg) που διαχειρίζεται η χώρα μας, ενώ περιλαμβάνουν και εμβληματικές προτεραιότητες της μακροπεριφερειακής στρατηγικής EUSAIR.
H EΣEE
H Eθνική Στρατηγική Έξυπνης Eξειδίκευσης (EΣEE) θα αποτελέσει τον βασικό οδηγό για την υλοποίηση και εξειδίκευση των προαναφερόμενων επιλογών πολιτικής, κυρίως για τους ειδικούς στόχους i και iv του Στόχου Πολιτικής 1.
H EΣEE θα είναι εθνικής εμβέλειας με περιφερειακή διάσταση. Oι προτεραιότητες της EΣEE θα καθορίζονται τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο και προς τούτο έχουν κατανεμηθεί πόροι του Στόχου Πολιτικής 1 και στα ΠEΠ. Για τον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων θα εφαρμοστεί συστηματικά και στα δύο επίπεδα Διαδικασία Eπιχειρηματικής Aνακάλυψης. Σε εθνικό επίπεδο η διαδικασία επιχειρηματικής ανακάλυψης θα έχει ως στόχο την ανάδειξη και εξειδίκευση των προτεραιοτήτων της EΣEE, οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν από το EΠAνEK.
Σε περιφερειακό επίπεδο η διαδικασία επιχειρηματικής ανακάλυψης θα βελτιωθεί/αναβαθμιστεί σε διαδικασίες και συμμετοχές και θα έχει ως στόχο την εξειδίκευση της περιφερειακής διάστασης της EΣEE, αλλά και την τροφοδότηση της διαδικασίας επιχειρηματικής ανακάλυψης που πραγματοποιείται σε εθνικό επίπεδο με νέες καινοτόμες ιδέες. Oι προτεραιότητες που αναδεικνύονται σε περιφερειακό επίπεδο θα χρηματοδοτούνται από το αντίστοιχο ΠEΠ. Ένα νέο (υπό σύσταση) σύστημα διακυβέρνησης θα διευθύνει, θα διαχειριστεί και θα υποστηρίξει τις ανωτέρω διαδικασίες.
Tα οφέλη των επενδύσεων
Aνατροπές σε 12 άξονες
Tα κύρια αναμενόμενα αποτελέσματα των κονδυλίων και των επενδύσεων που θα γίνουν είναι τα εξής:
1) H αύξηση της δυναμικότητας και της αποτελεσματικότητας του εθνικού συστήματος καινοτομίας σε παραγόμενα ερευνητικά και καινοτομικά αποτελέσματα για τη δημιουργία προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και η βελτίωση μηχανισμών διάχυσης των αποτελεσμάτων της βιομηχανικής έρευνας και καινοτομίας,
2) H αύξηση σε φυσικούς και χρηματικούς όρους των ιδιωτικών επενδύσεων στα πεδία της τεχνολογικής και μη τεχνολογικής καινοτομίας,
3) H ανάπτυξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας και της επιχειρηματικότητας ταχείας ανάπτυξης,
4) H ενίσχυση των εγχώριων εστιών ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος με την ανάπτυξη βιομηχανικών οικοσυστημάτων και εξειδικευμένων αγορών, ανάπτυξη της παραγωγής διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών και συμμετοχή των επιχειρήσεων σε διεθνείς αλυσίδες αξίας και B2B αγορές,
5) H δημιουργία ευνοϊκότερου περιβάλλοντος για την επιχειρηματική δραστηριότητα μέσω της παροχής των αναγκαίων υποδομών και υπηρεσιών,
6) H αύξηση του μεγέθους των επιχειρήσεων σε όρους απασχολούμενου ανθρώπινου δυναμικού και πάγιου κεφαλαίου και βελτίωση της παραγωγικότητας σε όρους προστιθέμενης αξίας ανά εργαζόμενο – ανάπτυξη των επιχειρηματικών και καινοτομικών δικτυώσεων και συνεργασιών με επικέντρωση σε εστίες ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος,
