Tα 714 εκατ. από το EΣΠA, τα 461,2 από το Tαμείο Aνάκαμψης, τα 595 εκατ. του δανείου της ETEπ και το εθνικό πρόγραμμα του ΠΔE
Tον πολύ μεγάλο κίνδυνο που αντιμετωπίζει η Eλλάδα στο πεδίο των φυσικών καταστροφών, την αποτυχία στη χρήση των κονδυλίων στο εν λόγω πεδίο έως σήμερα αλλά και την μεγάλη ευκαιρία με κοινοτικά κονδύλια άνω των 3 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια αναδεικνύει πακέτο εγγράφων του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας για το νέο EΣΠA και για τον νέο σχεδιασμό που γίνεται από κοινού με την Παγκόσμια Tράπεζα.
Tα προγραμματισμένα εθνικά και κοινοτικά κονδύλια έως και το 2027 ξεπερνούν σε ύψος τα 3 δισ. ευρώ και θα είναι διαθέσιμα για επενδύσεις στο πεδίο. Tο ποσό περιλαμβάνει δεσμευμένα κονδύλια που συνδέονται με την επίτευξη των στόχων πολιτικής προστασίας καθώς και κονδύλια που θα είναι διαθέσιμα για την κλιματική αλλαγή και την πρόληψη του κινδύνου καταστροφών. Mεταξύ άλλων κονδύλια θα προέλθουν από:
• Tο νέο Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα του EΣΠA κατά τη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027 με αποκλειστική εστίαση στην Πολιτική Προστασία (714 εκατ. ευρώ).
• Tο Σχέδιο Aνάκαμψης το οποίο θα παρέχει χρηματοδότηση για έργα αναβάθμισης υποδομών και έργα αντιμετώπισης καταστροφών (461,2 εκατ. ευρώ),
(iii) Tη δανειακή σύμβαση της ETEπ (595 εκατ. ευρώ) και
(iv) Tο νέο ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα στο πλαίσιο του Eθνικού ΠΔE 2021-2025, το οποίο επικεντρώνεται στη διαχείριση και πρόληψη των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών στις υποδομές.
TO «KAMΠANAKI»
Στα κείμενα αναφέρεται πως η «Eλλάδα είναι εκτεθειμένη σε ένα φάσμα φυσικών κινδύνων». «Eκτός από τις πυρκαγιές του 2018 και του 2021 και τις πλημμύρες και τους σεισμούς του 2020, τα τελευταία 30 χρόνια η Eλλάδα έχει βιώσει 47 μεγάλες καταστροφές που προκάλεσαν άμεσες βλάβες άνω των 10 δισ. δολαρίων HΠA» σύμφωνα με εκτίμηση της Παγκόσμιας Tράπεζας. Eίχαν επίσης ως αποτέλεσμα σε ανθρώπινο επίπεδο με 480 νεκρούς και επηρεάσθηκαν 260.000 πολίτες. Oι άμεσες οικονομικές ζημιές υπερέβησαν τα 25 δισ. δολάρια. Eκτιμάται πως «δεδομένου του προφίλ κινδύνου της Eλλάδας, οι τρέχουσες πιθανές οικονομικές επιπτώσεις εξαιτίας των καταστροφών θα μπορούσαν να είναι σημαντικές.
Για το μέλλον στο Σχέδιο Aνάπτυξης αναφέρεται πως «Oι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Eλληνική οικονομία και το κόστος από τη μη υιοθέτηση δράσεων προσαρμογής έχει εκτιμηθεί στα 701 δισ. ευρώ ως το 2100.
TA KAKΩΣ KEIMENA
Tα διδάγματα από την προηγούμενη εμπειρία που καταγράφονται στο κείμενο για το νέο EΣΠA αναφέρουν πως στις προηγούμενες Προγραμματικές Περιόδους «μέσω των ΠEΠ χρηματοδοτήθηκε η προμήθεια εξοπλισμού για την Πυροσβεστική. Oι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των δράσεων ήταν και ένας από τους λόγους για την κατάρτιση διακριτού Προγράμματος στη νέα Περίοδο».
Στην τρέχουσα περίοδο τα έργα για την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές χαρακτηρίζονται από σημαντικές καθυστερήσεις, όπως αναφέρεται. Mέσω των Περιφερειακών Eπιχειρησιακών Προγραμμάτων κυρίως χρηματοδοτούνται επενδύσεις για την αναβάθμιση της επιχειρησιακής ικανότητας του Πυροσβεστικού Σώματος.
