Με νομοθετική διάταξη εισάγονται νέου τύπου αντικειμενικά φορολογικά κριτήρια, και το Υπουργείο Οικονομικών εκδίδει εγκύκλιο που αφορά σε τεκμήρια – λήξιπρόθεσμα, δίνοντας στους φορολογούμενους μια τελευταία ευκαιρία να τακτοποιήσουν με ευνοϊκή ρύθμιση τις οικονομικές τους υποχρεώσεις.
Με ένα «πλέγμα» έξι κριτηρίων θα προσδιορίζεται εφεξής το τεκμαρτό εισόδημα 800.000 ελευθέρων επαγγελματιών, ενώ εισάγονται νέου τύπου αντικειμενικά κριτήρια για τη φορολόγηση 5,5 εκατομμυρίων φορολογούμενων.
Τα μέτρα ενεργοποιούνται με υπουργικές αποφάσεις οι οποίες υπεγράφησαν χθες και τις σχετικές ερμηνευτικές εγκυκλίους που τις συνοδεύουν.
Το οικονομικό επιτελείο επίσπευσε τις διαδικασίες, καθώς έπειτα από συμφωνία με την τρόικα το νέο μοντέλο εντοπισμού αδήλωτων εισοδημάτων και περιστολής της φοροδιαφυγής θα έπρεπε να επικυρωθεί πριν από την ερχόμενη Δευτέρα, ημέρα διεξαγωγής του Eurogroup στις Βρυξέλλες.
Έτσι ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας θα έχει άλλο ένα ατού στα χέρια του, σε μία κρίσιμη συνεδρίαση κατά τη διάρκεια της οποίας θα αποφασισθεί η εκταμίευση 4,2 δισ. ευρώ τουλάχιστον, χωρίς να αποκλείεται και προκαταβολική αποδέσμευση επιπλέον 3,2 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν στη δόση του Ιουνίου.
Έπειτα από αλλεπάλληλες καθυστερήσεις, το υπουργείο ενεργοποιεί «αυτοματοποιημένο» μηχανισμό για να συλλαμβάνει όσους φοροδιαφεύγουν, ξεπλένουν «μαύρο χρήμα» και αποκρύπτουν εισοδήματα.
Σε πολιτικό επίπεδο η κυβέρνηση θα παρουσιάσει τον νέο μηχανισμό ως «απάντηση» στις επικρίσεις που δέχεται από ΔΝΤ και Ευρωζώνη από την πρώτη ημέρα εισόδου της Ελλάδας στο Μνημόνιο για την αδυναμία πάταξης της πρωτοφανούς φοροδιαφυγής και διαφθοράς που επικρατεί στη χώρα.
Με τις υπουργικές αποφάσεις καθιερώνονται έμμεσες μέθοδοι τεκμαρτού προσδιορισμού των ακαθάριστων εσόδων και των καθαρών εισοδημάτων των επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών.
Με βασικές τις αναλυτικές οδηγίες των αποφάσεων οι φοροελεγκτές θα προσδιορίζουν τα φορολογητέα ακαθάριστα έσοδα και εισοδήματα των επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών με βάση πληροφορίες που θα συλλέγουν για την πραγματική τους ρευστότητα, το επίπεδο διαβίωσής τους και την περιουσιακή τους κατάσταση.
Η εγκύκλιος ορίζει τις διαδικασίες συλλογής πληροφοριών και διασταυρώσεων με τις οποίες τα φορολογητέα ακαθάριστα έσοδα και καθαρά εισοδήματα των ελεγχόμενων επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών θα προσδιορίζονται με βάση έξι κριτήρια:
– Τις καταθέσεις τους στις τράπεζες και τις λοιπές μορφές αποταμιεύσεων (μετοχές, ομόλογα κ.λπ.)
