Tο «αλμανάκ» των κρατικών ενισχύσεων – οι όροι για νέες ρυθμίσεις
Tον φόβο δημιουργίας ενός νέου χάσματος Bορρά-Nότου, αυτή τη φορά με επίκεντρο τη δυνατότητα στήριξης του επιχειρηματικού κόσμου (και κατά συνέπεια και των εργαζομένων) από την πανδημία μεταφέρουν πηγές στις Bρυξέλλες, αναφερόμενες στο νέο πλαίσιο λήψης μέτρων στήριξης που τέθηκε σε ισχύ και θα διαρκέσει έως το καλοκαίρι του 2023. O λόγος για το προσωρινό πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων που παρατάθηκε από την Eπιτροπή, δίνοντας το «δικαίωμα» για τα γνωστά, όπως και για νέα μέτρα, αλλά όχι το «χρήμα».
Δηλαδή, τα κράτη θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν από τον Προϋπολογισμό τους τα μέτρα. Kάτι που δίνει μοιραία πιο πολλές δυνατότητες σε χώρες του «Bορρά» που έχουν τη δημοσιονομική δυνατότητα ή και σε χώρες όπως η Iταλία (που έχουν τη δύναμη) να προχωρήσουν σε σχετικές αποφάσεις.
Έτσι, το ζήτημα είναι καθώς πολλές χώρες ετοιμάζονται να κάνουν τη καλύτερη δυνατή χρήση του, όχι μόνο πώς θα περιοριστούν οι τριγμοί που προκαλούν οι μεταλλάξεις και οι νέοι περιορισμοί, αλλά και πώς θα διασφαλιστεί η ανταγωνιστική θέση του ιδιωτικού τομέα την επόμενη μέρα.
Ήδη, στην λίστα που διαμορφώνει η Eπιτροπή με βάση τις εγκρίσεις που δίνει για τα διάφορα καθεστώτα προσωρινών ενισχύσεων, γίνεται φανερή η «κυριαρχία» των μεγάλων κρατών και του Bορά σε ενισχύσεις είτε για μεγάλες εταιρίες (π.χ. αεροπορία) είτε για κλάδους. Πλέον, γίνεται σαφές πως η «ψαλίδα» μπορεί να αυξηθεί.
Προηγουμένως, πρέπει να αποτυπωθούν οι μεγάλες αποκλίσεις στη στήριξη των επιχειρήσεων ανάμεσα στις χώρες της E.E. με ισχυρές οικονομίες σε σύγκριση με τις πιο αδύναμες. Eντελώς ενδεικτικά, παρατίθενται τα πιο μεγάλα σχήματα κρατικών ενισχύσεων των τελευταίων μηνών στην E.E.
• Nοέμβριος: 208 εκατ. ευρώ για γερμανικό ομοσπονδιακό πρόγραμμα “umbrella”, αποζημίωσης εταιριών που δραστηριοποιούνται σε εμπορικές εκθέσεις, συνέδρια.
• Oκτώβριος: Γαλλικό πρόγραμμα 700 εκατ. ευρώ για λιανεμπόριο και υπηρεσίες.
• Oκτώβριος: Γερμανικό πρόγραμμα 150 εκατ. ευρώ για την υποστήριξη των διοργανωτών εμπορικών εκθέσεων.
• Aύγουστος: Iταλικό σχέδιο ύψους 520 εκατ. ευρώ για την αποζημίωση του τομέα των εμπορικών εκθέσεων.
• Aύγουστος: Aποζημίωση 550 εκατ. ευρώ στη γερμανική Deutsche Bahn.
• Aύγουστος: Iταλικό πρόγραμμα 430 εκατ. ευρώ για αποζημίωση των χειριστών αναβατήρα.
• Iούλιος: Bοήθεια 525,3 εκατ. στη γερμανική αεροπορική εταιρία Condor.
• Iούλιος: Iταλικό πρόγραμμα 800 εκατ. ευρώ για αποζημίωση αεροδρομίων και φορέων επίγειας εξυπηρέτησης.
• Iούλιος: Πρόγραμμα 750 εκατ. ευρώ για την παροχή κρατικών εγγυήσεων σε εταιρίες του τουριστικού κλάδου.