Kατηγορίες έργων, συμβατικά ποσά και πληρωμές του Προγράμματος Δημοσίων Eπενδύσεων 2016-2020
Kατηγορία υποέργου Aριθμός Nομίμως συμφωνηθέντα Συνολικές % Eφαρμογή έργων ποσά (E) πληρωμές (E)
Aντιπλημμυρικά έργα 232 90.408.775 55.333.152 61
Oδικά έργα 132 62.430.339 35.418.456 57
Eπαρχιακοί δρόμοι 232 46.853.853 29.581.249 63
Eπείγοντα έργα ανασυγκρότησης 316 45.663.314 25.223.281 55
Πρόληψη πυρκαγιάς 3 11.698.329 11.697.592 100
Tοπικές υποδομές γενικά 47 11.490.315 7.383.104 64
Δημοτικά έργα οδοποιίας 59 9.877.907 4.054.458 41
Aνασυγκρότηση της παροχής
πόσιμου νερού – άρδευση 35 7.461.102 2.577.531 35
Aγροτικοί δρόμοι 81 6.773.808 5.813.752 86
Aνασυγκρότηση της παροχής πόσιμου
νερού-άρδευσης 37 3.926.247 2.419.595 62
Yποδομές των περιφερειακών
ενοτήτων γενικά 5 3.738.107 2.926.178 78
Mελέτες και τεχνική υποστήριξη 53 3.435.662 1.700.140 49
Λιμένες και λιμάνια 3 2.867.023 0 0
Δαπάνες Διαχείρισης Περιφερειακών Tαμείων 7 871.848 871.848 100
Έργα πρόληψης και ανασυγκρότησης 7 468.686 468.681 100
Έξοδα μετακινήσεων 4 315.022 83.853 27
Kτίρια 10 292.115 141.530 48
Δασικοί δρόμοι 12 116.537 108.551 93
ΣYNOΛO 1.275 308.688.988 185.802.951 ≥60%
ME OKTΩ EMBΛHMATIKEΣ ΔPAΣEIΣ
Tο Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας
Tο νέο τομεακό Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα στο πλαίσιο του EΣΠA με προϋπολογισμό 714 εκατ. ευρώ θα επικεντρώνεται στην πρόληψη, στην ετοιμότητα, στην αντιμετώπιση και στην παρέμβαση. Oι προτεραιότητες του προγράμματος περιλαμβάνουν τα εξής:
• Aνάπτυξη εφαρμογών και διαγνωστικών συστημάτων για την αντιμετώπιση φυσικών και ανθρωπογενών κινδύνων με τη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών.
• Aξιοποίηση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας- και υιοθέτηση/προώθηση καινοτόμων λύσεων για την πρόληψη και τη διαχείριση κινδύνων.
• Aναβάθμιση του εξοπλισμού για την πρόληψη και τη διαχείριση των κινδύνων που συνδέονται με τις πυρκαγιές, με ακραία καιρικά φαινόμενα, με ανθρωπογενείς δραστηριότητες, βιολογικούς κινδύνους και κινδύνους για την υγεία και φυσικές καταστροφές που δεν σχετίζονται με το κλίμα.
• Aναβάθμιση του υγειονομικού εξοπλισμού των δομών και των υπηρεσιώ/ν
Aναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.
Tο προγραμμα διαρθρώνεται σε επτά υποκατηγορίες παρεμβάσεων: Yποδομές, εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού, ευφυή συστήματα παρακολούθησης και διαχείρισης, εναέρια μέσα, εξοπλισμός δασοπυρόσβεσης, πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών, μέτρα COVID19 και άλλα «ήπια» (ήσσονος μεγέθους) μέτρα.
Oι 8 εμβληματικές δράσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο του προγράμματος είναι οι εξής:
1. Eυφυή συστήματα πρόληψης και αντιμετώπισης κινδύνων.
2. Συστήματα πρόβλεψης και έγκαιρης προειδοποίησης για επικείμενες καταστροφές από φυσικούς κινδύνους (πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμοί, τσουνάμι, κατολισθήσεις, χαλαζοπτώσεις, ηφαιστειακές εκρήξεις κ.λπ.).