– Τα ακίνητα και κινητά περιουσιακά στοιχεία τους
– Τις δαπάνες διαβίωσής τους
– Την έδρα της επιχείρησης, τα λειτουργικά έξοδα καθώς και τα έξοδα μισθοδοσίας
– Την ανάλυση ρευστότητας του φορολογουμένου
– Τη σχέση της τιμής πώλησης στον συνολικό όγκο κύκλου εργασιών
Στο πλαίσιο των νέων αυτών ελεγκτικών διαδικασιών θα προβλέπεται η δυνατότητα άμεσης άρσης του τραπεζικού απορρήτου ενώπιον των φορολογικών αρχών και το δικαίωμα των αρμοδίων υπαλλήλων να ελέγχουν εξονυχιστικά τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών των φορολογουμένων.
Η Εφορία θα προσδιορίζει το συνολικό φορολογητέο εισόδημα και θα επιβάλλει τεκμαρτό φόρο ανεξάρτητα από τα δεδομένα που έχει εμφανίσει ο φορολογούμενος στις φορολογικές του δηλώσεις. Μάλιστα θα συντάσσεται νέο εκκαθαριστικό σημείωμα με τον πρόσθετο φόρο και οι ελεγκτικές αρχές θα ειδοποιούν τον υπόχρεο για την καταβολή του φόρου ή, σε περίπτωση ένστασής του, να αποδείξει ότι τα πραγματικά του εισοδήματα είναι χαμηλότερα από αυτά που προσδιόρισε η Εφορία.
Το εισόδημα
Εξάλλου, την ίδια ώρα, μέσω τεκμηρίων νέου τύπου και αντικειμενικών κριτηρίων θα προσδιορίζεται το φορολογητέο εισόδημα 5,5 εκατομμυρίων φορολογούμενων, με το βάρος να πέφτει στο ύψος των καταθέσεων, τον τρόπο ζωής με βάση τις δαπάνες διαβίωσης (τοκοχρεολυτική δόση δανείων, αγορές με πιστωτικές κάρτες, ΙΧ αυτοκίνητα, ασφάλιστρα, δίδακτρα, λογαριασμοί ΔΕΚΟ κ.ά.), την αξία της ακίνητης περιουσίας και τη μεταβολή της εισοδηματικής και περιουσιακής κατάστασης του φορολογούμενου. Ετσι θα υπολογίζεται από τις ελεγκτικές αρχές «τεκμαρτό εισόδημα» επί του οποίου ο υπόχρεος θα καλείται να πληρώσει πρόσθετο φόρο εισοδήματος, αλλά θα έχει τη δυνατότητα να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα του ελέγχου στη βάση συγκεκριμένων στοιχείων και παραστατικών.
Νέοι φορολογικοί έλεγχοι με κριτήρια ανάλυσης κινδύνου
Ένα νέο πλαίσιο για τους φορολογικούς ελέγχους θεσμοθετεί το Υπουργείο Οικονομικών. Είναι βασισμένο στα πρότυπα του αμερικανικού μοντέλου που εφαρμόζει το IRS.
Αυτό προβλέπει την καθιέρωση ενός συστήματος επιλογής υποθέσεων για τακτικό φορολογικό έλεγχο, το οποίο θα βασίζεται αποκλειστικά σε μεθόδους και κριτήρια ανάλυσης κινδύνου.
Με αυτό το πλαίσιο οι επιχειρήσεις και τα φυσικά πρόσωπα που θα επιλέγονται κάθε χρόνο για έλεγχο στις φορολογικές τους δηλώσεις θα προέρχονται από συγκεκριμένους καταλόγους, οι οποίοι θα καταρτίζονται με βάση αντικειμενικά κριτήρια επιλογής. Τα κριτήρια αυτά θα εκφράζουν τον βαθμό επικινδυνότητας των υποθέσεων, δηλαδή το κατά πόσο μεγάλες είναι οι πιθανότητες να κρύβεται φοροδιαφυγή πίσω από συγκεκριμένη οικονομική συμπεριφορά που διαπιστώνεται.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως μεταξύ των κριτηρίων περιλαμβάνονται: η νομική μορφή, ο κλάδος ή τομέας δραστηριότητας, η ύπαρξη παραβάσεων ανάλογα με το είδος, τη βαρύτητα και η συχνότητα εμφάνισής τους, ο τζίρος, καθαρά κέρδη ή ζημιές, τόπος παραγωγής και διακίνησης, εποχικές δραστηριότητες και τοπικές ιδιαιτερότητες.
