Οι τρέχουσες ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις στον τομέα της βιώσιμης χρηματοδότησης βρέθηκαν στο επίκεντρο του διεθνούς συνεδρίου με τίτλο «The Future of Sustainable Finance», που διοργάνωσε σήμερα η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στο Μέγαρο Καρατζά, στην Αθήνα.
Υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης, επικεφαλής ελληνικών και ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών, εκπρόσωποι φορέων και εταιριών, καθώς και εμπειρογνώμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό ανέδειξαν τις προκλήσεις και τις προοπτικές, καθώς και ένα ευρύ φάσμα επίκαιρων ζητημάτων ESG που καλύπτουν στρατηγικές επιχειρηματικού μετασχηματισμού, θέματα χρηματοδότησης, συμμόρφωσης και ευρύτερα επενδυτικών επιλογών.
Ανοίγοντας τις εργασίες του συνεδρίου ο Υπουργός Οικονομικών, κ. Χρήστος Σταϊκούρας, προανήγγειλε την έκδοση κρατικού πράσινου ομολόγου εντός του 2022, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης των κατάλληλων οικονομικών συνθηκών. Η έκδοση πράσινου ομολόγου εντάσσεται στον σχεδιασμό και την υιοθέτηση μιας σειράς δράσεων και παρεμβάσεων του ΥΠΟΙΚ για τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου βιώσιμης χρηματοδότησης και πράσινης ανάπτυξης. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι επενδύσεις του «Ελλάδα 2.0» επικεντρώνονται στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, δεδομένου ότι το 37% των δαπανών τους αφορούν στο κλίμα και το 20% στην προώθηση της ψηφιακής μετάβασης των ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με τον κ. Σταϊκούρα, ο αναπροσανατολισμός των ιδιωτικών κεφαλαίων σε πιο βιώσιμες επενδύσεις προϋποθέτει επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα και θέσπιση ενός σύγχρονου πλαισίου βιώσιμης χρηματοδότησης. Σε μία περίοδο, μάλιστα, που το ύψος των «κόκκινων» δανείων μειώθηκε σημαντικά, ενώ η ρευστότητα βελτιώθηκε αισθητά. «Ενδεικτικά, οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά περίπου 42 δισ. ευρώ μεταξύ Ιουνίου 2019 και Απριλίου 2022, και διαμορφώθηκαν στα 178 δισ. ευρώ, που είναι η υψηλότερη καταγραφή από την έναρξη της κρίσης το 2010» ανέφερε ο υπουργός.
Όσον αφορά στις περαιτέρω παρεμβάσεις της κυβέρνησης στην εγχώρια κεφαλαιαγορά, ο κ. Σταϊκούρας υπογράμμισε πως έχει δρομολογηθεί έργο ψηφιακής μεταρρύθμισης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, με χρονικό ορίζοντα το έτος 2025, με χρηματοδότηση από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, έργο που θα συντελέσει ενεργά στην αποτελεσματική λειτουργία της Εποπτικής Αρχής. «Παράλληλα, λάβαμε τεχνική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη διαμόρφωση ‘Στρατηγικής Ανάπτυξης της Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς’, με στόχο την προώθηση στοχευμένων ενεργειών και νομοθετικών πρωτοβουλιών για την ουσιαστική αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό της εγχώριας Κεφαλαιαγοράς» συμπλήρωσε ο κ. Σταϊκούρας.
Στον δικό του χαιρετισμό ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Άδωνις Γεωργιάδης, στάθηκε στον σημαντικό ρόλο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και τόνισε ότι οι μισθοί στον δημόσιο πρέπει να ακολουθούν τον ιδιωτικό τομέα και οι καλοί να αμείβονται, με το Δημόσιο να νέμεται τα οφέλη των ικανοτήτων τους. Υποστήριξε ότι Αρχές όπως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς πρέπει να έχουν τον τρόπο να κινούνται με κατάλληλη ευελιξία στην πρόσληψη στελεχών. «Η κεφαλαιαγορά είναι ένας τομέας που πρέπει να φροντίσουμε και θα το κάνουμε ως κυβέρνηση» είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός, συμπληρώνοντας ότι θα χρειαστούν τολμηρές πρωτοβουλίες απ’ όλους.
