Στην εντατική συνεργασία των ΗΠΑ με την Ελλάδα, αλλά και στον ρόλο της χώρας μας ως «οδηγού» στην προσπάθεια για τον περιφερειακό ενεργειακό μετασχηματισμό και τη συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αναφέρθηκε σήμερα, από τη Θεσσαλονίκη, ο υφυπουργός Οικονομικής Διπλωματίας στο αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, Κερτ Ντόνελι (Kurt Donnelly), ανώτατος αξιωματούχος (SBO) στο Γραφείο Ενεργειακών Πόρων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Μιλώντας από το βήμα του υβριδικού 5ου Southeast Europe Energy Forum, ο κ.Ντόνελι έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον διμερή στρατηγικό διάλογο Ελλάδας-ΗΠΑ, ο οποίος -όπως είπε- θα συνεχιστεί τον Οκτώβριο πάνω σε νέες προτεραιότητες: «Έχουμε με την Ελλάδα τον διμερή στρατηγικό διάλογο, για να προάγουμε τα κοινά μας συμφέροντα σε πολλά πεδία και πρώτα και κύρια στην ενέργεια. Συναντηθήκαμε το καλοκαίρι και συζητήσαμε επιτεύγματα όπως η ολοκλήρωση του Νότιου Διαδρόμου Αερίου, αλλά και τη στήριξη του ρόλου της Ελλάδας ως “οδηγού” του περιφερειακού μετασχηματισμού και συνεργασίας. Συζητούσα με τον κ.Σκρέκα και τον συνεχάρην για το όραμα που η Ελλάδα έφερε σε αυτό το ζήτημα, αναδυόμενη ως ηγέτιδα και δείχνοντας τον δρόμο ως ένα καλό παράδειγμα για το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα θέματα μαζί. Θα συναντηθούμε ξανά τον επόμενο μήνα στον στρατηγικό διάλογο και θα εργαστούμε πάνω σε νέες προτεραιότητες, όπως το υδρογόνο, οι βέλτιστες πρακτικές για την εισαγωγή των ΑΠΕ στα ενεργειακά μας μίγματα, το πολύ δύσκολο, αλλά και σημαντικό θέμα της κυβερνοασφάλειας, και μετά κάτι που και οι δύο στηρίζουμε πολύ σθεναρά, την “Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών».
Ζήτημα εθνικής ασφάλειας η ενεργειακή ασφάλεια
Ο Αμερικανός αξιωματούχος επισήμανε ακόμα ότι οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν την ενεργειακή ασφάλεια ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας και γι’ αυτό η αμερικανική πολιτική επικεντρώνεται με συνέπεια στη διαφοροποίηση των πηγών ενεργειακής τροφοδοσίας, σε επίπεδο προμηθευτών, διαδρομών και οδεύσεων, αλλά και τύπων καυσίμων (συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής ενέργειας), ενώ προάγει την ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών.
Όπως είπε, η Νοτιοανατολική Ευρώπη βρίσκεται «στα πρόθυρα μιας τεράστιας μετασχηματιστικής αλλαγής στον ενεργειακό τομέα», αφού έφτασε η ώρα να αναληφθεί δράση για την απανθρακοποίηση των οικονομικών της περιοχής. Ο άνθρακας, σημείωσε, και η πολύ ρυπογόνος μορφή του, ο λιγνίτης, κυριάρχησε επί μακρόν στα ενεργειακά μείγματα πολλών χωρών της περιοχής, με σημαντικές επιπτώσεις, αλλά αυτό αλλάζει, αφού οι ΑΠΕ αναπτύσσονται και η απολιγνιτοποίηση προχωρά. Σημείωσε δε ότι οι ΗΠΑ επικροτούν τον σχεδιασμό της Ελλάδας για απολιγνιτοποίηση ως το 2025 και τον αντίστοιχο στόχο των χωρών Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία και Μαυροβούνιο με χρονικό ορίζοντα ως το 2030.
Για την Gazprom
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε ο κ. Ντόνελι στον ρόλο του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού Gazprom τόσο στα Βαλκάνια όσο και γενικά στην Ευρώπη, επισημαίνοντας ότι επί μακρόν πολλές χώρες βασίζονταν σχεδόν αποκλειστικά σε αυτή για το φυσικό αέριο, κάτι που αλλάζει. Χρειάζεται όμως, είπε, να γίνουν πολύ περισσότερα. Κι αυτό διότι, κατά τον Αμερικανικό αξιωματούχο, «η Gazprom εξακολουθεί να κρατάει το σπαθί πάνω από τον λαιμό πολλών χωρών στην περιοχή». Πολλές από αυτές, συμπλήρωσε, είναι σύμμαχοι και εταίροι των ΗΠΑ «και άρα παίρνουμε την απειλή απέναντι στην ενεργειακή τους ασφάλεια και συνεπώς και την εθνική τους ασφάλεια, πολύ σοβαρά. Το πρώτο που χρειάζεται να γίνει είναι να κοπεί το σχοινί (που τις δένει) με τη Gazprom κι αυτό ξεκινά με τον αγωγό “TurkStream ΙΙ”» είπε χαρακτηριστικά.
Εξέφρασε δε την πεποίθηση ότι η Gazprom, που ήδη έχει κόψει την παροχή του αερίου στο παρελθόν, σίγουρα θα το ξανακάνει, αλλά ακόμα και όταν δεν κλείνει τις στρόφιγγες δεν παύει να είναι ένα μονοπώλιο, που παρακρατεί ποσότητες φυσικού αερίου, αυξάνει τις τιμές και μειώνει τη δυνατότητα των ευρωπαϊκών χωρών να σχηματίσουν επαρκή αποθέματα ενόψει του χειμώνα. Όπως είπε, «εφαρμόζει επικίνδυνες πολιτικές, που βάζουν τις οικονομίες σε όλη την Ευρώπη σε κίνδυνο».