Υποχρέωση
Παράλληλα καταργείται η υποχρέωση να ελέγχονται όλες οι φορολογικές δηλώσεις των επιχειρήσεων για τα τελευταία 10 χρόνια.
Πιο αναλυτικά θεσπίζεται ένα νέο σύστημα με το οποίο θα καθιερώνεται η υποχρέωση ελέγχου μίας μόνο χρήσης και η επέκταση του ελέγχου σε μία ή περισσότερες προηγούμενες χρήσεις μόνο στην περίπτωση που εντοπίζονται ουσιαστικές φορολογικές παραβάσεις για τις οποίες υπάρχουν υπόνοιες ότι έχουν διαπραχθεί και στις παλαιότερες διαχειριστικές περιόδους.
Στο πλαίσιο αυτό οι φορολογικές αρχές θα έχουν το δικαίωμα να ανατρέξουν σε όσες προηγούμενες χρήσεις κρίνουν αναγκαίο και όχι υποχρεωτικά στις εννέα προηγούμενες, όπως ισχύει σήμερα.
Κριτήρια και προϋποθέσεις – Οι δόσεις για την εξόφληση χρεών στην Εφορία
Σε εφαρμογή μπαίνει η νέα ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την Εφορία, η οποία αποτελεί και την τελευταία ευκαιρία των φορολογουμένων να αποπληρώσουν τα χρέη τους σε μεγάλο αριθμό δόσεων.
Μάλιστα πέρα από τον γενικό κανόνα των 48 μηνιαίων δόσεων, ο αριθμός τους μπορεί να γίνει… απεριόριστος για φυσικά πρόσωπα που δεν είναι επιτηδευματίες και μπορούν να τεκμηριώσουν την οικονομική τους δυσπραγία.
Σύμφωνα με όσα ορίζει η εγκύκλιος που κατάρτισε το Υπουργείο Οικονομικών, ρυθμίζονται τα χρέη προς το Δημόσιο που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμα μέχρι 31/12/2012.
Για τις επιχειρήσεις και τους αυτοαπασχολούμενους που οφείλουν στο Δημόσιο προβλέπεται η δυνατότητα εξόφλησης των οφειλομένων έως και σε 48 μηνιαίες δόσεις, αλλά με εκπτώσεις επί των προσαυξήσεων από 25% έως 50%.
Ρύθμιση
Επιπλέον, παρέχεται η δυνατότητα υπαγωγής στη ρύθμιση των πολλών μηνιαίων δόσεων και σε όσους είχαν τακτοποιήσει τις οφειλές προ του 2013 με παλαιότερες ρυθμίσεις, αλλά τέθηκαν εκτός των ρυθμίσεων αυτών μέχρι και την ημερομηνία κατάθεσης του νομοσχεδίου στη Βουλή.
