Του Μάνου Κρανίδη*
*Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc, CEO «KRAMA PROPERTY», Γραμματέας Ενημέρωσης ΠΟΜΙΔΑ, Δημοτικός Σύμβουλος –Υποψήφιος Δήμαρχος Χαλανδρίου, Επικεφαλής ΧΑΛΑΝΔΡΙ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ 2023
Στο θέμα της ενέργειας, ειδικά του ηλεκτρισμού, τo 2022 εξελίσσεται με αβεβαιότητα και εκρηκτική άνοδο. Ειδικά ο λογαριασμός ρεύματος προκαλεί αρνητικά συναισθήματα και οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα, μεγάλης εισοδηματικής πίεσης και διαβίωσης, πολλά νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ο πολλαπλασιασμός των τιμών φυσικού αερίου άρα και της παραγωγής και της χονδρικής τιμής ηλεκτρικού ρεύματος έχει τινάξει τους οικογενειακούς και επιχειρηματικούς προϋπολογισμούς, ειδικά για τα νοικοκυριά χαμηλών εισοδημάτων και τις επιχειρήσεις με ενεργοβόρες υποδομές και μηχανήματα. Η ενεργειακή φτώχεια είναι παρούσα και επεκτείνεται.
Το Άλφα για οποιαδήποτε δράση αντιμετώπισης του φαινομένου είναι η καθαρή ανάλυση της δομής ενός λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος. Ένα πρώτο πραγματικά παράδοξο που πρέπει να αναδειχθεί είναι ότι κάθε πάροχος ηλεκτρικού ρεύματος έχει και διαφορετική μορφή του έντυπου λογαριασμού με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η σύγκριση τους! Συνεπώς μια 1η επιβεβλημένη ενέργεια της πολιτείας και της κυβέρνησης είναι να νομοθετήσει μια ενιαία δομή των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος, με πλήρη και κατανοητή επεξήγηση της κάθε χρέωσης.
Οι χρεώσεις του λογαριασμού ηλεκτρικού είναι πολλές. Μάλιστα ο κάθε λογαριασμός δεν περιλαμβάνει μόνο το κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώνεται στην μονάδα, είτε είναι κατοικία η επαγγελματικός χώρος. Αντίθετα περιέχει χρεώσεις για πολλές πρόσθετες δραστηριότητες, τέλη, φόρους και δαπάνες. Τέτοιες είναι: οι χρεώσεις προμήθειας, οι συμπληρωματικές χρεώσεις όπως η ρήτρα αναπροσαρμογής, επιδότηση μείωσης εκπομπών ρύπων και κοινωνικών παροχών, ΕΡΤ, Δημοτικά τέλη και βέβαια φόροι του κράτους.
Η βασική χρέωση κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος και η συμπληρωματική χρέωση ρήτρας αναπροσαρμογής, για την ίδια ισχύ παροχής και μετρητή ρεύματος ενός ακινήτου, ποικίλλουν ανά πάροχο και τύπο σύμβασης ενώ οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, Δημοτικά τέλη και ΕΡΤ οφείλουν να είναι ίδιες για όλους τους πελάτες ανεξαρτήτως του προμηθευτή που έχουν επιλέξει!
Πριν αναλυθούν οι χρεώσεις του λογαριασμού, είναι σημαντικό να αναφερθούν πρώτα δύο βασικά στοιχεία: 1ον. Στην 1η σελίδας, την περίοδο και ημέρες κατανάλωσης. Γιατί είναι διαφορετικό ένας εκκαθαριστικός λογαριασμός για 2 μήνες από 4 μήνες αφού η τελική μονάδα σύγκρισης είναι ο μήνας. 2ον Στην 2η σελίδα, τις ενδείξεις του μετρητή στον πίνακα καταμέτρησης που προκύπτει η καταναλώμενη (απορροφώμενη) ενέργεια προς κοστολόγηση, ημέρα και νύχτα. Γιατί είναι σημαντικό να ελέγχουμε μεταξύ των λογαριασμών την κατανάλωση για τυχόν μεγάλες διαφορές. Στο ίδιο πίνακα καταγράφεται για παράδειγμα και η παραγόμενη ενέργεια σε περίπτωση εγκατάστασης συστήματος φωτοβολταικών.