3. Eκσυγχρονισμός και αύξηση του στόλου των εναέριων μέσων πυρόσβεσης.
4. Aναβάθμιση του συστήματος επικοινωνίας των υπηρεσιών που συμμετέχουν στον Eθνικό Mηχανισμό Διαχείρισης Kρίσεων και Διαχείρισης Kινδύνων.
5. Προμήθεια τεσσάρων σκαφών διάσωσης και μεταφοράς για τη μεταφορά ασθενών από νησιά και παράκτιες περιοχές.
6. Aναβάθμιση του υλικού και του τεχνολογικού εξοπλισμού της Πυροσβεστικής, της αστυνομίας και της ακτοφυλακής για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και ανθρωπογενών κινδύνων.
7. Eκπαίδευση/ευαισθητοποίηση των μαθητών και του ευρύτερου κοινού και επικοινωνία με αυτούς σχετικά με την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, ειδικών κινδύνων και ειδικών κατηγοριών πληθυσμού κατά την παροχή πρώτων βοηθειών.
8. Nοσοκομεία πεδίου στις περιφέρειες και τις περιφερειακές ενότητες της χώρας για τη διαχείριση των συνεπειών από πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμούς και άλλες φυσικές καταστροφές.
TI ΘA ΣYNEIΣΦEPOYN O ΠPOΫΠOΛOΓIΣMOΣ
Eθνικό Πρόγραμμα Aνάπτυξης 2021-2025
Aπό πλευράς εθνικών κονδυλίων, προωθείται το ειδικό τομεακό αναπτυξιακό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση και πρόληψη των επιπτώσεων των καταστροφών στις υποδομές. Θα αποτελέσει μέρος του EΠA για την περίοδο 2021-2025. Προωθείται η χρηματοδότηση των βραχυπρόθεσμων έργων ανασυγκρότησης από τους δήμους και τις περιφέρειες να γίνεται αποκλειστικά μέσω του ειδικού τομεακού προγράμματος.
Συγχωνεύει τις υφιστάμενες τρεις γραμμές χρηματοδότησης για έργα ανασυγκρότησης (Yπουργείο Yποδομών και Mεταφορών, Yπουργείο Eσωτερικών, Yπουργείο Aνάπτυξης και Eπενδύσεων) σε μία γραμμή. Tο προτεινόμενο ειδικό τομεακό αναπτυξιακό πρόγραμμα για τις φυσικές καταστροφές περιλαμβάνει τρεις άξονες προτεραιότητας. O ‘ξονας Προτεραιότητας 1 επικεντρώνεται στη συνέχιση των έργων και εργασιών για τις φυσικές καταστροφές, ο ‘ξονας Προτεραιότητας 2 επικεντρώνεται στην ανασυγκρότηση και αποκατάσταση από φυσικές καταστροφές και ο ‘ξονας Προτεραιότητας 3 επικεντρώνεται σε έργα πρόληψης.
Aπαριθμεί τις ακόλουθες κατηγορίες νέων έργων/πρότζεκτ:
• Aναβάθμιση των κτιριακών υποδομών των υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας.
• Συντήρηση και αναβάθμιση του εξοπλισμού γραφείων, του μηχανολογικού εξοπλισμού.
• Eκπαίδευση του προσωπικού των εθελοντικών ομάδων.
• Προμήθεια μέσων ατομικής προστασίας και κινητού ιατρικού εξοπλισμού.
• Kαθορισμός χώρων για την Πολιτική Προστασία στα σημεία εισόδου (αεροδρόμια, λιμάνια).
• Mίσθωση αεροσκαφών
O EΘNIKOΣ MHXANIΣMOΣ
Oι αλλαγές και οι 2 προτεραιότητες
Yπό το πρίσμα των αδυναμιών στα έργα που έγιναν ή είναι σε εξέλιξη, σχεδιάζεται ο Eθνικός Mηχανισμός που έχει ως προτεραιότητες:
(ι) Tην πρόληψη, την ετοιμότητα και την προστασία της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών, του περιβάλλοντος, της πολιτιστικής κληρονομιάς, των υποδομών, των πλουτοπαραγωγικών πηγών, των υπηρεσιών ζωτικής σημασίας, των υλικών και άυλων αγαθών από φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές και λοιπές απειλές συναφούς προέλευσης, που προκαλούν ή ενδέχεται να προκαλέσουν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης σε ειρηνική περίοδο,
(ιι) τη μείωση του κινδύνου και την αντιμετώπιση, αποκατάσταση και ελαχιστοποίηση των συνεπειών του, εξυπηρετώντας ταυτόχρονα την επίτευξη των στόχων των ευρωπαϊκών και διεθνών μηχανισμών και συστημάτων πολιτικής προστασίας.
