Οι παροχές και οι επενδύσεις
Πραγματικότητα γίνεται από 1/1/2022 το νέο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης, το οποίο θα υποδέχεται 40.000 νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας κάθε χρόνο, προκειμένου να ασφαλιστούν στον τομέα της επικούρησης «επενδύοντας» για πρώτη φορά τις εισφορές τους.
Ποιοι ασφαλισμένοι εντάσσονται στο ΤΕΚΑ
Από 1/1/2022 όλοι όσοι μπαίνουν στην αγορά εργασίας για πρώτη φορά (ανεξαρτήτως ηλικίας), θα υπάγονται στο ΤΕΚΑ για την επικουρική ασφάλισή τους, εφόσον απασχολούνται σε κλάδο για τον οποίο υπάρχει υποχρεωτικότητα επικουρικής ασφάλισης. Αφορά, δηλαδή, μισθωτούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, μηχανικούς και δικηγόρους.
Από 1/1/2023 θα υπάρχει δυνατότητα να υπαχθούν προαιρετικά στην ασφάλιση του ΤΕΚΑ:
-Ασφαλισμένοι στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ (πρώην ΕΤΕΑΕΠ) που έχουν γεννηθεί από 1/1/1987 και μετά και οι οποίοι επιθυμούν να μεταβούν από τον προαναφερόμενο Κλάδο στο ΤΕΚΑ. Η συγκεκριμένη κατηγορία ασφαλισμένων μπορεί να ασκήσει το δικαίωμά της για υπαγωγή στην ασφάλιση του ΤΕΚΑ μέχρι τις 31.12.2023.
-Εργαζόμενοι που απασχολούνται σε κλάδους για τους οποίους δεν υπάρχει υποχρέωση υπαγωγής στην επικουρική ασφάλιση (π.χ. ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες, αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί) και οι οποίοι διατηρούν το δικαίωμα ένταξης στο ΤΕΚΑ μέχρι να συμπληρώσουν το 35ο έτος της ηλικίας τους.
Εισφορές
Οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης θα συλλέγονται από τον e-ΕΦΚΑ και θα πιστώνονται στους ατομικούς λογαριασμούς των ασφαλισμένων. Το ύψος των εισφορών δεν διαφοροποιείται από εκείνο του ισχύοντος συστήματος, διαμορφώνεται δηλαδή σε ποσοστό 3,25% για τον εργοδότη και 3,25% για τον εργαζόμενο μέχρι και τον Μάιο του 2022, και σε 3% για τον καθένα εφεξής.
Παροχές
Προϋπόθεση θεμελίωσης δικαιώματος μηνιαίας επικουρικής σύνταξης είναι η έκδοση κύριας σύνταξης και η συμπλήρωση δεκαπέντε (15) ετών επικουρικής ασφάλισης. Σημαντική καινοτομία του νόμου 4826/2021 αποτελεί το γεγονός ότι, στις περιπτώσεις που δεν θεμελιώνεται δικαίωμα μηνιαίας επικουρικής σύνταξης (δηλαδή εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν απονεμηθεί κύρια σύνταξη ή δεν συμπληρώνονται 15 έτη επικουρικής ασφάλισης), οι καταβληθείσες εισφορές επιστρέφονται σε πραγματική αξία στον ασφαλισμένο κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, κάτι που δεν ισχύει σήμερα.