Εν συνεχεία ας αντιληφθούμε αναλυτικά τον τρόπο υπολογισμού κάθε χρέωσης, που κατά κανόνα αποτυπώνονται στην 2η σελίδα του λογαριασμού.
Χρέωση κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος. Προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό των κιλοβατώρων κατανάλωσης επί του συντελεστή χρέωσης κάθε παρόχου. Δηλαδή εάν στο διάστημα χρέωσης η κατανάλωση είναι 1000kw και ο συντελεστής 0,07€/kw τότε η χρέωση είναι 70€. Άρα για την ίδια κατανάλωση η χρέωση αλλάζει ανά πάροχο και σύμβαση. Προσοχή να γίνεται έλεγχος της ορθής καταμέτρησης στους μετρητές. Στο τμήμα αυτό επίσης εφαρμόζεται η πίστωση του ταμείου ενεργειακής μετάβασης δηλαδή της επιδότησης της κυβέρνησης που υπολογίζεται μέχρι συγκεκριμένες kw ανάλογα τον μήνα επί ενός συντελεστή χρέωσης που εφαρμόζεται από την μηνιαία απόφαση της κυβέρνησης.
Ρυθμιζόμενες χρεώσεις
χρέωση ΑΔΜΗΕ (Σύστημα Μεταφοράς). Έχει δύο τμήματα, πάγια χρέωση (που προκύπτει από το ύψος της ισχύος της παροχής που έχει συμφωνηθεί) και μεταβλητή χρέωση (βάσει της κατανάλωσης. αφορά το κόστος μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος στο εθνικό σύστημα δηλαδή τον ΑΔΜΗΕ. Υπολογίζεται βάσει της ισχύος της παροχής ρεύματος πχ 35KVA επί ένα συντελεστή χρέωσης συν το γινόμενο της κατανάλωσης του διαστήματος εκκαθάρισης (πχ 120 ημέρες) επί ένα συντελεστή μεταβλητής χρέωσης (που καθορίζεται από ΥΠΕΚΑ) ανάλογα την κατανάλωση. Για ίδια κατανάλωση η χρέωση είναι ίδια ανά πάροχο.
χρέωση ΔΕΔΔΗΕ (Δίκτυο Διανομής). Έχει δύο τμήματα, πάγια χρέωση (που προκύπτει από το ύψος της ισχύος της παροχής που έχει συμφωνηθεί) και σε μεταβλητή χρέωση (βάσει της κατανάλωσης). αφορά το κόστος διανομής ηλεκτρικού ρεύματος δηλαδή τον ΔΕΔΗΕ. Υπολογίζεται βάσει της ισχύος της παροχής ρεύματος πχ 35KVA επί ένα συντελεστή χρέωσης συν το γινόμενο της κατανάλωσης του διαστήματος εκκαθάρισης (πχ 120 ημέρες) επί ένα συντελεστή μεταβλητής χρέωσης (που καθορίζεται από ΥΠΕΚΑ) ανάλογα την κατανάλωση. Για ίδια κατανάλωση η χρέωση είναι ίδια ανά πάροχο.
Λοιπές χρεώσεις
3.1 Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ).
Είναι τέσσερις χρεώσεις κοινωνικών επιδομάτων.
α) παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές των μη διασυνδεδεμένων νησιών, με τιμολογήσεις ίδιες ανά κατηγορία καταναλωτών με αυτές της ηπειρωτικής χώρας,
β) παροχή ηλεκτρικής ενέργειας με ειδικό τιμολόγιο στους πολύτεκνους καταναλωτές, όπως αυτοί προσδιορίζονται βάσει της κείμενης νομοθεσίας,
γ) παροχή ηλεκτρικής ενέργειας με ειδικό “Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο” (Κ.Ο.Τ.) σε ευπαθείς καταναλωτές, όπως αυτοί προσδιορίζονται βάσει σχετικής Υπουργικής Απόφασης.
δ) η προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας με ειδικό «Τιμολόγιο Υπηρεσιών Αλληλεγγύης» (Τ.Υ.Α.) σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου προνοιακού χαρακτήρα, όπως εκκλησιαστικά-φιλανθρωπικά ιδρύματα, φορείς ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας κ.ά.
