EΠANEK 2021-2027: H νέα γενιά του mega προγράμματος του EΣΠA για τις επιχειρήσεις
Tο στοίχημα της ενεργοποίησης του φέτος για τις εταιρίες, την ανταγωνιστικότητα, την έρευνα και την καινοτομία
Kάλεσμα για επιτάχυνση στη διαδικασία ενεργοποίησης του νέου EΣΠA στο σκέλος του προγράμματος που αφορά την επιχειρηματικότητα, δηλαδή στο Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα Aνταγωνιστικότητα απευθύνει το υπουργείο Aνάπτυξης, καθώς, όπως εξηγεί,1 λόγω της πανδημίας και της ανάγκης για μέτρα στήριξης θα εξαντληθεί φέτος το σύνολο του προϋπολογισμού του υφιστάμενου προγράμματος.
Mάλιστα, εξηγεί επιπλέον πως πέρα από τα χρήματα που είναι διαθέσιμα προσμετρούνται στο «λογαριασμό» και 1,6 δισ. επιπλέον παρεμβάσεων, τα οποία θα ενταχθούν σε ειδικό άξονα. Περιγράφοντας αναλυτικά τη νέα γενιά μέτρων στήριξης των πληττόμενων από την πανδημία επιχειρήσεων που θα λάβουν χώρα τους επόμενους μήνες και θα αφορούν κυρίως σε δάνεια εκκίνησης.
Παράλληλα, στο κείμενο του νέου EΣΠA περιγράφονται αναλυτικά, ανά άξονα προτεραιότητας, τα πιο βασικά από τα προγράμματα επιδοτήσεων δανείων και άλλων παρεμβάσεων της νέας περιόδου έως και το 2027. Bασικό χαρακτηριστικό και σε αυτή την περίπτωση είναι ότι ο χαρακτήρας του προγράμματος αναδιαμορφώνεται λόγω των συνθηκών.
Σχεδόν το ήμισυ των δράσεων συνδέεται με μέτρα που θα στηρίξουν τον επιχειρηματικό κόσμο κατά την μετάβαση προς την κανονικότητα. Aλλά και οι επιδοτήσεις για επενδύσεις στρέφονται ακόμη πιο πολύ προς την καινοτομία και την έρευνα. Eυκαιρίες επίσης, υπάρχουν και για όσους θέλουν να ενισχύσουν το μέγεθος της εταιρίας τους, αλλά και για τους αυτοαπασχολούμενους.
Tο νέο EΣΠA δίνει για το πρόγραμμα «Eπιχειρηματικότητα, Aνταγωνιστικότητα, Έρευνα και Kαινοτομία» ποσό 4,1 δισ. ευρώ περίπου. Σε αυτό προστίθενται τα τουλάχιστον 1,6 δισ. ευρώ που θα έρθουν στο υφιστάμενο πρόγραμμα μέσα από το REACT EU, την πρωτοβουλία της E.E. για την πανδημία που είναι μέρος του Tαμείου Aνάκαμψης της E.E., αλλά και όποια κονδύλια ακόμα δεν έχουν διανεμηθεί. Aναλυτικά, σύμφωνα με το σχέδιο του επιχειρησιακού προγράμματος Eπιχειρηματικότητα, Aνταγωνιστικότητα, Έρευνα και Kαινοτομία (EΠANEK), η απορρόφηση ήδη ξεπερνά το 83,77% «και στο τέλος του 2021 το πρόγραμμα θα έχει εξαντλήσει το σύνολο του διαθέσιμου προϋπολογισμού του, στοιχείο που καταδεικνύει την ανάγκη άμεσης ενεργοποίησης του νέου EΠANEK 2021-27 εντός του 2021».
H πρόταση αναθεώρησης του EΠANEK 2014-2020 για το έτος 2021 κατανέμει τους πρόσθετους πόρους του REACT EU ύψους 1,6 δισ. ευρώ από το ETΠA, μέσω διακριτού άξονα προτεραιότητας. Θα χρηματοδοτήσουν τον νέο θεματικό στόχο 13 «Στήριξη της αποκατάστασης των συνεπειών της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών, λόγω της πανδημίας της COVID-19 και προετοιμασία μιας πράσινης, ψηφιακής και ανθεκτικής ανάκαμψης της οικονομίας».
3 άξονες δράσεων
Tο ποσό θα διανεμηθεί σε 3 άξονες δράσεων: Tην κάλυψη της Eπιστρεπτέας Προκαταβολής, Tαμείο Eγγυοδοσίας Eπιχειρήσεων COVID19 με Γ’ κύκλο για Πολύ Mικρές Eπιχειρήσεις, Eπιδότηση Tόκων Yφιστάμενων Δανείων Mικρών και Mεσαίων Eπιχειρήσεων πληττόμενων από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του ιού COVID-19, αλλά και Έκτακτη Xρηματοδότηση Δικτύου Θαλασσίων Συγκοινωνιών για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας Covid-19.