Σε περίπτωση μετάβασης ασφαλισμένου από τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ στο ΤΕΚΑ (δηλαδή, στις περιπτώσεις προαιρετικής υπαγωγής), η επικουρική σύνταξη απαρτίζεται από δύο μέρη: ένα μέρος από τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και ένα μέρος από το ΤΕΚΑ για τις εισφορές που αντιστοιχούν σε καθένα από τα Ταμεία. Η 15ετία υπολογίζεται αθροιστικά για την ασφάλιση στα δύο Ταμεία. Για παράδειγμα: Ασφαλισμένος που έχει διανύσει χρόνο ασφάλισης δεκατεσσάρων (14) ετών στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και 12 ετών στο ΤΕΚΑ, θεμελιώνει δικαίωμα επικουρικής σύνταξης, εφόσον δικαιωθεί και κύριας. Στην περίπτωση αυτή, η σύνταξη θα υπολογιστεί σε διακριτά τμήματα ως εξής: με βάση το σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης για τα 14 έτη και τη ράντα που ισχύει για τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ και σύμφωνα με τη ράντα που ισχύει για το ΤΕΚΑ, στη βάση του ποσού που έχει σωρευτεί στον ατομικό λογαριασμό του από τις καταβληθείσες εισφορές και τις αποδόσεις τους κατά τη δωδεκαετή υπαγωγή στην ασφάλιση του Ταμείου αυτού.
Χαρακτηριστικά Επενδύσεων
Οι εισφορές των ασφαλισμένων θα επενδύονται σε ευρέως διαφοροποιημένα χαρτοφυλάκια μετοχικών, ομολογιακών και καταθετικών επενδυτικών προϊόντων. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΕΚΑ, το οποίο φέρει και την τελική ευθύνη των επενδύσεων, συνεπικουρούμενο από την Επενδυτική Επιτροπή του Ταμείου χαράσσει την στρατηγική των επενδύσεών του. Το ΤΕΚΑ θα αναπτύξει εσωτερικά, μέσω της Διεύθυνσης Επενδύσεων του Ταμείου, ισχυρή επενδυτική ομάδα διαχείρισης από άρτια καταρτισμένους επαγγελματίες διαχειριστές, η οποία σε συνεργασία με εξωτερικούς διαχειριστές θα υλοποιεί την καθορισμένη επενδυτική στρατηγική με τον βέλτιστο τρόπο για το συμφέρον των ασφαλισμένων.
Η Διεύθυνση Διαχείρισης Κινδύνων του ΤΕΚΑ θα έχει την ευθύνη της αναγνώρισης, της παρακολούθησης, της μέτρησης, της αξιολόγησης και της διαχείρισης του ρίσκου των επενδύσεων των ασφαλισμένων. Ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων θα αναφέρεται απευθείας στο Διοικητικό Συμβούλιο.
Στους ασφαλισμένους του ΤΕΚΑ θα προσφέρεται ένα βασικό συνταξιοδοτικό-επενδυτικό προϊόν (default) που θα συνδυάζει το κατάλληλο μείγμα κινδύνου, απόδοσης και ασφάλειας για όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου ενός τυπικού ασφαλισμένου χωρίς ο ίδιος να χρειάζεται να ασχοληθεί περισσότερο με τη διαχείριση των εισφορών του. Το χαρτοφυλάκιο αυτό θα έχει δομή κύκλου ζωής. Δηλαδή, η σύνθεσή του θα διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία του κάθε ασφαλισμένου και θα αντιστοιχεί σε σύνθεση με υψηλότερο ρίσκο για τους νεότερους σε ηλικία ασφαλισμένους, το οποίο βαθμιαία θα μειώνεται καθώς ο ασφαλισμένος πλησιάζει στην ηλικία συνταξιοδότησης. Στους ασφαλισμένους θα προσφέρονται και άλλα συνταξιοδοτικό-επενδυτικά προϊόντα, επίσης με δομή κύκλου ζωής αλλά με διαφορετικό προφίλ ρίσκου, για αυτούς που θέλουν μόνοι τους να επιλέξουν τη διαβάθμιση του ρίσκου που επιθυμούν να αναλάβουν. Ο ασφαλισμένος θα κατατάσσεται αυτομάτως στο default χαρτοφυλάκιο και θα μπορεί μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας να επιλέξει διαφορετικό χαρτοφυλάκιο ή συνδυασμό χαρτοφυλακίων. Εάν το επιθυμεί, ο ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα να μεταβάλει το χαρτοφυλάκιό του κάθε τρία χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, η σύσταση του ΤΕΚΑ προς τους ασφαλισμένους θα είναι να εμπιστευτούν τους επαγγελματίες διαχειριστές του Ταμείου και να παραμείνουν στο default χαρτοφυλάκιο, καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.