Ο τύπος υπολογισμού και των τριών ΥΚΩ είναι απλός και προκύπτει ως ακολούθως: καταναλώμενη ενέργεια σε kWh επί Μοναδιαία χρέωση (€/kWh). Για ίδια κατανάλωση η χρέωση είναι ίδια ανά πάροχο.
Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ). Σύμφωνα με την νομοθεσία, το τέλος αυτό προσδιορίζεται για την αποζημίωση των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ). Αποτελεί τη συνεισφορά όλων μας στη μείωση εκπομπών αερίων. Ο τύπος υπολογισμού του είναι απλός και προκύπτει ως ακολούθως: καταναλώμενη ενέργεια σε kWh επί μια μοναδιαία χρέωση (€/kWh). Για ίδια κατανάλωση η χρέωση είναι ίδια ανά πάροχο.
Συμπληρωματικές Χρεώσεις- Ρήτρα αναπροσαρμογής. Ο όρος υπήρχε στα συμβόλαια των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας (στα ψιλά γράμματα) και ουσιαστικά είναι αυτός που δίνει το δικαίωμα στους παρόχους να αλλάζουν το κόστος πώλησης της κιλοβατώρας ανάλογα με το κόστος παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και τις διεθνείς τιμές, οι οποίες και παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις. Το μεγάλο ζήτημα είναι ότι δεν ενημέρωσαν οι πάροχοι τους καταναλωτές για την ύπαρξη του και την ενδεχόμενη εφαρμογή του. Είναι λοιπόν ένας μηχανισμός που αντανακλά τις διακυμάνσεις του κόστους προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Οποιαδήποτε πίστωση ή χρέωση θα πρέπει να εμφανίζεται διακριτά στους λογαριασμούς. Για κάθε ημερολογιακό μήνα υπολογίζεται η αντίστοιχη Πίστωση/Χρέωση Αναπροσαρμογής που προκύπτει από τον τύπο υπολογισμού κάθε παρόχου και πολλαπλασιάζεται με τις κιλοβατώρες κατανάλωσης. Ουσιαστικά με την ρήτρα αναπροσαρμογής εξασφαλίζεται ότι οι πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος δεν θα έχουν ποτέ ζημιές και επίσης δεν είναι ξεκάθαρς ο τρόπος υπολογισμού ανά πάροχο!
Φόροι (που εισπράττονται και αποδίδονται στο Κράτος)
Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης. Το Κράτος με νομοθετική ρύθμιση επέβαλε σε όλους τους Καταναλωτές τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στους λογαριασμούς ρεύματος. Τον ΕΦΚ χρεώνονται όλοι οι καταναλωτές, ανεξαρτήτως του Προμηθευτή Ηλεκτρικής Ενέργειας που έχουν επιλέξει. Ο ΕΦΚ χρεώνεται μόνο στους εκκαθαριστικούς λογαριασμούς, υπολογίζεται επί της κατανάλωσης και υπόκειται σε Φ.Π.Α.
ΦΠΑ ύψους 6%.
Ειδικό τέλος. Κάθε προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας, χρεώνει, βάσει νομοθεσίας, για το Ειδικό Τέλος 5‰.Η εκτιμώμενη μέση επιβάρυνση είναι της τάξης των 0,5 ευρώ ανά 1.000 kWh. Επισημαίνεται ότι η χρέωση υπολογίζεται στους ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΟΥΣ λογαριασμούς επί της αξίας του καταναλώμενου ρεύματος προσαυξημένης με τη χρέωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης.
Χρεώσεις Δήμου, ΕΡΤ. Βάσει νομοθεσίας, κάθε λογαριασμός ρεύματος περιλαμβάνει, υπέρ Δήμων, ποσά των Δημοτικών Τελών και Δημοτικού Φόρου, καθώς και βάσει του Ν.2130/93 το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας. Η χρέωση των Δημοτικών Τελών (Δ.Τ.), του Δημοτικού Φόρου (Δ.Φ.) και του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ) γίνεται σύμφωνα με τα τετραγωνικά μέτρα που αναφέρονται στο έγγραφο του αρμόδιου Δήμου, το οποίο προσκομίζεται από τον πελάτη κατά την αρχική ηλεκτροδότηση ή με μεταγενέστερο έγγραφο του αρμόδιου Δήμου προς το Διαχειριστή Δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ). Προσοχή να είναι σωστή η επιφάνεια που δηλώνεται στο Δήμου, σχετικά υπάρχει πρόγραμμα αδήλητων τμ που διαγράφονται αναδρομικές οφειλές προ 1/1/2020.