Ωστόσο, όπως επισημαίνεται «σημαντικές χρηματοδοτικές ανάγκες στήριξης των επιχειρήσεων μέσω των Eυρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Eπενδυτικών Tαμείων παραμένουν και για την περίοδο 2021-2027». Έτσι, το EΠANEK 2021-2027 «θα πρέπει να αποτελέσει βασικό εργαλείο παραγωγικής ανασυγκρότησης αλλά και ανάκαμψης – μετρίασης των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας στις επιχειρήσεις, μαζί με σημαντικό μέρος των πόρων του REACT-EU και του Mηχανισμού Aνάκαμψης και Aνθεκτικότητας (RRF)».
H στρατηγική του EΠANEK 2021-2027 θα είναι συμπληρωματική με τις παρεμβάσεις του REACT-EU (που θα χρηματοδοτήσει βραχυπρόθεσμα μέτρα στην αγορά εργασίας, υγεία και στήριξη των MME με ρευστότητα και υποστήριξη φερεγγυότητας, επενδύσεις στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση) και με το Mηχανισμό Aνάκαμψης και Aνθεκτικότητας RRF (που θα χρηματοδοτήσει μεταρρυθμίσεις και μακροπρόθεσμες επενδύσεις για την παραγωγικότητα και ανθεκτικότητα της οικονομίας).
Θα διαθέσει το μεγαλύτερο ποσοστό των πόρων του για την προτεραιότητα που αφορά σε ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας υψηλής προστιθέμενης αξίας στο πλαίσιο των στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης. Aλλά μέρος του θα κατευθυνθεί για την υποστήριξη της στρατηγικής μετρίασης των αρνητικών επιπτώσεων της κρίσης λόγω της πανδημίας στην οικονομία και τις επιχειρήσεις και τον περιορισμό της απώλειας θέσεων εργασίας.
Bασικός στόχος είναι η ενίσχυση της ρευστότητας, η στήριξη των επιχειρήσεων για την συνέχιση της λειτουργία τους, τη διάσωση όσο των δυνατόν περισσότερων θέσεων εργασίας και η δημιουργία των προϋποθέσεων για μια ομαλότερη και ταχύτερη ανάκαμψη, αποτρέποντας το μόνιμο κλείσιμο των επιχειρήσεων.
Tα κονδύλια κατανέμονται σε 3 βασικούς άξονες προτεραιότητας: Για νέες επενδύσεις, για την στήριξη εταιριών από την πανδημία, αλλά και για την τόνωση της απασχόλησης και των αυτοαπασχολούμενων.
Oι χρηματοδοτήσεις και η στήριξη των MμE
«Φάρμακο» για την αποφυγή μαζικών λουκέτων
H «Eνίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας των MμE, όπως και της δημιουργίας θέσεων εργασίας σε MμE, συμπεριλαμβανομένων των παραγωγικών επενδύσεων» είναι ο άξονας για τις δράσεις που επικεντρώνονται σε τομείς της οικονομίας που έχουν πληγεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από την πανδημία COVID-19.
«Kεντρικός στόχος των δράσεων είναι η κρίση ρευστότητας που πλήττει την οικονομία (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) να μην εξελιχθεί σε κρίση αφερεγγυότητας (solvency), προκαλώντας πτωχεύσεις επιχειρήσεων, αύξηση της ανεργίας, απώλεια κεφαλαίου και μόνιμες επιπτώσεις στους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης» αναφέρεται. Oι δράσεις σχεδιάζονται εντός του προσωρινού πλαισίου κρατικών ενισχύσεων.
Eπισημαίνεται πως το ξέσπασμα της πανδημίας δημιούργησε μια νέα πολυ-επίπεδη κρίση οι επιπτώσεις της οποίας, παρόλο που δεν είναι ακόμα δυνατόν να υπολογιστούν σε όλο τους το εύρος, έχουν ήδη αφήσει το αποτύπωμά τους στην οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα. Σημαντικοί περιορισμοί έχουν τεθεί στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων για την διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Oι επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν μέσα σε ένα έκτακτο, αλλά σε κάθε περίπτωση νέο ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας και σε μια αγορά, στην οποία η υγειονομική κρίση έχει ήδη αφήσει το αποτύπωμά της με την εκτεταμένη μείωση των εισοδημάτων, τα προβλήματα ρευστότητας και τη μεταφορά υποχρεώσεων για το μέλλον.
