Στο μικροσκόπιο της εφορίας μπαίνουν τα στοιχεία τραπεζικών συναλλαγών προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο οι δαπάνες που κάνει ο κάθε πολίτης δικαιολογούνται από το εισόδημά του.
Η συγκράτηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων βρίσκεται και στην κορυφή της ατζέντας της τρόικας, καθώς εντείνεται η ανησυχία ότι η παρατεταμένη ύφεση μπορεί να δημιουργήσει πρόσθετες ανάγκες σε κεφάλαια, τα οποία μπορεί να φθάσουν ακόμη και τα 8 δισ. ευρώ.
Ενώ η ανακεφαλαιοποίηση έχει περάσει στην τελική ευθεία, η μεγάλη πρόκληση για τον τραπεζικό κλάδο είναι η διαχείριση των επισφαλειών μέχρι να ανακοπεί η ύφεση και να επανέλθει σταδιακά η οικονομία σε θετικό ρυθμό.
Σε δύο στοιχεία προσβλέπει η τρόικα: Ένα ικανοποιητικό νομοθετικό πλαίσιο για τις ρυθμίσεις των δανείων και τη δημιουργία bad bank που θα αναλάβει τη διαχείριση των προβληματικών στοιχείων του ενεργητικού.
Κρίσιμο είναι να περιοριστεί η άνοδος των «κόκκινων» δανείων που υπερβαίνουν τα 55 δισ. ευρώ σήμερα και να αναστραφεί το «κύμα» των επισφαλειών.
Στις συναντήσεις με τις εποπτικές αρχές και τις διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών, οι εκπρόσωποι της τρόικας έκρουσαν εκ νέου τον κώδωνα του κινδύνου και ζήτησαν επαγρύπνηση προκειμένου να μην περάσουν στο «κόκκινο» και τα περίπου 35 δισ. ευρώ δανείων που είναι σε καθυστέρηση για περισσότερες από 30 ημέρες και δεν έχουν χαρακτηριστεί ακόμη επισφαλή.
Οποιαδήποτε ολιγωρία στη διαχείριση αυτής της κατάστασης θα είναι καταστροφική, σύμφωνα με την τρόικα, που ανησυχεί ότι οι τρέχουσες συνθήκες της τραπεζικής αγοράς, για παράδειγμα, η διαδικασία λειτουργικής ενοποίησης των ομίλων ή η είσοδος μιας τράπεζας στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες που θα αναστείλουν την επαγρύπνηση των διοικήσεων.
Με το νομοσχέδιο του Yπουργείου Ανάπτυξης για τη ρύθμιση ενυπόθηκων, ενήμερων, στεγαστικών δανείων, η τρόικα προσδοκά ότι θα υπάρχει εξομάλυνση των συνθηκών, διευκολύνοντας τράπεζες και δανειολήπτες.
Εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περίπου 200 χιλιάδες στεγαστικά που θα μπορούσαν να υπαχθούν στο νομοθετικό πλαίσιο, ώστε να μειωθεί η δόση και να συνεχιστεί η εξυπηρέτησή τους.
Τα καθυστερούμενα στεγαστικά δάνεια αντιστοιχούν στο 21,8% του συνόλου, ενώ σε καθυστέρηση βρίσκεται το ένα στα τέσσερα δάνεια όλων των κατηγοριών, με οξύτερο το πρόβλημα στα καταναλωτικά, όπου το ποσοστό προσεγγίζει το 40%.
Τραπεζίτες εκτιμούν ότι οι πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες από το «κακό» σενάριο της διατήρησης των συνθηκών ύφεσης θα διαμορφωθούν μεταξύ 5 και 10 δισ. ευρώ, ανάλογα με την έκταση του σεναρίου αυτού.
Ο δείκτης επισφαλειών
Ο επίσημος δείκτης των επισφαλειών διαμορφώθηκε στο επίπεδο άνω του 25% στο τέλος του 2012 και αυξάνεται με 1,5% στο τρίμηνο, έχοντας μια επιβράδυνση τους τελευταίους μήνες του 2012, έναντι της όξυνσης του καλοκαιριού.
Η επιδείνωση της ύφεσης οδηγεί τις τράπεζες σε μείωση της εισπραξιμότητας, αφού οι δανειολήπτες δεν έχουν τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των υποχρεώσεών τους, τη στιγμή μάλιστα που «ανταγωνιστής» των τραπεζών είναι το ίδιο το Δημόσιο, με τις αυξημένες απαιτήσεις – φορολογικές και άλλες.
Αποφόρτιση των ισολογισμών μέσω bad bank
Μετά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης, αναμένεται να επιταχυνθεί ο σχεδιασμός για τη δημιουργία bad bank, μέσω της οποίας κάθε τράπεζα θα διαχειρίζεται προβληματικά στοιχεία του ενεργητικού, αλλά και απαιτήσεις ενήμερες που έχουν μεγάλη πιθανότητα να εξελιχθούν σε προβληματικές.
