Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να χαλαρώσει τους κανόνες που διέπουν τις κρατικές ενισχύσεις στην Ε.Ε. από «τις αρχές του 2023». Σε μήνυμά της προς τους ηγέτες των 27 κρατών-μελών σε ιστολόγιο της Ε.Ε., η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εκφράζει την πρόθεσή της να «προσαρμόσουμε τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων για κάποια χρόνια ώστε να διευκολύνουμε τις δημόσιες επενδύσεις».
Η στάση της Κομισιόν είναι συνέπεια πιέσεων από πλευράς των κρατών-μελών που ζήτησαν να ληφθούν μέτρα σε επίπεδο Ε.Ε. για να μπορούν να ανταγωνιστούν την αμερικανική βιομηχανία. Αιτία είναι το πακέτο μέτρων στήριξης ύψους 369 δισ. δολ. που έχει δεσμεύσει η κυβέρνηση Μπάιντεν για την ενίσχυση της δικής της βιομηχανίας τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον και τη θωράκισή της από τον πληθωρισμό.
Το εν λόγω πακέτο μέτρων της αμερικανικής κυβέρνησης έχει δημιουργήσει εντονότατο προβληματισμό και ανησυχία στην Ε.Ε., με πολλούς να φοβούνται πως ενδέχεται να προσελκύσει πολλές εταιρείες στις ΗΠΑ.
«Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία στο πακέτο μέτρων της κυβέρνησης Μπάιντεν, όπως για παράδειγμα οι φοροαπαλλαγές και οι επιδοτήσεις της παραγωγής, που απειλούν να καταργήσουν το περιβάλλον ισονομίας και να δημιουργήσουν συνθήκες διάκρισης κατά των ευρωπαϊκών εταιρειών», τονίζει στο σχετικό μήνυμά της η κ. Φον ντερ Λάιεν. Στο μήνυμά της καθίσταται σαφές ότι η Κομισιόν προτίθεται να προωθήσει εσπευσμένα σε αναθεώρηση των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων που πολλοί αντιμετωπίζουν ως απειλή κατά της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών βιομηχανιών.
Η αντίδραση της Κομισιόν, πάντως, εμπνέει επίσης ανησυχία σε πολλούς που προειδοποιούν την Ε.Ε. ότι η αντίδρασή της ενδέχεται να ισοδυναμεί σχεδόν με κήρυξη εμπορικού πολέμου. Επικρατεί, άλλωστε, διχογνωμία ως προς το κατά πόσον θα ήταν η ενδεδειγμένη αντίδραση ένα νέο κύμα κρατικών ενισχύσεων.
Ορισμένοι αξιωματούχοι εκφράζουν φόβους πως μια χαλάρωση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις θα δώσει στις πλουσιότερες χώρες της Ε.Ε. όπως η Γερμανία τη δυνατότητα να επιδοτήσουν τις βιομηχανίες τους με πολλά δισεκατομμύρια, θέτοντας σε μειονεκτική θέση τις δημοσιονομικά ασθενέστερες χώρες.
Oπως, άλλωστε, παραδέχεται στο μήνυμά της η κ. Φον ντερ Λάιεν, «είναι σαφές πως δεν έχουν όλα τα κράτη-μέλη το δημοσιονομικό περιθώριο για να χορηγήσουν κρατικές ενισχύσεις και χρειαζόμαστε συμπληρωματική χρηματοδότηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να κινηθούμε όλοι προς την ίδια κατεύθυνση». Εν ολίγοις, η πρόεδρος της Κομισιόν προτείνει να βρεθεί τρόπος ώστε να αντλήσει και πάλι από κοινού κεφάλαια η Ε.Ε. και να αμβλύνει έτσι τις όποιες διαφορές στις δυνατότητες των χωρών-μελών. Αναφέρει επιπλέον ότι σχεδιάζει να ενισχύσει περαιτέρω το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης της Ε.Ε. αλλά και να θεσπίσει ένα ευρωπαϊκό ταμείο συλλογικής εθνικής κυριαρχίας που θα στηρίζει τις πρωτεύουσες των κρατών-μελών.
Οπως, πάντως, σχολιάζει σχετικό δημοσίευμα των Financial Times, δεν πρόκειται να αποδειχθεί εύκολο να επιτευχθεί συμβιβασμός για νέο κοινό δανεισμό. Επιπλέον, αξιωματούχοι της Ε.Ε. αναγνωρίζουν πως θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να πεισθούν χώρες όπως η Γερμανία να δεχθούν νέο κοινό δανεισμό για να δοθούν εγγυήσεις στα κράτη-μέλη, όπως έγινε δηλαδή με το Ταμείο Ανάκαμψης μετά την πανδημία. Σημειωτέον ότι η κ. Φον ντερ Λάιεν διατύπωσε αυτές τις προτάσεις ενώ είναι σε εξέλιξη μια έντονη διαπραγμάτευση ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αμβλυνθεί ο αντίκτυπος που ενδέχεται να έχει η επίμαχη αμερικανική νομοθεσία στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.