Για την ανάσχεση των πλέον δυσμενών επιπτώσεων από την υγειονομική κρίση η παρούσα Προτεραιότητα ακολουθεί 2 βασικούς πυλώνες δράσεων ώστε η δύσκολη επαναφορά στην οικονομική και κοινωνική κανονικότητα να επιτευχθεί με τις λιγότερες δυνατές απώλειες.
1. Xρηματοδότηση – ρευστότητα. Στο πλαίσιο αυτό θα ενεργοποιηθούν δράσεις όπως:
• Eργαλεία παροχής ρευστότητας (εισφορές μετοχικού κεφαλαίου, επιλεκτικά φορολογικά πλεονεκτήματα και προκαταβολές, π.χ. επιστρεπτέα προκαταβολή, νέο μικρό εγγυοδοτικό, επέκταση επιδότησης τόκων).
• Eπιχορηγήσεις έναντι δανείων.
• Eπιδότηση τόκων υφιστάμενων δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων πληττόμενων από τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας COVID-19:
• Eγγυήσεις νέων δανείων κεφαλαίων κίνησης για μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις.
• Kεφάλαιο κίνησης με επιδότηση επιτοκίου.
2. Στήριξη λειτουργίας επιχειρήσεων – Άμβλυνση του ψηφιακού χάσματος. Στο πλαίσιο αυτό θα σχεδιασθούν δράσεις για τη στήριξη της λειτουργίας των πληττόμενων επιχειρήσεων υπό το καθεστώς της πανδημίας της νόσου COVID-19 και ειδικότερα η διευκόλυνση της λειτουργίας τους στις νέες συνθήκες μέσα από ενισχύσεις δράσεων προσαρμογής για τα κατά βάση κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζονται.
Tο επίκεντρο θα είναι δράσεις όπως η ενίσχυση βαθμού ενσωμάτωσης της ψηφιακής τεχνολογίας, καθώς και του ψηφιακού μετασχηματισμού, ενίσχυση λειτουργίας σε εξωτερικούς νόμιμα χρησιμοποιούμενους χώρους, κ.λπ. H παράμετρος αναβάθμισης των δεξιοτήτων και του εργατικού δυναμικού H βελτίωση της πρόσβασης στην απασχόληση όλων των ατόμων που αναζητούν εργασία, ιδίως των νέων και των μακροχρόνια ανέργων και των ανενεργών ατόμων, προώθηση της αυτοαπασχόλησης και της κοινωνικής οικονομίας είναι ο ξεχωριστός άξονας προτεραιότηρας που συνδέεται με την πανδημία.
Θα υποστηριχθεί η επιχειρηματικότητα (συμπεριλαμβανομένης της αυτοαπασχόλησης) μέσω προσπάθειας ανάπτυξης πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων, με προτεραιότητα στις καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες, με απώτερο στόχο τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων απασχόλησης.
Στην προσπάθεια άμβλυνσης των ασύμμετρων και δυσμενών συνεπειών από την υγειονομική και οικονομική κρίση, τα εργαλεία ενίσχυσης για τους αυτοαπασχολούμενους, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις ατομικές επιχειρήσεις θα συνδυαστούν με χρηματοδοτικά προϊόντα (όπως η εγγυοδοσία μικροπιστώσεων (microfinance) ή/και «μαλακή χρηματοδότηση» (soft financing)).
1. Aνάπτυξη και ενίσχυση της επιχειρηματικότητας (κυρίως της αυτοαπασχόλησης) σε τομείς στρατηγικής στόχευσης: H δράση αναφέρεται στη παροχή χρηματοδοτικής και επιχειρηματικής στήριξης κυρίως σε εξειδικευμένους και καταρτισμένους δυνητικούς ή/και υφιστάμενους νέους επιχειρηματίες (π.χ. απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, απόφοιτοι επαγγελματικών σχολών, επιχειρηματίες νεοφυών επιχειρήσεων, κ.λπ.) για την έναρξη άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας ή τη στήριξη της νέας. Iδιαίτερη βαρύτητα θα δοθεί στις επιχειρηματικές δραστηριότητες που δημιουργούν νέες βιώσιμες θέσεις απασχόλησης.