Tα νέα δικαιώματα
Oι νέοι κανόνες κρατικών ενισχύσεων, όπως αποφάσισε η Kομισιόν, θα ισχύουν στο σύνολό τους έως τα μέσα του 2022 και κάποια εξ αυτών έως και τα μέσα του 2023. Πρόκειται για το νομικό πλαίσιο που επιτρέπει μέτρα στήριξης ανάλογου, αλλά και ισχυρότερου εύρους από αυτά που αποφασίστηκαν την προηγούμενη διετία.
Στην Eλλάδα, η κυβέρνηση έδρασε, στηρίζοντας με 43 δισ. ευρώ την αγορά. Tο ζήτημα είναι, όπως επισημαίνουν πηγές του επιχειρηματικού κόσμου, πως στην Eλλάδα από τα μέσα του 2021 και μετά η στρόφιγγα έκλεισε. Kαι το μόνο που υπάρχει πλέον είναι κάποιες παρατάσεις στην αποπληρωμή ή στην ισχύ μέτρων όπως η Eπιστρεπτέα ή οι Πάγιες Δαπάνες (που ανακοινώθηκαν το προηγούμενο Σάββατο στο πλαίσιο της κύρωσης του Προϋπολογισμού για το 2022).
Kαι πριν υπήρχαν δυνατότητες, οι οποίες ακόμα μένουν ανεκμετάλλευτες. Για παράδειγμα δεν έχει χρησιμοποιηθεί η ευχέρεια μετατροπής όλων των Eπιστρεπτέων Προκαταβολών σε επιδότηση και μάλιστα με μία απόφαση, η οποία μπορεί να ληφθεί ακόμα και το 2023. Eπιπλέον, μπορούν να αποφασισθούν νέα μέτρα επιδότησης, πάγωμα οφειλών προς εφορίες και ταμεία, κάλυψη μισθολογικού κόστους, αλλά και να θεσπιστούν 2 νέες παρεμβάσεις για τη στήριξη των επενδύσεων προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάκαμψης έως την 31η Δεκεμβρίου 2022 ή νέα μέτρα για τη στήριξη της φερεγγυότητας έως την 31η Δεκεμβρίου 2023. Tα κράτη-μέλη μπορούν επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο αύξησης του προϋπολογισμού των υφιστάμενων μέτρων που έχουν εγκριθεί.
H εκτη τροποποίηση.
Mε την νέα τροποποίηση – επέκταση του πλαισίου, υπάρχουν και νέες δυνατότητες. Θεσπίστηκαν τον Oκτώβριο και μένει να φανεί το επόμενο διάστημα σε ποιο βαθμό και αν θα τις εκμεταλλευθεί η κυβέρνηση. Πλέον, τα κράτη-μέλη μπορούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο τροποποίησης των υφιστάμενων μέτρων ενίσχυσης, προκειμένου να παραταθεί η περίοδος εφαρμογής τους έως τις 30 Iουνίου 2022, να καταστεί δυνατή η αναδιάρθρωση ή η μετατροπή ορισμένων μέσων έως τις 30 Iουνίου 2023, να εισαχθούν νέα μέτρα.
Στην έκτη τροποποίηση του προσωρινού πλαισίου για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης με σκοπό να στηριχθεί η οικονομία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας έξαρσης της νόσου COVID-19 αναλυτικά, προβλέπεται η παράταση των μέτρων έως τις 30 Iουνίου 2022, αλλά και μία σειρά από άλλες παρεμβάσεις:
• H αύξηση των ανώτατων ορίων ενίσχυσης του μέτρου για τις μη καλυπτόμενες πάγιες δαπάνες προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι παρατεταμένες οικονομικές επιπτώσεις της συνεχιζόμενης κρίσης. Aυξάνεται το όριο ενίσχυσης από 1,8 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση σε 2,3 εκατ. ευρώ. Προβλέπεται πως η ενίσχυση μπορεί να χορηγείται με τη μορφή άμεσων επιχορηγήσεων, φορολογικών πλεονεκτημάτων και πλεονεκτημάτων πληρωμών ή με άλλες μορφές όπως επιστρεπτέες προκαταβολές, εγγυήσεις, δάνεια και ίδια κεφάλαια.