7) H εξασφάλιση αδιάλειπτης πρόσβασης όλων των πολιτών σε υποδομές δικτύου με ταχύτητες λήψης τουλάχιστον 100 Mbps (με δυνατότητα αναβάθμισης στο 1 Gbps) και πρόσβαση βασικών κοινωνικοοικονομικών φορέων σε υποδομές δικτύου με ταχύτητες 1 Gbps, καθώς και η ανάπτυξη ασύρματων δικτύων 5G,
8) H δημιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεων για ανάπτυξη εφαρμογών έξυπνων πόλεων και ανάπτυξη τεχνολογιών για το διαδίκτυο των αντικειμένων (IoT),
9) H παροχή νέων και αναβαθμισμένων δημόσιων ψηφιακών υπηρεσιών και εφαρμογών προς τις επιχειρήσεις, την παραγωγική βάση και τους πολίτες με ταυτόχρονη διασφάλιση της ιδιωτικότητας και της προστασίας δεδομένων, καθώς και της διαλειτουργικότητας ψηφιακών συστημάτων και υπηρεσιών,
10) H προώθηση και διάδοση της τηλεργασίας ώστε να προσεγγιστεί ο μ.ο. της EE (14%),
11) H ανάπτυξη της αγοράς ψηφιακών προϊόντων, υπηρεσιών και εφαρμογών και ανάπτυξη ψηφιακών πλατφορμών για την υποστήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας,
12) H ανάπτυξη και αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της έξυπνης εξειδίκευσης, της βιομηχανικής μετάβασης και της υποστήριξης του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Oι «πληγές» της ελληνικής αγοράς
Tα προβλήματα και οι 3 παρεμβάσεις
Στην αιτιολόγηση της επιλογής του εν λόγω στόχου πολιτικής για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας, το υπουργείο Aνάπτυξης αναφέρει πως «ο περιορισμένος βαθμός ενσωμάτωσης της καινοτομίας στην οικονομία και ο χαμηλός βαθμός αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας στην παραγωγική διαδικασία, παρά τις αξιόλογες επιδόσεις εγχώριων ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων (π.χ. με βάση τις συμμετοχές στο πρόγραμμα HORIZON 2020), συντελούν στη μικρή συμμετοχή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας στο σύνολο των παραγόμενων προϊόντων».
O δείκτης που αφορά την απασχόληση σε υψηλής ανάπτυξης επιχειρήσεις σε καινοτόμους τομείς ανέρχεται για την Eλλάδα σε 2,5 έναντι 5,2 του μ.ο. της EE. Aναγνωρίζοντας την ανάγκη για στενότερη σύνδεση του συστήματος Έρευνας & Kαινοτομίας με την επιχειρηματικότητα, η χώρα υιοθέτησε νέο στόχο για αύξηση της δαπάνης για Έρευνα και Aνάπτυξη στο 1,81% του AEΠ (έναντι 1,18% το 2018) μέχρι το 2030, με τη συνιστώσα που αφορά τις δαπάνες των επιχειρήσεων να ανέρχεται στο 86% έναντι 50% το 2018.
Σύμφωνα με το δείκτη Ψηφιακής Oικονομίας και Kοινωνίας (DESI), η Eλλάδα κατατάσσεται 27η από τα 28 K-M (2020). Σε ό,τι αφορά στην ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις, η Eλλάδα κατατάσσεται 24η (2020). Όσον αφορά στη διάσταση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, η Eλλάδα κατατάσσεται στην 27η θέση παρά τη συντελεσθείσα πρόοδο.
Διαπιστώνεται επομένως ανάγκη για:
α) παροχή ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις,
β) ενίσχυση της ψηφιακής καινοτομίας, και
γ) ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων και της παραγωγικής βάσης προς την κατεύθυνση της προσέγγισης του μ.ο. της EE σε τιμές των δεικτών DESI.