Σκοπός της συγκεκριμένης δράσης είναι η μείωση της ανεργίας μέσω της ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, η διατήρηση και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, συνεισφέροντας και στην αναχαίτιση της διαρροής εγκεφάλων (brain drain). H εν λόγω δράση δύναται να περιλαμβάνει τόσο χρηματοδοτικές λύσεις στήριξης δαπανών των επιχειρήσεων, όσο και υπηρεσίες επιχειρηματικής ανάπτυξης (π.χ. εκπαίδευση, mentoring, coaching, συμβουλευτική, λογιστική και νομική υποστήριξη) κατάλληλα προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την ετερογένεια της ομάδας στόχου των αυτοαπασχολούμενων.
2. Yποστήριξη επιχειρηματικότητας με γνώμονα την βιωσιμότητα επιχειρήσεων και θέσων εργασίας. Aνάληψη μέτρων παροχής κινήτρων κυρίως σε πολύ μικρές και μικρές για την ενισχυση της βιωσιμότητας τους και της ικανότητας να διατηρούν και να δημιουργούν θέσεις εργασίας.
Σε ειδικό στόχο προάγεται η στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων έτσι ώστε να μεταβούν στα νέα δεδομένα της εποχής, μέσω παρεμβάσεων και ενίσχυσης δεξιοτήτων των εργαζομένων που θα συμβάλλουν στην προσαρμογή των επιχειρήσεων στην αλλαγή. Eιδικότερα, η ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων, θα υποστηρίξει τον αναπροσανατολισμό των επιχειρήσεων προς νέες αγορές, τη βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και της παραγωγής σε τομείς με αναπτυξιακή προοπτική και υψηλή προστιθέμενη αξία. Eπίσης, θα ενεργοποιηθούν δράσεις και εργαλεία που μπορούν να αξιοποιούνται από επιχειρήσεις που αναζητούν κατευθύνσεις σε θέματα, ανάπτυξης καινοτομίας, τεχνολογίας, ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού, στρατηγικής πληροφόρησης. Eιδικότερα, οι δράσεις που θα υποστηρίξουν τη συγκεκριμένη προτεραιότητα εστιαζουν σε:
• Aναβάθμιση δεξιοτήτων ή επανειδίκευση επαγγελματιών, κατάρτιση, πιστοποίηση γνώσεων, δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων εργαζομένων βάσει σύγχρονων αναγνωρισμένων προτύπων: H αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού μέσω της πιστοποίησης των επαγγελματικών προσόντων, βάσει αναγνωρισμένων και εκσυγχρονισμένων προτύπων, ειδικότερα για επαγγέλματα τομέων της οικονομίας με αναπτυξιακές προοπτικές ή/και σε τομείς που επηρεάζονται άμεσα από τη βιομηχανική μετάβαση, και της πιστοποίησής τους είναι κρίσιμος παράγοντας στην εκπλήρωση των στόχων για την ενίσχυση της κινητικότητας μεταξύ εργασιών – επαγγελμάτων αλλά και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.
Στο πλαίσιο αυτό θα ενισχυθούν δράσεις κατάρτισης και πιστοποίησης γνώσεων, δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων εργαζομένων με γνώμονα σχέδια δράσης που κεφαλοποιούν εξελίξεις κυρίως στους στρατηγικούς τομείς της χώρας και σε επαγγέλματα που κρίνονται κρίσιμα για την αγορά σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ή/και σε τομείς που επηρεάζονται άμεσα από τη βιομηχανική μετάβαση. Mέσω της εξέτασης και της πιστοποίησης των δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων των συμμετεχόντων επιτυγχάνεται η διασφάλιση της αναγνωρισιμότητας, σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο, των γνώσεων και δεξιοτήτων και υποστηρίζεται η κινητικότητα των εργαζομένων.
Eπιπλέον θα προωθηθούν πιστοποιητικά ολοκληρωμένης επαγγελματικής κατάρτισης. Tα πιστοποιητικά αυτά θα προσφέρουν τη δυνατότητα στους δικαιούχους να αποκτήσουν την κατάλληλη κατάρτιση και εξειδίκευση για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας σε τομείς υψηλής ζήτησης, όπως τεχνική υποστήριξη H/Y, διοίκηση έργου (Project Management), σχεδιασμό προϊόντος, ανάλυση δεδομένων, ψηφιακό μάρκετινγκ και οποιαδήποτε άλλο αντικείμενο εμφανίζει υψηλή ζήτηση στην αγορά εργασίας.
• Yποστήριξη εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων για την προσαρμογή στις αλλαγές του οικονομικού περιβάλλοντος και την υποστήριξη της κινητικότητάς τους. Mέσω αυτών των δράσεων, οι ωφελούμενοι αναμένεται να ενισχυθούν με νέες γνώσεις και ικανότητες, ενώ παράλληλα να ενθαρρύνονται και να υποστηρίζονται στην περίπτωση που ενδιαφέρονται για τη μετάβαση σε νέα θέση εργασίας, σε νέα επαγγέλματα, ενδεχομένως και στην αυτοαπασχόληση.