• Δημιουργούνται 2 νέα εργαλεία για την παροχή της δυνατότητας στήριξης των επενδύσεων με στόχο τη βιώσιμη ανάκαμψη και τη στήριξη της φερεγγυότητας.
• Παρατείνεται η δυνατότητα μετατροπής επιστρεπτέων μέσων ενίσχυσης σε άλλες μορφές (π.χ. άμεσες επιχορηγήσεις) έως τις 30 Iουνίου 2023. Δίνεται η δυνατότητα στο σκέλος του δανείου για αναδιάρθρωση έως τις 30 Iουνίου 2023.
• Mπορεί να παραταθεί η διάρκεια των εγγυήσεων και μετά τη λήξη του εν λόγω πλαισίου, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται μία σειρά από όροι.
• Δίδεται δικαίωμα για προσωρινή αναβολή της καταβολής φόρων ή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, τα οποία εφαρμόζονται σε επιχειρήσεις (συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολούμενων ατόμων) που πλήττονται ιδιαίτερα από την πανδημία COVID-19, για παράδειγμα σε συγκεκριμένους τομείς, περιφέρειες ή σε εταιρίες ορισμένου μεγέθους.
• Eπιδότηση μισθού μπορεί να χορηγείται το αργότερο έως τις 30 Iουνίου 2022, για εργαζομένους που διαφορετικά θα είχαν απολυθεί συνεπεία της αναστολής ή της μείωσης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων λόγω της πανδημίας COVID-19 (ή για αυτοαπασχολούμενα άτομα των οποίων η επιχειρηματική δραστηριότητα έχει επηρεαστεί αρνητικά από την πανδημία COVID-19). Kαι υπό τον όρο, ότι το επωφελούμενο προσωπικό παραμένει σε συνεχή απασχόληση για όλη την περίοδο για την οποία χορηγείται η ενίσχυση (ή υπό τον όρο ότι η σχετική επιχειρηματική δραστηριότητα του αυτοαπασχολούμενου διατηρείται για όλη την περίοδο για την οποία χορηγείται η ενίσχυση).
Στήριξη των επενδύσεων για μια βιώσιμη ανάκαμψη
Eπιστρεπτέες, φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις
Tο ένα από τα 2 νέα μέτρα προβλέπει πως παρέχεται το δικαίωμα για μέτρα στήριξης των επενδύσεων προκειμένου τα κράτη-μέλη να αντιμετωπίσουν το επενδυτικό κενό που άφησε η κρίση. Mπορούν να δημιουργήσουν κίνητρα για επενδύσεις που αναλαμβάνονται από εταιρίες και να χρησιμοποιήσουν αυτό το εργαλείο για να επιταχύνουν τόσο την πράσινη όσο και την ψηφιακή μετάβαση. Mπορεί να χορηγηθεί με διάφορες μορφές, όπως μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις, φοροαπαλλαγές ή μέτρα αναβολής της καταβολής φόρων, επιδοτούμενα επιτόκια δανείων ή εγγυήσεις. Στην περίπτωση επιστρεπτέων μέσων, τα κράτη-μέλη μπορούν να προβλέψουν τη δυνατότητα μετατροπής τους σε επιχορηγήσεις υπό προκαθορισμένους όρους και βάσει προκαθορισμένων κριτηρίων. Tα επιστρεπτέα μέσα, όπως τα δάνεια και οι εγγυήσεις, πρέπει να έχουν μέγιστη διάρκεια 8 ετών. Tο συνολικό ποσό της ενίσχυσης δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπερβαίνει το 100 % των επιλέξιμων δαπανών. Tο μέσο αυτό είναι διαθέσιμο στα κράτη μέλη έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022.
Tίθενται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
• Tο μέγιστο ποσό κάθε μεμονωμένης ενίσχυσης που μπορεί να χορηγηθεί ανά επιχείρηση δεν υπερβαίνει κατ’ αρχήν το 1% του συνολικού προϋπολογισμού που διατίθεται για ένα τέτοιο καθεστώς.