Μονόδρομο χαρακτήρισε η Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, κα. Βασιλική Λαζαράκου, τη βιωσιμότητα και ειδικότερα την ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG, λέγοντας, ΜΕΤΑΞΥ ΑΛΛΩΝ, ότι όπως κάθε μετάβαση, έτσι και η πράσινη συνεπάγεται κόστη και έχει και κινδύνους ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ σημαντικό να τους γνωρίζουμε για να δούμε και πως θα τους αντιμετωπίσουμε. Στη συζήτηση που συντόνισε ο Χρήστος Γκόρτσος, καθηγητής Δημόσιου Οικονομικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, η κυρία Λαζαράκου αναφέρθηκε στις αλλαγές που θεσμοθετήθηκαν πρόσφατα στη νομοθεσία, λέγοντας ότι η Επιτροπή έχει προτείνει περαιτέρω αλλαγές προκειμένου να καταστεί εφικτό να επιβάλλει πρόστιμα όσον αφορά τις γνωστοποιήσεις, ως μέτρο ανάσχεσης του green washing. «Έχουμε αναλάβει πρωτοβουλίες για το green washing, περιμένουμε δε την ολοκλήρωση των νομοθετικών πρωτοβουλιών της Ε.Ε. για να διαμορφωθεί ένα κοινό πλαίσιο. Είναι σημαντικό να υπάρξει συντονισμός σε διεθνές επίπεδο, να υπάρχουν ενιαίοι κανόνες» προσέθεσε η Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.
Στο ίδιο πάνελ η κα. Verena Ross, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) υποστήριξε πως η δέσμευση της Ε.Ε. για μια ατζέντα για τη βιωσιμότητα φαίνεται πιο επίκαιρη από πότε μετά την πανδημία και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. «Τα κονδύλια ESG ανθίζουν τα τελευταία χρόνια, και αποτελούν ευκαιρία για τους επενδυτές. Χρειαζόμαστε ιδιωτικές επενδύσεις, πρέπει να το υποστηρίξουμε όλες οι Ρυθμιστικές Αρχές. ESMA και Αρχές έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν για τη διαμόρφωση του κατάλληλου πλαισίου και την εφαρμογή του» ανέφερε η κυρία Ross. Συμπλήρωσε ότι πρέπει να υπάρξουν λεπτομερείς κανόνες για την αντιμετώπιση του φαινομένου του green washing και χρειάζεται συνεργασία για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πλαισίου που θα λειτουργεί αποτελεσματικά.
Η Petra Hielkema, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) επισήμανε πως η συχνότητα των γεγονότων που σχετίζονται με το κλίμα έχει αυξηθεί σε παγκόσμια κλίμακα. Ιστορικά, ο ευρωπαϊκός ασφαλιστικός τομέας ήταν σε καλή θέση για να χειριστεί αξιώσεις που προέρχονται από μεγάλες ευρωπαϊκές φυσικές καταστροφές. «Για εμάς, τις ρυθμιστικές αρχές, είναι σημαντικό ο κλάδος να συνεχίσει να στηρίζει την κοινωνία και να προσφέρει οικονομική προστασία έναντι των συνεπειών τέτοιων γεγονότων. Δεσμευόμαστε να διασφαλίσουμε ότι οι μικροεπενδυτές μπορούν να επενδύουν και να αποταμιεύουν βιώσιμα, καθώς και να συμμετέχουν στη μετάβαση σε μια πιο πράσινη οικονομία» τόνισε χαρακτηριστικά.
Από την πλευρά του, ο Robert Ophèle, Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς της Γαλλίας (AMF) μίλησε για αίσθηση κατεπείγοντος όσον αφορά την υιοθέτηση των κριτηρίων ESG, εξηγώντας ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη απαιτεί λύση τώρα και η χρηματοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης πρέπει να αποτελέσει μέρος της λύσης. Επισήμανε πως η Ευρώπη έχει φιλόδοξη ατζέντα, αλλά καθυστερεί στην λήψη αποφάσεων, γι’ αυτό κι έχει σημασία ο ρόλος των εθνικών αρχών. «Δεν μπορούμε να περιμένουμε δύο χρόνια για να αντιμετωπίσουμε το green washing. Πρέπει να το κάνουμε άμεσα» είπε με νόημα.