Η μονάδα αυτή, με βάση τη διεθνή πρακτική, θα είναι πλήρως διαχωρισμένη από την τράπεζα και θα εφαρμόζει εντατικές εισπρακτικές διαδικασίες, μέσα από ρυθμίσεις, ακόμα και διαγραφές χρέους ή πωλήσεις χαρτοφυλακίων προκειμένου να «αποφορτιστούν» οι ισολογισμοί.
Οι εγχώριοι όμιλοι εξετάζουν τις δυνατότητες αξιοποίησης μιας τέτοιας ευχέρειας και είναι ενδεικτικό ότι, για παράδειγμα, η Τράπεζα Πειραιώς διατηρεί ανεξάρτητη την Geniki Bank, η οποία θα μπορούσε να έχει ένα τέτοιο ρόλο.
Οι ευχέρειες από εξειδικευμένα σχήματα που θα έχουν τεχνογνωσία και ευελιξία είναι πολλές και, μάλιστα, ανάλογος σχεδιασμός προβλέπεται με βάση τη μελέτη της Bain για τις τράπεζες που έχουν υποβληθεί σε εξυγίανση ώστε να είναι πιο αποτελεσματική η ανάκτηση κεφαλαίων που έχει δώσει το Δημόσιο.
Η εικόνα που δίνουν τα επίσημα στοιχεία για τις επισφάλειες υποεκτιμά τις πραγματικές καθυστερήσεις και δεν περιλαμβάνει τις αναδιαρθρώσεις που έχουν λάβει χώρα.
Στο πλαίσιο αυτό, αναλυτές και πιο πρόσφατα η Moody’s θεωρούν πιθανό ότι η άνοδος των επισφαλειών μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες ανάγκες σε κεφάλαια, της τάξης των 8 δισ. ευρώ, ενώ άλλες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ένα εύρος μεταξύ 5 και 10 δισ. ευρώ.
Πρόκειται για εξέλιξη που επιδιώκουν να αποφύγουν τόσο η τρόικα και οι εποπτικές αρχές όσο και οι τραπεζίτες και ήδη το αμέσως επόμενο διάστημα το ΤΧΣ θα αξιολογήσει αν το πλαίσιο και οι πολιτικές για την αντιμετώπιση των προβληματικών στοιχείων του ενεργητικού είναι αποτελεσματικές.
Συγκυριακή εξέλιξη η επιβράδυνση
Επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των επισφαλειών διαπιστώνουν οι τραπεζίτες στο τελευταίο τρίμηνο του 2012, εξέλιξη που μάλλον είναι συγκυριακή, αφού δεν έχει επέλθει βελτίωση στην οικονομική δραστηριότητα που να επιβεβαιώνει θετικές ενδείξεις.
Στη χρήση 2012, η Εθνική είχε στην Ελλάδα δείκτη δανείων σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών στο 23,1% από 13,1% στο τέλος του 2011, ενώ σε επίπεδο Ομίλου διαμορφώθηκε σε 19%.
Η τράπεζα, στο πλαίσιο θωράκισης του ισολογισμού, έχει ενισχύσει το ύψος των προβλέψεων σε άνω των 2 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ελλάδα και σε 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε επίπεδο Ομίλου, ώστε ο δείκτης κάλυψης από προβλέψεις να διαμορφώνεται σε 53,3% για την Ελλάδα και σε 54,3% για τον Όμιλο.
Στο 22,8% ανήλθε στο τέλος του 2012 ο δείκτης καθυστερήσεων της Alpha Bank εξαιτίας της ύφεσης στην ελληνική οικονομία, ώστε ο δείκτης στην Ελλάδα να έχει καταγράψει άνοδο κατά 230 μονάδες, έναντι πάντως 310 μονάδων του τρίτου τριμήνου.
Ο δείκτης κάλυψης ανέρχεται σε 45%, ενώ μαζί με την Εμπορική, που διαθέτει υψηλό απόθεμα προβλέψεων, φθάνει το 52%.
Επιβράδυνση στο ρυθμό ανόδου των καθυστερήσεων στο τέταρτο τρίμηνο του 2012 διαπιστώνει και η Eurobank, με τα δάνεια σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών να διαμορφώνονται στο τέλος του έτους σε 22,8% έναντι 15,7% του 2011, ενώ η τράπεζα συνέχισε τη λήψη αυξημένων προβλέψεων που έφθασαν στην προηγούμενη χρήση το 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ.
Επιδείνωση της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου εξαιτίας της παρατεταμένης ύφεσης στην Ελλάδα καταγράφεται και στα αποτελέσματα της Τράπεζας Πειραιώς.
Ο δείκτης των δανείων σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών ανήλθε στο 23,3% και ο δείκτης κάλυψης των δανείων σε καθυστέρηση από συσσωρευμένες προβλέψεις στο 51%.