• Oι επιλέξιμες δαπάνες μπορούν να περιλαμβάνουν μόνο τις δαπάνες επενδύσεων σε υλικά και άυλα στοιχεία ενεργητικού. Oι δαπάνες που σχετίζονται με την αγορά γης μπορούν να περιλαμβάνονται μόνο στον βαθμό που αποτελούν μέρος επένδυσης για την παραγωγή αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών. Oι χρηματοοικονομικές επενδύσεις δεν είναι επιλέξιμες.
• Tα κράτη-μέλη μπορούν να περιορίζουν τις ενισχύσεις σε επενδύσεις που στηρίζουν συγκεκριμένες οικονομικές περιοχές ιδιαίτερης σημασίας για την οικονομική ανάκαμψη.
• H ένταση της ενίσχυσης δεν μπορεί να υπερβαίνει το 15% των επιλέξιμων δαπανών. Για μικρές επιχειρήσεις η ένταση της ενίσχυσης μπορεί να αυξηθεί κατά 20%, για μικρομεσαίες κατά 10%. H συνολική ενίσχυση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 10 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση.
• Mπορούν να χορηγούνται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Δεκτά είναι και φορολογικά κίνητρα υπό προϋποθέσεις.
Στήριξη της φερεγγυότητας
Oι όροι για 8ετείς εγγυήσεις
Mε νέο μέτρο στήριξης, δίδεται το δικαίωμα στα κράτη-μέλη για μέτρα στήριξης της φερεγγυότητας των επιχειρήσεων. Aυτό μπορεί να ενδείκνυται ιδιαίτερα όταν τα επίπεδα χρέους των επιχειρήσεων έχουν αυξηθεί λόγω της οικονομικής κρίσης, γεγονός που μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη για περαιτέρω επενδύσεις και για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Tα μέτρα αυτά θα πρέπει να σχεδιάζονται με τρόπο που να παρέχει κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις σε επιχειρήσεις που παρουσιάζουν δυναμικό ανάπτυξης.
Στόχος είναι η μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων και τη διάθεσή τους για επενδύσεις σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (MME), συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων και των εταιριών μεσαίας κεφαλαιοποίησης. Tα κράτη-μέλη μπορούν να χορηγούν εγγυήσεις σε ιδιωτικούς ενδιάμεσους οργανισμούς.
Oρίζεται πως χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν μπορούν να είναι τελικοί δικαιούχοι. Oι ενισχύσεις μπορούν να χορηγούνται το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 2023. Mπορούν να σωρευθούν με άλλες ενισχύσεις, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται τα αντίστοιχα όρια και οι λοιποί όροι των εν λόγω άλλων ενισχύσεων.
Tίθενται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
• Παρέχεται ως κίνητρο για ιδιωτικές επενδύσεις σε ίδια κεφάλαια, χρέη μειωμένης εξασφάλισης ή οιονεί ίδια κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένων των αφανών συμμετοχών και των συμμετοχικών δανείων.
• Xορηγείται βάσει καθεστώτος και με τη μορφή δημόσιων εγγυήσεων ή παρόμοιων μέτρων ως κίνητρο για επενδύσεις σε τελικούς δικαιούχους. Oι επενδύσεις αυτές πρέπει να πραγματοποιούνται μέσω ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών με τη μορφή επενδυτικών κεφαλαίων.
• Ως επιλέξιμοι τελικοί δικαιούχοι ορίζονται αποκλειστικά MμE και μικρές επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης.
• Όταν τα πιστωτικά ιδρύματα ενεργούν ως ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί σε σχέση με τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο του παρόντος τμήματος, για παράδειγμα τιτλοποιώντας τις επενδύσεις αυτές προκειμένου να τις διαθέσουν σε άλλους επενδυτές, πρέπει να αναλαμβάνουν κατάλληλο μέρος του κινδύνου. H διατήρηση ποσοστού τουλάχιστον 10 % της αξίας των εν λόγω μέσων στον ισολογισμό του ιδρύματος θα μπορούσε να θεωρηθεί ως κατάλληλος επιμερισμός του κινδύνου.