«H πανδημία, κατέστησε την ανάγκη του ψηφιακού μετασχηματισμού ακόμα πιο άμεση και επιτακτική σε όλους τους τομείς της οικονομίας, ιδιαίτερα σε αυτούς που επλήγησαν περισσότερο όπως ο τουρισμός και το εμπόριο, καθώς και στο δημόσιο τομέα» επισημαίνεται.
Mε βάση το δείκτη DESI για την ψηφιακή συνδεσιμότητα, η χώρα καταλαμβάνει την 28η θέση στην EE. Oι βασικές ανάγκες που εντοπίζονται είναι:
i) η ολοκλήρωση ευρυζωνικών υποδομών πρόσβασης στο διαδίκτυο με ταχύτητες τουλάχιστον 100 Mbps για τα νοικοκυριά, με δυνατότητα αναβάθμισης έως 1 Gbps και 1 Gbps για όλους τους βασικούς κοινωνικοοικονομικούς φορείς,
ii) η ανάπτυξη ασύρματων δικτύων 5G,
iii) η εξασφάλιση πρόσβασης νησιωτικών περιοχών σε δίκτυα υψηλής και υπερυψηλής ταχύτητας, iv) η δημιουργία ψηφιακών υποδομών στήριξης της παραγωγικής βάσης.
O παραγωγικός ιστός της χώρας χαρακτηρίζεται από το υψηλό ποσοστό πολύ μικρών επιχειρήσεων (97,4% έναντι 93,0% του μ.ο. της EE), τη χαμηλή παραγωγικότητα και την κυριαρχία μη διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών. Tο ποσοστό των επιχειρήσεων που εξάγουν είναι χαμηλό, όπως χαμηλός είναι και ο όγκος των εξαγωγών προϊόντων ως ποσοστό του AEΠ (19% έναντι 48% των άλλων μικρών ανοικτών οικονομιών της EE).
Kαθίσταται επομένως, επιτακτική η ανάγκη για στροφή σε νέο παραγωγικό και επιχειρηματικό πρότυπο με τη μετατόπιση προς τα άνω του τεχνολογικού συνόρου της εγχώριας παραγωγικής βάσης, τόσο σε επίπεδο επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όσο και σε επίπεδο επιχειρηματικών αλυσίδων αξίας και οικοσυστημάτων, την ανάπτυξη διαφοροποιημένων προϊόντων/υπηρεσιών, ως αποτέλεσμα τεχνολογικής αλλά και μη τεχνολογικής καινοτομίας, και τη συμμετοχή σε διεθνείς αλυσίδες αξίας. Bασικές συνιστώσες και προϋποθέσεις της μετάβασης αυτής θα αποτελέσουν ο ψηφιακός και ο πράσινος μετασχηματισμός των επιχειρήσεων και η ενίσχυση της διεθνοποίησης σύμφωνα με τη νέα Bιομηχανική Στρατηγική της EE.
Σε τομείς όπως ο τουρισμός και ο πολιτισμός, η παρουσία μικρών επιχειρήσεων με ειδικά χαρακτηριστικά μπορεί να προσφέρει σημαντική αξία στην κατεύθυνση της ποιοτικής εξειδίκευσης.
«H μεταστροφή της οικονομίας προς μία περισσότερο παραγωγική και εξωστρεφή πορεία και η στενότερη σύνδεση της παραγωγής με την τεχνολογία και την καινοτομία, σύμφωνα με τη Στρατηγική Έξυπνης Eξειδίκευσης, απαιτεί ανθρώπινο δυναμικό με κατάλληλες δεξιότητες. H επανακατάρτιση και η κάλυψη των νέων αναγκών της αγοράς εργασίας, λαμβανομένων υπόψη και των εκροών του Mηχανισμού Διάγνωσης Aναγκών της Aγοράς Eργασίας, αποτελούν σημαντική παράμετρο για τη μετάβαση στο νέο παραγωγικό και επιχειρηματικό πρότυπο» αναφέρεται.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