Ο Carlo Comporti, Commissioner της Ιταλικής επιτροπής κεφαλαιαγοράς (CONSOB) υπογράμμισε την ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη χρηματοδότηση. «Θέλουμε να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες. Πρέπει να διαμορφώσουμε το πλαίσιο χωρίς όμως παράλογες επιβαρύνσεις, στις οποίες δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν οι επιχειρήσεις» δήλωσε ο κ. Comporti, προσθέτοντας πως οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις δεν έχουν ενσωματώσει προτεραιότητες για τη βιωσιμότητα, εκτιμώντας ότι δεν έχουν κατανοήσει ακόμα την πράσινη ατζέντα.
Στην συνέχεια ακολούθησε συζήτηση υπό τον συντονισμό της κυρίας Λαζαράκου, με τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννη Στουρνάρα να αναφέρει μεταξύ άλλων ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματικότητα και βιώνεται πλέον σε όλο τον κόσμο με ακραία καιρικά φαινόμενα, ενώ σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους που απειλούν τη ζωή στον πλανήτη. Οι κυβερνήσεις, μέσω φόρων και επιδοτήσεων, καθώς και με επενδυτικά κίνητρα, έχουν τον πρώτο ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα και φυσικά οι κεντρικές τράπεζες, διαδραματίζουν συμπληρωματικό, αλλά εξίσου σημαντικό ρόλο. Αναγνωρίζοντας αυτό το ρόλο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έλαβε υπόψη στην αναθεώρηση της στρατηγικής της για τη νομισματική πολιτική το 2021 τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή για την οικονομία.
«Η Τράπεζα της Ελλάδος ήταν από τις πρώτες κεντρικές τράπεζες στον κόσμο που επεσήμανε τους κινδύνους αυτούς και επένδυσε στην σχετική έρευνα. Από το 2009, οι κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή βρίσκονται πολύ υψηλά στις προτεραιότητές της, ενώ τον Ιούνιο του 2021 δημιούργησε το Κέντρο Κλιματικής Αλλαγής και Βιωσιμότητας, το οποίο συντονίζει όλες τις σχετικές δραστηριότητες της τράπεζας. Συμμετέχει επίσης στο NGFS, το «Δίκτυο για το Πρασίνισμα του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος» μαζί με άλλες 113 κεντρικές τράπεζες και 18 παρατηρητές. Σκοπός του Δικτύου αυτού είναι να βοηθήσει τις κεντρικές τράπεζες να ανταποκριθούν καλύτερα στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής» υπογράμμισε ο κ. Στουρνάρας.
Σημείωσε πως «οι ελληνικές τράπεζες έχουν αρχίσει να ενσωματώνουν τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή στα επιχειρηματικά τους μοντέλα και τις δραστηριότητές τους, ιδιαίτερα στα συστήματα διαχείρισης κινδύνων και έχουν κάνει σημαντικά βήματα στην ικανοποίηση των εποπτικών προσδοκιών στο σχετικό θέμα. Αναμένεται δε να προχωρήσουν, όταν αυτό καταστεί απαιτητό από τις εποπτικές αρχές, στην εκτίμηση των επιπτώσεων των κινδύνων από την κλιματική αλλαγή στην κεφαλαιακή τους επάρκεια, καθώς και στη δημοσιοποίηση των σχετικών κινδύνων». Κλείνοντας, ο Διοικητής της ΤτΕ τόνισε την σημασία της ολοκλήρωσης της τραπεζικής ένωσης καθώς και της ένωσης κεφαλαιαγορών στην ευρωπαϊκή ένωση, καθώς αυτό θα συμβάλλει και στην αποτελεσματικότερη διαχείριση της κλιματικής κρίσης.
Από την πλευρά του ο José Manuel Campa, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (EBA), τόνισε πως η Αρχή κινείται για την αντιμετώπιση τεσσάρων προκλήσεων σχετικά με τον ρόλο των τραπεζών. Η πρώτη αφορά στη διακυβέρνηση και τη στρατηγική των τραπεζικών ιδρυμάτων για το ESG, η δεύτερη στα δεδομένα και τις γνωστοποιήσεις, η τρίτη σχετίζεται με την μέτρηση του κινδύνου, ενώ η τέταρτη πρόκληση αφορά στον ρυθμιστικό τομέα και τη δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου. Όσον αφορά τις ανάγκες χρηματοδότησης για την πράσινη μετάβαση, τόνισε πως οι τράπεζες θα πρέπει να ενισχύσουν την αξιολόγηση των κινδύνων, να τους μετρήσουν σε περίπτωση που υπάρξει κλιματικό stress.
