Πώς μπορούν να χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις από τα 12,7 δισ. δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης
Στην τελική ευθεία για την υπογραφή της επιχειρησιακής σύμβασης με το υπουργείο Οικονομικών για τα 12,7 δισ. ευρώ δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης, βρίσκονται οι διοικήσεις των τραπεζών. Οι συσκέψεις είναι πυρετώδεις παρά τον εορταστικό χαρακτήρα των ημερών, καθώς η κυβέρνηση επείγεται να θέσει σε κίνηση τον μηχανισμό μέσα από τον οποίο θα χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις από τους πόρους του Ταμείου, πριν καν κλείσει το 2021.
Έτσι λίγες, πάντως ουσιώδεις τεχνικές και νομικές λεπτομέρειες απομένουν ώστε να μπουν οι υπογραφές, κάτι που αναμένεται πλέον από μέρα σε μέρα, το αργότερο στις αρχές της επόμενης εβδομάδας. Χθες συζητήθηκαν τα τεχνικά θέματα για την πλατφόρμα που θα δέχεται τις αιτήσεις των επενδυτών με τα σχέδιά τους προς χρηματοδότηση. Ενώ προς διευθέτηση οδεύουν και οι πρόνοιες για το πότε θα θεωρούνται ληξιπρόθεσμα τα δάνεια που θα χορηγούνται από τις τράπεζες.
Σύμφωνα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό, αναμένεται μέσα στις επόμενες ημέρες να διοχετευθούν από τα 12,7 δισ. των δανείων, τα πρώτα 1,4 δισ.: 800 εκατ. ευρώ στις 4 συστημικές τράπεζες, -ενδιαφέρον έχουν εκδηλώσει ωστόσο και οι μη συστημικές Παγκρήτια Τράπεζα, Optima Bank και Συνεταιριστική Τράπεζα Κεντρικής Μακεδονίας-, 500 εκατ. στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και 100 εκατ. στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), ώστε να εκκινήσει η χρηματοδοτική ροή. Οι πρώτες δανειακές χορηγήσεις προς τις επιχειρήσεις από τα τραπεζικά ιδρύματα δεν θα πρέπει ωστόσο, να αναμένονται πριν από το τέλος του α τριμήνου του 2022.
Πώς όμως, οι ελληνικές επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν το «εργαλείο» των 12,7 δισ. των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης; Η “DEAL” παρουσιάζει έναν αναλυτικό «οδηγό» με όλα όσα πρέπει να έχουν υπόψη τους οι επιχειρήσεις που θα θελήσουν να αξιοποιήσουν τη νέα αυτή χρηματοδοτική δυνατότητα.
1. ΕΚΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Η επιχειρησιακή συμφωνία μεταξύ ελληνικού δημοσίου και τραπεζών βρίσκεται πλέον «προ των πυλών». Μετά την υπογραφή της σύμβασης, οι τράπεζες θα απευθύνουν πρόσκληση στους ενδιαφερόμενους επενδυτές, μέσα σε 30 εργάσιμες ημέρες, με καθορισμένους όρους και προϋποθέσεις συμμετοχής στο πρόγραμμα. Από το σημείο αυτό, οι τράπεζες θα μπορούν να δέχονται προτάσεις επενδυτικών σχεδίων προς εξέταση.
2. ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ
Οι προτάσεις των επενδυτικών σχεδίων που υποβάλλονται για χρηματοδότηση, σύμφωνα με την «επιταγή» του Ταμείου Ανάκαμψης θα πρέπει να κινούνται σε πέντε βασικούς άξονες-στόχους:
• πράσινη ανάπτυξη
• ψηφιακή μετάβαση
• καινοτομία
• εξαγωγές – εξωστρέφεια
• συγχωνεύσεις – συνέργειες.
3. ΧΡΟΝΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΙΤΗΜΑΤΩΝ
Μόλις υπογραφεί η επιχειρησιακή σύμβαση μεταξύ της κάθε τράπεζας και Ταμείου Ανάκαμψης, το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα θα εκδώσει δημόσια πρόσκληση υποβολής ενδιαφέροντος προς την αγορά. Ο επενδυτής θα πρέπει άμεσα να κάνει τη σχετική προετοιμασία προκειμένου να αποδεικνύει ότι το project που προτείνει προς χρηματοδότηση είναι επιλέξιμο και άρα να υπολογίζεται η ισοδύναμη κρατική ενίσχυση. Από τη στιγμή που θα έρθει το αίτημα στην τράπεζα για το επενδυτικό πλάνο ως την εκταμίευση, ο χρόνος θα κυμαίνεται από 6 εβδομάδες έως 3 μήνες (ανάλογα και με τη γνώση της εταιρίας, του κλάδου και του επενδυτικού πλάνου από την τράπεζα, την πολυπλοκότητα του δανείου και το σχολιασμό των συμβάσεων).