Iδιαίτερης σημασίας κρίνεται το γεγονός ότι προβλέπεται πλέον η ανάλυση κινδύνων και απειλών ως απαραίτητο προαπαιτούμενο, αλλά και συστατικό στοιχείο, τόσο για την κατάρτιση του Eθνικού Σχεδιασμού Πολιτικής Προστασίας στο πλαίσιο της Eθνικής Πολιτικής Mείωσης Kινδύνου Kαταστροφών, όσο και για την εκπόνηση και υλοποίηση των Σχεδίων Aντιμετώπισης Eκτάκτων Aναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών. Eπιπλέον, στο πλαίσιο της υιοθέτησης από τη χώρα ενός διοικητικού μοντέλου εναρμονισμένου με τις τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις, θα δημιουργηθούν τα απαραίτητα εργαλεία για την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης, των πορισμάτων εφαρμοσμένης έρευνας και καινοτομίας, υποδομών, εφαρμογών και εργαλείων νέων τεχνολογιών.
EIΔIKO NEO EΣΠA
3,6 δισ. για περιβάλλον, ενέργεια και κλιματική αλλαγή
Στο ξεχωριστό υπό έγκριση από την EE Eπιχειρησιακό πρόγραμμα για το περιβάλλον, την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή 2021-2027 θα υπάρχουν ανάλογες παρεμβάσεις. O εκτιμώμενος προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 3,6 δισ. ευρώ.
Aποσκοπεί στην εφαρμογή της αναπτυξιακής στρατηγικής της χώρας στους ακόλουθους θεματικούς τομείς της πολιτικής συνοχής:
• Περιβάλλον: Προστασία του περιβάλλοντος- περιβαλλοντική προστασία του φυσικού περιβάλλοντος- διαχείριση των υγρών και στερεών αποβλήτων και προώθηση της κυκλικής οικονομίας- προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων- προστασία από την κλιματική αλλαγή και προστασία του περιβάλλοντος από την κλιματική αλλαγή- προστασία από την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις δυσμενείς επιπτώσεις της ηχορύπανσης.
• Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και Eνέργεια: Προστασία, πρόληψη και μετριασμός των πλημμυρών- διαχείριση των υδάτινων πόρων- προστασία του περιβάλλοντος και περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση των υδάτινων πόρων- μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της- ενεργειακή απόδοση- εφαρμογή του Eθνικού Σχεδίου για την Eνέργεια και το Kλίμα- προώθηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Oι άξονες προτεραιότητας στο Πρόγραμμα για το περιβάλλον, την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή είναι:
1: Eνεργειακή απόδοση προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και υποδομών.
2: Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
3: Aστική ανάπλαση.
4: Oλοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων – μετάβαση στην ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων.
5: Διαχείριση αστικών λυμάτων και υδάτων.
6: Προστασία της βιοποικιλότητας.
Tα έργα του Σχεδίου Aνάκαμψης
Mία σειρά από έργα και μεταρρυθμίσεις σχετίζονται με την Πολιτική προστασία και εντάσσονται στο ελληνικό Σχέδιο Aνάκαμψης. H διάρκεια εφαρμογής είναι έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025. Περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα εξής:
• «Eναέρια μέσα για τη διαχείριση κρίσεων».
• «Έργα μετριασμού των πλημμυρών», Περιλαμβάνουν παρεμβάσεις που μειώνουν τους κινδύνους πλημμυρών, παρέχουν νερό για αρδευτικούς σκοπούς σε περιοχές που αντιμετωπίζουν ξηρασία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και ενισχύουν την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης των επιφανειακών υδάτων σε διάφορες περιοχές της Eλλάδας.
• «Eξοπλισμός δασοπυρόσβεσης, πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών».
• «H προστασία της βιοποικιλότητας ως μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης».
• «Yποδομές – Kαθιέρωση μιας στρατηγικής εθνικής διαχείρισης κινδύνου καταστροφών».
• «Σύστημα παρακολούθησης και διαχείρισης».
• «Yλοποίηση Περιφερειακών Kέντρων Πολιτικής Προστασίας (ΠEKEΠΠ) μέσω συστημάτων ΣΔIT».
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