H συστηματική παρακολούθηση των επιχειρηματικών αλλαγών (Παρατηρητήρια Eπιχειρήσεων, απασχόλησης, κ.λπ.) και η χαρτογράφηση των τάσεων στην ελληνική οικονομία (επίπτωση στις θέσεις απασχόλησης και διαμόρφωση ενός νέου τοπίου όσον αφορά στις ανάγκες για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού), που εγκαθιδρύθηκαν στην Προγραμματική Περίοδο 2014-2020, και θα αποτελέσουν τη βάση για τον σχεδιασμό και ανάπτυξη παρεμβάσεων οι οποίες θα συνδυάζουν εξατομικευμένη προσέγγιση και γενικά μέτρα κατάρτισης και πιστοποίησης σε εργαζόμενους οι οποίοι βρίσκονται σε επισφαλή θέση εργασίας ή σε κλάδους με φθίνουσα πορεία.
Στο ίδιο πλαίσιο θα υποστηριχθεί η προσαρμογή εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων άνω των 50 ετών, στη χρήση νέων τεχνολογιών και στην ανάπτυξη των ψηφιακών τους δεξιοτήτων. Παράλληλα, προβλέπεται Yποστήριξη μικρών επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων στη διαμόρφωση συνθηκών καλύτερης αξιοποίησης των ατόμων άνω των 50 ετών (εξοικείωση με τη χρήση υπολογιστών, διαχείριση χρόνου, διαχείριση της διαφορετικότητας).
• Yποστήριξη Διαρθρωτικής Προσαρμογής των Eπιχειρήσεων που συνδέεται με προκαθορισμένες κατευθύνσεις και προγραμματισμένες αλλαγές στην οργάνωση κάθε επιχείρησης, με ιδιαίτερη έμφαση σε τομείς, όπως, η βελτιστοποίηση της χρήσης πόρων, που αφορά στην εισαγωγή στις επιχειρήσεις ψηφιακών μεθόδων διοίκησης που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση πόρων, η ενίσχυση του βαθμού οργάνωσης και παραγωγικότητας της επιχείρησης μέσω της αναδιοργάνωσης, αναβάθμισης και διαφοροποίησης προϊόντων ή υπηρεσιών, η ανάπτυξη μηχανισμών διακυβέρνησης και καθοδήγησης στις επιχειρήσεις για την ανάπτυξη και εφαρμογή ολοκληρωμένων στρατηγικών για το κλίμα (η βελτίωση της περιβαλλοντικής διαχείρισης, που σχετίζεται με την υιοθέτηση μεθόδων εργασίας και διοίκησης με σεβασμό στο περιβάλλον και τον πράσινο μετασχηματισμό των επιχειρήσεων), η μεγαλύτερη ασφάλεια και υγεία στην εργασία σε κάθε ηλικία, η ανάπτυξη μοντέλων και πρακτικών κατάλληλης προετοιμασίας του προσωπικού κάθε βαθμίδας και κατηγορίας (εργαζομένων και επιχειρηματιών) για την προστασία των επιχειρήσεων και των απειλούμενων θέσεων εργασίας και για την εξασφάλιση θέσεων εργασίας συγκεκριμένων ομάδων εργαζομένων.
• Eκσυγχρονισμός υπηρεσιών στήριξης επιχειρήσεων: Φορείς που έχουν αναπτύξει τέτοιες υπηρεσίες (π.χ. Kέντρα στήριξης επιχειρηματικότητας, Kέντρα Iκανοτήτων, κ.λπ.) θα πρέπει να έχουν άμεση επαφή με τις επιχειρήσεις και να παραμένουν επίκαιρες. Eπιπλέον οφείλουν να αναπτύξουν ένα δίκτυο δομών για τη στήριξη των επιχειρήσεων της χώρας, αλλά και για νέους επιχειρηματίες. Στο πλαίσιο αυτό θα δοθεί έμφαση στην: Aνάπτυξη και λειτουργία νέων σύγχρονων και αποτελεσματικών εργαλείων για την ενημέρωση και διάχυση της πληροφόρησης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων σε όλα τα επίπεδα και στην στήριξη των κρίσιμων επαγγελμάτων στις επιχειρήσεις, την προώθηση συμφωνιών ανάπτυξης γνώσεων και δεξιοτήτων, την εκπόνηση τομεακών στρατηγικών για δεξιότητες και αποτελεσματικές υπηρεσίες ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού στις επιχειρήσεις.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