Οι επιχειρήσεις που είναι σε ώριμο στάδιο εκκίνησης του επενδυτικού τους προγράμματος για το οποίο ήδη έχει εγκριθεί η τραπεζική χρηματοδότηση, μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα εντός εύλογου διαστήματος (π.χ. 6-12 μηνών) προκειμένου να μην καθυστερήσουν οι επενδύσεις.
4. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ – ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΕΣ
Τα πιστωτικά ιδρύματα θα αξιολογούν τη βιωσιμότητα της κάθε προτεινόμενης επένδυσης και την πιστοληπτική ικανότητα του φορέα αυτής, αυτόνομα, με βάση τις εσωτερικές τους διαδικασίες και με τις βέλτιστες χρηματοπιστωτικές πρακτικές, χωρίς καμία παρέμβαση από την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης. Τούτο σημαίνει ότι τα δάνεια του Ταμείου δεν θα είναι προσβάσιμα σε όλους.
Από εκεί και πέρα, την κρίσιμη απόφαση θα λαμβάνει ένα επίλεκτο σώμα από ορκωτούς ελεγκτές, συμβούλους αξιολόγησης επενδύσεων, νομικούς, περιβαλλοντικούς μηχανικούς και στελέχη άλλων επιστημονικών ειδικοτήτων, το οποίο θα συναποτελέσει το Μητρώο Αξιολογητών, η πρόσκληση για τη δημιουργία και συγκρότηση του οποίου αναμένεται από μέρα σε μέρα. Τούτο θα ελέγχει και θα εγκρίνει τα επενδυτικά σχέδια που θα συγχρηματοδοτήσουν το Ταμείο Ανάκαμψης και οι τράπεζες.
Οι ειδικοί αξιολογητές θα εξετάζουν τα επενδυτικά σχέδια, για τα οποία προορίζονται τα δάνεια. Θα ελέγχουν την επιλεξιμότητα και συμβατότητα των επενδύσεων με τις κατευθυντήριες γραμμές του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Θα κρίνουν αν συμμορφώνονται με τους εφαρμοστέους κανόνες περί σώρευσης κρατικών ενισχύσεων. Και μετά την έγκριση από αυτούς θα ανοίγει ο δρόμος για τη χρηματοδότηση. Επιπλέον, θα ελέγχουν και το ρίσκο που αναλαμβάνει ο ιδιώτης επενδυτής, ο οποίος ζητά να λάβει δάνειο.
Η ανάθεση των επενδύσεων που θα αναλαμβάνει να εξετάσει κάθε αξιολογητής θα διενεργείται με κλήρωση, βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών. Η κλήρωση για να αναδειχθεί ποιος θα είναι ο ελεγκτής θα διενεργείται μετά την προέγκριση της επένδυσης από τις τράπεζες. Τότε αυτές θα παρέχουν στους ανεξάρτητους πιστοποιημένους ελεγκτές τα ακόλουθα στοιχεία:
β Πλήρες επενδυτικό σχέδιο που θα χρηματοδοτήσουν.
β Προέγκριση της δανειοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και οι όροι δανεισμού: Ύψος δανείου, επιτόκιο, περίοδος, περίοδος χάριτος κ.λπ.
β Παρουσίαση του συνολικού χρηματοδοτικού σχήματος που θα συμπεριλαμβάνει και τη συμμετοχή του επενδυτή. Ο ιδιώτης θα συμμετέχει κατά τουλάχιστον 20% στην επένδυση.
β Πρόσφατη αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας της επιχείρησης, είτε από αναγνωρισμένο οργανισμό αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας (Credit Rating Agency), είτε από το τραπεζικό ίδρυμα που θα παρέχει τη δανειακή χρηματοδότηση, με έναν από τους χαρακτηρισμούς: AAA-A, BBB, BB, B, CCC και κάτω.
β Αξιολόγηση των εξασφαλίσεων του επενδυτή από το τραπεζικό ίδρυμα που θα παρέχει τη δανειακή χρηματοδότηση με έναν από τους χαρακτηρισμούς: Υψηλές εξασφαλίσεις, συνήθεις εξασφαλίσεις, χαμηλές εξασφαλίσεις.
5. ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΣΧΗΜΑ
Τα επενδυτικά σχέδια των ενδιαφερομένων επιχειρήσεων θα χρηματοδοτούνται ως εξής:
• Κατά 30%, 40% ή 50% από τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης ανάλογα με την κατανομή των δαπανών της επένδυσης.
• Κατ’ ελάχιστον κατά 20% από την ίδια συμμετοχή της επιχείρησης.
• Τα υπόλοιπα θα καλύπτονται από απευθείας τραπεζικό δανεισμό.
Στο πλαίσιο αυτό, οι επενδύσεις που μπορούν να υλοποιηθούν έως και το 2026, θα μπορούσαν να ξεπεράσουν ακόμη και τα 30 δισ. ευρώ.
Η ίδια συμμετοχή πρέπει οπωσδήποτε να προέλθει από τα ίδια κεφάλαια της υποψήφιας εταιρίας, δηλαδή από αποθεματικά ή διαθέσιμα και προσφορά σε είδος.
Ακόμη δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένο το ύψος του επιτοκίου, αλλά φαίνεται πως θα είναι στην περιοχή του 0,35%. Η διάρκεια αποπληρωμής κατ’ ελάχιστον ορίζεται σε 3 έτη, με μέγιστη διάρκεια 15 έτη ανάλογα με το είδος της επένδυσης. Θα πρέπει πάντως, να αιτιολογείται από τον επενδυτή το αίτημα για διάρκεια δανείου άνω των 12ετών. Επιπλέον, η περίοδος χάριτος δύναται να ανέλθει έως 3 έτη ανάλογα με την φύση και τις ανάγκες της επένδυσης.
Επίσης, τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης θα δίνονται σταδιακά, σε πακέτα. Αν κάποια τράπεζα καθυστερεί ή αποφεύγει να προεγκρίνει δάνεια, το κενό των χρηματοδοτήσεων θα κληθούν να καλύψουν οι άλλες τράπεζες. Προκειμένου η τράπεζα να αιτηθεί τη διάθεση περαιτέρω κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης κατόπιν της εκταμίευσης του πρώτου ποσού, θα πρέπει σωρευτικά: α) Nα έχει συνάψει συμβάσεις για δάνεια του Ταμείου για συνολικό ποσό ίσο με 60% της πρώτης δόσης κεφαλαίων του Ταμείου β) να έχει εκταμιεύσει βάσει τέτοιων συμβάσεων προς τους δικαιούχους ποσό ίσο με 5% της πρώτης δόσης κεφαλαίων του Ταμείου και γ) οι ληξιπρόθεσμες οφειλές εκ των χορηγηθέντων από την τράπεζα δανείων του Ταμείου που βρίσκονται σε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών δεν υπερβαίνει το 5% του συνόλου του κεφαλαίου των χορηγηθέντων δανείων αυτών.
Τα δάνεια δεν τελούν υπό την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, το οποίο δεν μετέχει ούτε στην αξιολόγηση των σχεδίων. Ουσιαστικός αντισυμβαλλόμενος με την επιχειρηματία – επενδυτή είναι οι τράπεζες.
Επιπλέον, δεν προβλέπεται καμία ποσόστωση κατανομής των δανειακών χρηματοδοτήσεων ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων – επενδυτών. Στόχος είναι τα 12,7 δισ. ευρώ των διαθέσιμων δανειακών κεφαλαίων να διοχετευθούν το συντομότερο στην αγορά για όλων των ειδών επιχειρήσεις, μεγάλες, μικρές και μεσαίες, με βασική προϋπόθεση τη βιωσιμότητα των εν λόγω επιχειρήσεων και την δυναμική των επενδυτικών σχεδίων τα οποία θα υποβάλλουν.
H ισοδύναμη επιχορήγηση υπολογίζεται ως η διαφορά του ζητούμενου επιτοκίου χορήγησης δανείου του Ταμείου Ανάκαμψης με το τεχνικό επιτόκιο αναφοράς της ΕΕ (που αναφέρθηκε ανωτέρω “reference rate”) σε όρους καθαρής παρούσας αξίας, λαμβάνοντας υπόψη την διάρκεια ζωής του δανείου.