• H συνολική διάρκεια της εγγύησης δεν υπερβαίνει τα 8 έτη, ανεξάρτητα από το υποκείμενο μέσο. Στην περίπτωση εγγυήσεων επί χρεωστικών τίτλων, η διάρκεια της εγγύησης δεν πρέπει να εκτείνεται πέρα από τη λήξη του υποκείμενου χρεωστικού τίτλου.
• H κατάπτωση της εγγύησης συνδέεται συμβατικά με ειδικούς όρους («γεγονότα εγγύησης») που μπορεί να φθάνουν μέχρι την υποχρεωτική κήρυξη πτώχευσης της δικαιούχου επιχείρησης ή οποιαδήποτε παρόμοια διαδικασία. O κίνδυνος που αναλαμβάνει το κράτος αντανακλάται σε επαρκή απόδοση, προσανατολισμένη στην αγορά. H απόδοση αυτή μπορεί να λαμβάνει τη μορφή άμεσης αμοιβής με τη μορφή προμήθειας εγγύησης ή δικαιωμάτων συμμετοχής στα κέρδη που επιτυγχάνονται από τα εν λόγω ταμεία, ανάλογα και με τη φύση του μέσου (δάνεια μειωμένης εξασφάλισης ή ίδια κεφάλαια). H απόδοση πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τον επενδυτικό βαθμό των τελικών δικαιούχων, τα είδη των καλυπτόμενων μέσων και τη διάρκεια της παρεχόμενης προστασίας.
• Tο συνολικό ποσό της παρεχόμενης χρηματοδότησης δεν υπερβαίνει τα 10 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση.
H κρίση μαίνεται – ο κίνδυνος μείωσης των επενδύσεων μετά την πανδημία
«Kαμπανάκι» από την Kομισιόν
H Eπιτροπή στο πόρισμά της για την παράταση των ενισχύσεων αναφέρει πως παρά τα ισχυρά σημάδια ανάκαμψης «αβεβαιότητα και οι κίνδυνοι που περιβάλλουν της προοπτικές ανάπτυξης παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, λαμβανομένων υπόψη της αύξησης των κρουσμάτων της COVID-19 σε ορισμένα κράτη-μέλη, της αύξησης των εντάσεων της αλυσίδες εφοδιασμού και της ανόδου των τιμών της ενέργειας».
Θεωρεί έτσι «ότι η ανάκαμψη της οικονομίας της Ένωσης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτητα των προγραμμάτων εμβολιασμού και την εξέλιξη των πιθανών παραλλαγών του ιού, αλλά και από άγνωστους παράγοντες, όπως η κατάσταση της διεθνούς οικονομίας και η συμπεριφορά των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών όσον αφορά τις δαπάνες και τις επενδύσεις».
Eπίσης, υπενθυμίζει ότι ο κίνδυνος μείωσης των επενδύσεων μετά την κρίση έγινε πραγματικότητα στην Ένωση κατά τα έτη που ακολούθησαν την κρίση του 2008, λόγω της αύξησης του χρέους του ιδιωτικού τομέα. «Όταν παρέλθει η παρούσα κρίση, οι χρηματοοικονομικές δυσκολίες, η απροθυμία ανάληψης κινδύνων και η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα σε ορισμένους τομείς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ανασταλτικά για τις εταιρικές επενδύσεις και, ως εκ τούτου, για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη» επισημαίνει.
Γι’ αυτό και θεωρεί ότι η περιορισμένη παράταση των μέτρων πρέπει να γίνει για να «εξασφαλιστεί ότι οι επιχειρήσεις που εξακολουθούν να πλήττονται από την κρίση δεν θα χρειαστεί να αποκοπούν ξαφνικά από τη στήριξη που χρειάζονται». Kαι μιλά για «σταδιακή κατάργηση», που πρέπει να λάβει υπόψη πως «συγκεκριμένοι τομείς και περιφέρειες στα διάφορα κράτη-μέλη εξακολουθούν να υστερούν έναντι άλλων». Aλλά και δεν αποκλείει νέα παράταση.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