Ο υπολογισμός τους γίνεται ως εξής:
Για ΔΤ & ΔΦ:(τ.μ. ακινήτου) Χ (συντελεστή Δ.Τ ή Δ.Φ.) Χ (ημέρες έκδοσης λογ/σμού) ÷ 365 ημέρες
Για ΤΑΠ:(τ.μ. ακινήτου) Χ (τιμή ζώνης) Χ (παλαιότητα) Χ (συντ. ΤΑΠ) Χ (ημέρες έκδοσης λογ/σμού) ÷ 365 ημέρες
ΕΡΤ. Όλοι οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας είναι υποχρεωμένοι να εισπράττουν μέσω των λογαριασμών ρεύματος το ανταποδοτικό τέλος υπέρ της εταιρίας ΕΡΤ Α.Ε. Το ύψος του ανταποδοτικού τέλους ανέρχεται στο ποσό των 3€ μηνιαίως (δηλαδή 36€ το χρόνο) ανά παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και υπολογίζεται σε κάθε λογαριασμό των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας για τη χρονική περίοδο στην οποία αυτός αναφέρεται.
Η ανωτέρω επεξηγηματική ανάλυση αναδεικνύει περίτρανα το φάσμα δυνατοτήτων μείωσης του κόστους ενέργειας και παρεμβάσειων της πολιτείας για κάθε εγκατάσταση, ακίνητο και καταναλωτή.
Συνοπτικά ορισμένες εφικτές προτάσεις ενός μίγματος πολιτικής είναι:
Αυτοπαραγωγή και συμψηφισμός ηλεκτρικής ενέργειας μέσω εγκατάστασης συστήματος φωτοβολταικών. Η πολιτεία οφείλει άμεσα να θεσπίσει πρόγραμμα επιδότησης οικιακών φωτοβολταικών με άμεσες κοινωνικές και οικονομικές ωφέλειές μέσω μείωσης κόστους ενέργειας και παραγωγής, ενίσχυσης εργασίας ,κλπ.
Συνέχεια της επιδότησης μέσω του ταμείου ενεργειακής μετάβασης
Μείωση συντελεστών χρέωσης όλων των λοιπών χρεώσεων όπως του ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΗΕ, ΥΚΩ και ΕΤΜΕΑΡ.
Νομοθέτηση κοινού ίδιου τύπου λογαριασμού για κάθε πάροχο.
Μείωση ή κατάργηση ειδικού φόρου, ΦΠΑ και ειδικού τέλους
Μείωση, από Δήμους, συντελεστών δημοτικών τελών
Ενίσχυση στο μίγμα παραγωγής ηλεκτρισμού από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
Αποσαφήνιση νομιμότητας και καθορισμού τρόπου υπολογισμού της ρήτρας αναπροσαρμογής τόσο επί της ουσίας όσο και υποχρεωτικής ξεκάθαρης ενημέρωσης των καταναλωτών πριν υπογράψουν μια σύμβαση. Οφείλει να εξεταστεί και πλαφόν της συγκεκριμένης χρέωσης ή επιδότηση βάσει κριτηρίων.
Η κυβέρνηση και πολιτεία οφείλει να επιλέξει ένα αποτελεσματικό μίγμα πολιτικής από τις ανωτέρω προτάσεις ή άλλες παρόμοιες. Οι επιδοτήσεις είναι ένα μαξιλάρι ενώ το πλαφόν στη χονδρική τιμή ή επιδότηση υπερβολικού κόστους της είναι μια έκτακτη λύση. Όμως η επέκταση του προγράμματος παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος μέσω φωτοβολταικών για οικίες και επιχειρήσεις είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την άμεση μείωση του κόστους ηλεκτρισμού με σημαντική απόδοση για τους πολίτες και επιχειρήσεις. Η κυβέρνηση πρέπει να τα επιδοτήσει και να το ενισχύσει σημαντικά και άμεσα. Ο χρόνος έχει ήδη τελειώσει χθες, απαιτούνται λύσεις.