6. ΤΑ «ΒΗΜΑΤΑ» ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΕΚΤΑΜΙΕΥΣΗ
Ο ενδιαφερόμενος επιχειρηματίας ετοιμάζει μόνος του ή απευθύνεται σε σύμβουλο επενδύσεων προκειμένου να ετοιμάσει το επενδυτικό του πλάνο. Στη συνεχεία απευθύνεται στην τράπεζα που επιθυμεί και η οποία αξιολογεί το επενδυτικό πλάνο και (σε θετική περίπτωση) δίνει την χρηματοδοτική προέγκριση. Η τράπεζα απευθύνεται αμέσως μετά σε έναν από τους ανεξάρτητους εκτιμητές (όπως θα οριστούν από το Ταμείο, κατόπιν κλήρωσης) που θα αξιολογήσουν την επιλεξιμότητα της επένδυσης και θα υπολογίσουν το σωρευτικό ύψος των κρατικών ενισχύσεων για την εν λόγω επένδυση. Με την ολοκλήρωση των εργασιών του Ελεγκτή, η Τράπεζα λαμβάνει την τελική χρηματοδοτική έγκριση και με την εκταμίευση προκαταβολής ξεκινά η υλοποίηση της επένδυσης.
Υπόψη ότι δεν προβλέπεται κανενός είδους προτεραιοποίηση στα επενδυτικά σχέδια που υποβάλλονται, πέραν της χρονικής σειράς υποβολής του κάθε αιτήματος από τους ενδιαφερόμενους επιχειρηματίες.
7. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ
Τριμελές γνωμοδοτικό όργανο, η Επιτροπή Εξέτασης Αιτήσεων, ελέγχει τις αιτήσεις. Μέλη της ορίζονται υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών. Η Επιτροπή μπορεί να ζητήσει διευκρινίσεις ή συμπληρωματικά στοιχεία επί των υποβληθέντων από τους υποψηφίους φακέλων. Κατόπιν υποβάλλει πρακτικό αποδοχής ή απόρριψης της αίτησης στον αρμόδιο για την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Ταμείου Ανάκαμψης υπουργό προς έγκριση. Κάθε υποψήφιο πιστωτικό ίδρυμα μπορεί να υποβάλει ένσταση κατά της απορριπτικής απόφασης. Η Επιτροπή συντάσσει σχετικό πρακτικό αποδοχής ή απόρριψης των ενστάσεων το οποίο υποβάλλεται στον αρμόδιο για την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Ταμείου Ανάκαμψης υπουργό προς έγκρισή του. Η σχετική απόφαση κοινοποιείται εντός 10 ημερών από τη λήξη της σχετικής ημερομηνίας υποβολής ενστάσεων.
Η προθεσμία και άσκηση των ενστάσεων δεν αναστέλλει την εξέλιξη της διαδικασίας της πρόσκλησης. Η κατάθεση των κεφαλαίων λαμβάνει χώρα τμηματικά και δύναται να συναρτάται με την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ή/και δεικτών απόδοσης από το πιστωτικό ίδρυμα ή τον ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό θεσμό, όπως θα ορίζονται στη σύμβαση.
8. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ – ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ
Το πρόγραμμα θα μπορεί υπό προϋποθέσεις να αξιοποιηθεί συμπληρωματικά με άλλα αναπτυξιακά προγράμματα ή προγράμματα επιδοτήσεων. Βασικός όρος, στο βαθμό που αθροιστικά δεν γίνεται υπέρβαση του ανώτατου πλαφόν κρατικών ενισχύσεων, το οποίο θα εξαρτάται από τη γεωγραφική περιοχή, το είδος της επένδυσης και το μέγεθος της επιχείρησης.
Κυρίως αφορά τις περιφερειακές ενισχύσεις και το πλαφόν που θέτουν βάσει μεγέθους επιχείρησης και γεωγραφικής περιοχής. Για τον υπολογισμό του πλαφόν υπάρχει ο μηχανισμός της ισοδύναμης κρατικής ενίσχυσης που στηρίζεται σε ένα τεχνικό επιτόκιο καθορισμένο από την Ε.Ε., που ονομάζεται «επιτόκιο αναφοράς» (και όχι στην διαφορά εμπορικού επιτοκίου και επιτοκίου του προγράμματος). Ανάλογα με την πιστοληπτική διαβάθμιση του επενδυτή – πελάτη και τις καλύψεις (collaterals) υπάρχει ένα matrix που υπολογίζει το συγκεκριμένο επιτόκιο.
Επίσης, δεν είναι επιτρεπτή η αναχρηματοδότηση. Υπάρχει αυστηρός οριζόντιος περιορισμός στο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων που υπαγορεύει τη μη εκκίνηση της επένδυσης πριν την υποβολή της αίτησης του δικαιούχου. Το Ταμείο Ανάκαμψης χρηματοδοτεί μόνο νέες επενδύσεις με δαπάνες που πραγματοποιούνται μετά την ημερομηνία υποβολής αίτησης υπαγωγής του επενδυτή – πελάτη στο πρόγραμμα του Ταμείου.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
