Ανοίγει σιγά σιγά ο δρόμος για την συμμετοχή των καταθετών στις μελλοντικές διασώσεις των προβληματικών τραπεζών της ευρωζώνης.
Στη συνεδρίαση του Εurogroup και του ECOFIN σήμερα και αύριο στο Δουβλίνο θα εξεταστούν τα επόμενα βήματα της τραπεζικής ενοποίησης, μετά την απόφαση για τη σύσταση του ευρωπαϊκού μηχανισμού εποπτείας των τραπεζών υπό την αιγίδα της ΕΚΤ.
Παρότι δεν αναμένονται οριστικές αποφάσεις, η συνεδρίαση είναι ιδιαιτέρως κρίσιμη, μετά και τις πρόσφατες εξελίξεις στην Κύπρο.
Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής τραπεζικής ενοποίησης, καθοριστικό ρόλο για το βαθμό συμμετοχής των καταθετών στις διασώσεις τραπεζών, αποτελεί ο τρόπος εμπλοκής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) στις εξυγιάνσεις τραπεζών.
Η περίπτωση της Κύπρου, όπου κλήθηκαν να συνεισφέρουν στη διάσωση των τραπεζών, αρχικά όλοι οι καταθέτες, αλλά στη συνέχεια και αφού επικράτησαν δεύτερες σκέψεις, η συνεισφορά περιορίστηκε στους καταθέτες άνω των 100.000 ευρώ, έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία, παρά το γεγονός ότι η εξέλιξη αυτή προβλέπεται από την πρόταση της Κομισιόν για το μηχανισμό εξυγίανσης των τραπεζών. Πρόκειται για μια «λεπτομέρεια» όμως που η Κομισιόν είχε αποφύγει επιμελώς να αναφέρει στη σχετική ανακοίνωσή της.
Σύμφωνα με την πρόταση για τη σύσταση ευρωπαϊκής αρχής εξυγίανσης και εκκαθάρισης προβληματικών τραπεζών, όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες καταρτίζουν σχέδια που θα ενεργοποιηθούν σε περίπτωση επιδείνωσης της χρηματοοικονομικής τους κατάστασης, προκειμένου να αποκατασταθεί η βιωσιμότητά τους.
Τα βασικά εργαλεία εξυγίανσης είναι η πώληση μέρους ή του συνόλου της υπό πτώχευση τράπεζας σε άλλη τράπεζα και προσδιορισμός των υγιών περιουσιακών στοιχείων. Η διάσωση θα ξεκινάει με ίδια μέσα, με την τράπεζα να προβαίνει σε ανακεφαλαιοποίηση με διαγραφή ή αποδυνάμωση των μετόχων, ενώ οι απαιτήσεις των πιστωτών θα μειώνονται ή θα μετατρέπονται σε μετοχές. Εάν τα μέσα αυτά δεν επαρκούν, τότε θα εμπλέκονται και οι ανασφάλιστοι καταθέτες, δηλαδή άνω των 100.000 ευρώ.
Βάσει της δέσμευσης που έχουν αναλάβει οι Ευρωπαίοι ηγέτες μόλις ολοκληρωθεί η τραπεζική ενοποίηση, οι τράπεζες που μπορούν να γίνουν βιώσιμες θα ανακεφαλαιώνονται υπό προϋποθέσεις απευθείας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
Ωστόσο, στην αρχική πρόταση της Κομισιόν δεν υπάρχει αναφορά σε εμπλοκή του ΕΜΣ γιατί τότε δεν υπήρχε η σχετική δέσμευση των Ευρωπαίων ηγετών.
Το Βερολίνο αν και έχει δεσμευθεί πολιτικά, επιχειρεί να αποδυναμώσει τη συμμετοχή του ΕΜΣ, ωστόσο, σ’ αυτό το θέμα δεν έχει πολλούς συμμάχους, αφού μόνο οι δορυφόροι του (Ολλανδία, Φινλανδία), υποστηρίζουν τη γερμανική θέση. Συνεπώς, εκ των πραγμάτων η γερμανική πλευρά θα πρέπει να κάνει ένα βήμα πίσω, αλλά αυτό δεν αναμένεται να γίνει πριν τις εκλογές.
Μια από τις εναλλακτικές προτάσεις που βρίσκεται στο τραπέζι και η οποία θα μπορούσε να καθησυχάσει τους Ευρωπαίους καταθέτες, είναι ο ΕΜΣ να παρεμβαίνει στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αφού προηγουμένως συμμετάσχουν στο κόστος εξυγίανσης οι μέτοχοι και οι πιστωτές, αλλά και το κράτος-μέλος σε ποσοστό 10-20%. Στην περίπτωση αυτή οι καταθέτες θα είναι η τελευταία εναλλακτική λύση που σημαίνει ότι η συνεισφορά τους στη διάσωση μιας τράπεζας θα ζητείται σε εξαιρετικά ακραίες περιπτώσεις.
Ακόμη ένα ζήτημα που θα πρέπει να επιλυθεί στο πλαίσιο του συνολικού πακέτου της τραπεζικής ενοποίησης, είναι αυτό της αναδρομικότητας των ανακεφαλαιοποιήσεων. Οι χώρες που ήδη έχουν προχωρήσει στις διασώσεις των τραπεζών με στήριξη της Ευρωζώνης, όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία ζητούν ένα μέρος των κεφαλαίων που έχουν δώσει στις τράπεζες και έχει επιβαρύνει το δημόσιο χρέος να περάσει στον ΕΜΣ. Εάν αυτό γίνει δεκτό, τότε θα επωφεληθούν και η Ελλάδα με την Κύπρο.