Εγγυήσεις
Πέραν των προαναφερόμενων καινοτομιών, στο ΤΕΚΑ ενισχύεται και η προστατευτική λειτουργία του συστήματος έναντι των ασφαλισμένων. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στη ρητή πρόβλεψη ότι το Κράτος εγγυάται την καταβολή ελάχιστης ανταποδοτικής μηνιαίας επικουρικής σύνταξης, η οποία υπολογίζεται στη βάση του ύψους της πραγματικής αξίας των εισφορών που κατέβαλαν οι ασφαλισμένοι. Κατά συνέπεια, απονέμεται στους ασφαλισμένους επικουρική σύνταξη τουλάχιστον ίση με αυτή που αντιστοιχεί στις εισφορές τις οποίες κατέβαλαν, λαμβανομένου υπόψη και του πληθωρισμού – με άλλα λόγια, το Κράτος εγγυάται μη αρνητικές αποδόσεις. Με τον τρόπο αυτό, οι ασφαλισμένοι του ΤΕΚΑ απολαμβάνουν αποτελεσματικότερη προστασία απέναντι στον επενδυτικό κίνδυνο, καθώς στις διακυμάνσεις της αγοράς υπόκεινται μόνο οι αποδόσεις και όχι το καταβληθέν κεφάλαιό τους.
Περαιτέρω, στο ΤΕΚΑ προβλέπεται κατώτατη επικουρική σύνταξη σε περίπτωση αναπηρίας ή θανάτου ενεργού ασφαλισμένου, κάτι που δεν ισχύει στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης νοητής κεφαλαιοποίησης. Ειδικότερα, εάν το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου υπολείπεται του ποσού των εισφορών ασφαλισμένου με δεκαπέντε (15) έτη ασφάλισης και αποδοχές ίσες με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό υπαλλήλου για πλήρη απασχόληση, ο Κρατικός Προϋπολογισμός καλύπτει τη διαφορά και στη συνέχεια υπολογίζεται το ποσό της σύνταξης του ασφαλισμένου ή των λοιπών δικαιοδόχων προσώπων.
Τι θα ισχύει για εργοδότες και εργαζόμενους
Για κάθε νέα πρόσληψη, ο ασφαλισμένος χαρακτηρίζεται ως «νέος» ή «παλαιός» και υπάγεται αντίστοιχα στο ΤΕΚΑ ή στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ. Οι τεχνικές λεπτομέρειες υποβολής της ΑΠΔ θα προσδιοριστούν πολύ σύντομα, και ΕΦΚΑ – ΤΕΚΑ συνεργάζονται πολύ στενά πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Οι προθεσμίες και ο χρόνος υποβολής των ΑΠΔ δεν τροποποιούνται και συνεχίζουν να ισχύουν όπως και σήμερα, δηλαδή η ΑΠΔ υποβάλλεται έως το τέλος του επόμενου μήνα από αυτόν που απασχολήθηκε ο εργαζόμενος. Μια βασική διαφοροποίηση που προωθείται, είναι ότι η καταβολή των εισφορών πραγματοποιείται με βάση δύο ταυτότητες πληρωμής: μία για τον e-ΕΦΚΑ και μία για το ΤΕΚΑ.
Ο εργοδότης δεν μπορεί να προβεί σε καταγγελία σύμβασης εργαζομένου, αν δεν έχει εξοφλήσει τις οφειλόμενες εισφορές επικουρικής ασφάλισης προς το ΤΕΚΑ. Με άλλα λόγια, είναι άκυρη η απόλυση όταν δεν έχουν καταβληθεί εγκαίρως οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης στο νέο Ταμείο.