Κατά τον κ. Ντόνελι, «με λίγη περισσότερη δουλειά με τους εταίρους μας στην ΕΕ, το 3ο ευρωπαϊκό ενεργειακό πακέτο μπορεί να πετύχει τον σκοπό του να προστατέψει τους Ευρωπαίους καταναλωτές από ενέργειες που η Gazprom έκανε στο παρελθόν και αναμένεται να ξανακάνει», ενώ προς την ίδια κατεύθυνση, της απεξάρτησης από τον ρωσικό κολοσσό, λειτουργούν και εναλλακτικές που αναδύονται, όπως το υγροποιημένο φυσικό αέριο μέσω FSRU στην Ελλάδα και την Κροατία, η είσοδος των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα των κρατών και η ενοποίηση των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή.
Κατά τον Αμερικανό αξιωματούχο, σημαντικό ρόλο έχει να παίξει και η πυρηνική ενέργεια μέσω νέων τεχνολογιών, όπως οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες (Small Modular Reactors – SMRs), οι οποίοι μπορεί να αναδειχτούν σε «game changer» για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. «Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να σας βοηθήσουν να κάνετε περισσότερα για να κόψετε το σχοινί (με τη Gazprom)» συνόψισε.
Το φυσικό αέριο είναι πιο πράσινο, αλλά …«κλειδώνει»
Ο ίδιος προειδοποίησε πάντως πως και η στροφή των οικονομιών στο πιο «πράσινο» φυσικό αέριο χρειάζεται προσοχή. Κι αυτό διότι, παρότι έχει το όφελος της μείωσης των εκπομπών CO2, μπορεί να «κλειδώσει» τις οικονομίες στην κατανάλωση φυσικού αερίου για δεκαετίες (σ.σ. λόγω και των μεγάλων επενδύσεων που απαιτεί): «Επειδή ο ενεργειακός μετασχηματισμός πρέπει να προχωρήσει γρήγορα, δεν θέλουμε να κλειδώνουμε σε παλιές τεχνολογίες για μεγάλο χρονικό διάστημα» υπογράμμισε. Σημείωσε, πάντως, πως υποδομές όπως αυτές των αγωγών του Νότιου Διαδρόμου Αερίου μπορούν να αξιοποιηθούν και για τη μελλοντική εισαγωγή υδρογόνου.
Οι ΗΠΑ επέστρεψαν στη μάχη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής
Ο κ.Ντόνελι αναγνώρισε ακόμα ότι για τέσσερα χρόνια (σ.σ. της προεδρίας Τραμπ), οι ΗΠΑ δεν ανήλθαν στο ύψος των ευθυνών τους απέναντι στον αμερικανικό λαό και τη διεθνή κοινότητα ως προς την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, αλλά αυτό έχει αλλάξει, αφού «λίγες ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ο Πρόεδρος Μπάιντεν εξέδωσε εκτελεστική εντολή με τίτλο “Αντιμετωπίζοντας την κλιματική αλλαγή στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό”. Η εντολή αυτή αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή ως ουσιαστικό στοιχείο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ασφάλειας» υπογράμμισε.
Προσέθεσε δε ότι οι ΗΠΑ χρειάζεται πρώτα να βάλουν τα του οίκου τους σε τάξη και, ως ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής σε ρύπους διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως, να αναλάβουν την τεράστια ευθύνη τους, αλλά και να αδράξουν την τεράστια ευκαιρία να ηγηθούν της ανανεωμένης παγκόσμιας προσπάθειας για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας των Παρισίων.
Θα χρειαστούν επενδύσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων
«Οι στόχοι μας για το 2050 θα σηματοδοτήσουν μια συνολική μετάβαση της παγκόσμιας οικονομίας. Μπορούμε να το πετύχουμε αυτό, αλλά θα απαιτήσει άνευ προηγουμένου συνεργασία από κάθε χώρα και από τον ιδιωτικό τομέα και θα χρειαστούν επενδύσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε καθαρή ενέργεια, κεφάλαια για χρηματοδότηση καινοτομιών καθαρής τεχνολογίας, όπως μικροί αρθρωτοί πυρηνικοί αντιδραστήρες, αλλά και για τεχνολογίες υδρογόνου, μπαταρίες και τεχνολογίες που δεν τις γνωρίζουμε ακόμα, αλλά θα βοηθήσουν στην καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης» είπε και προσέθεσε ότι οι ΗΠΑ έχουν ήδη κινητοποιήσει υπερατλαντικά χρηματοδοτήσεις δισεκατομμυρίων σε υποδομές σε διάφορες χώρες, μέσω ήδη υφιστάμενων διμερών και πολυμερών χρηματοδοτικών εργαλείων.
Αφού, περιέγραψε τις τρεις προτεραιότητες της ενεργειακής πολιτικής των ΗΠΑ, ο κ.Ντόνελι υπογράμμισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι δεσμευμένες σε ένα μέλλον μηδενικών εκπομπών που προσφέρει ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις, για καθαρές θέσεις εργασίας και για οικονομική ανάπτυξη, στη βάση και της ατζέντας «Βuild Βack Βetter» του Προέδρου Μπάιντεν.