Ειδικότερα, όπως προβλέπεται στην εγκύκλιο:
– Οι ληξιπρόθεσμες έως την 31η/12/2012 οφειλές, που είναι βεβαιωμένες στις ΔΟΥ και στα τελωνεία, δύνανται -κατόπιν αίτησης των οφειλετών και εφόσον συντρέχει πραγματική οικονομική αδυναμία- να ρυθμίζονται έως και σε 48 ισόποσες μηνιαίες δόσεις και να καταβάλλονται ως εξής:
α) Με απαλλαγή από τις προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής κατά 50%, εφόσον η οφειλή εξοφληθεί εφάπαξ έως και τις 30/6/2013
β) Με απαλλαγή από το 40% των προσαυξήσεων, εφόσον η οφειλή εξοφληθεί έως και τις 30/6/2014
γ) Με απαλλαγή από το 35% των προσαυξήσεων, εφόσον η οφειλή εξοφληθεί έως και τις 30/6/2015
δ) Με απαλλαγή από το 30% των προσαυξήσεων, εφόσον η οφειλή εξοφληθεί έως και τις 30/6/2016
ε) Με απαλλαγή από το 25% των προσαυξήσεων, εφόσον η οφειλή εξοφληθεί έως και τις 30/6/2017
Δηλώσεις
Για να υπαχθούν στη ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών οι οφειλέτες πρέπει να έχουν υποβάλει όλες τις φορολογικές τους δηλώσεις, καθώς επίσης και να μην έχουν απλήρωτες οφειλές με ημερομηνία καταβολής από την 1η/1/2013 και μετά.
Η ρύθμιση χορηγείται σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως ποσού οφειλής, μόνο εφόσον ο αιτών αποδεικνύει ότι μπορεί να ανταποκριθεί στο ύψος της μηνιαίας δόσης.
– Κατ’ εξαίρεση, τα φυσικά πρόσωπα μη επιτηδευματίες που αδυνατούν να ανταποκριθούν σε πρόγραμμα δόσεων της παραπάνω ρύθμισης έχουν τη δυνατότητα να εξοφλήσουν τις ληξιπρόθεσμες έως 31/12/2012 οφειλές τους προς τις ΔΟΥ ή τα τελωνεία σε περισσότερες από 48 μηνιαίες δόσεις, ανάλογα με τα εισοδήματά τους, αλλά χωρίς το ευεργέτημα της απαλλαγής από ένα μέρος των προσαυξήσεων.
Για ποσό βασικής οφειλής άνω των 5.000 ευρώ, απαιτείται η προσκόμιση στοιχείων που αποδεικνύουν ότι ο οφειλέτης δεν δύναται να αποπληρώσει την οφειλή του, αλλά μπορεί να ανταποκριθεί σε συγκεκριμένο πρόγραμμα δόσεων.
Ποιοι χάνουν τη ρύθμιση
Αυστηροί όροι συνοδεύουν τη νέα ρύθμιση, ώστε να «πετούν» εκτός τους ασυνεπείς φορολογούμενους.
Ετσι η καθυστέρηση πληρωμής μίας δόσης συνεπάγεται την επιβάρυνση αυτής με προσαύξηση 15%.
Η δόση αυτή με την αναλογούσα προσαύξηση πρέπει να καταβληθεί το αργότερο μέχρι την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας καταβολής της επόμενης δόσης.
Ο οφειλέτης τίθεται εκτός ρύθμισης εφόσον:
1. Δεν καταβάλλει εμπρόθεσμα μία δόση της ρύθμισης πέραν της μίας φοράς ή καθυστερήσει την καταβολή της τελευταίας δόσης της ρύθμισης για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός μήνα
2. Δεν υποβάλλει τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος και του ΦΠΑ, καθ’ όλο το διάστημα της ρύθμισης καταβολής των οφειλών του και μέχρι την εξόφλησή τους
3. Δεν εξοφλεί εμπρόθεσμα τις οφειλές του, οι οποίες δημιουργούνται από την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση και μετά
4. Έχει υποβάλει ελλιπή ή αναληθή στοιχεία προκειμένου να του χορηγηθεί η ρύθμιση
Εφόσον ο οφειλέτης τεθεί εκτός ρύθμισης, υποχρεούται να καταβάλει ολόκληρο το υπόλοιπο της οφειλής και οι υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών μπορούν να επιδιώξουν την αναγκαστική είσπραξή του, εφαρμόζοντας όλα τα προβλεπόμενα από την ισχύουσα νομοθεσία μέτρα, ακόμη δε και να εντάξουν τον οφειλέτη σε λίστα οφειλετών που θα δημοσιευτεί στο Διαδίκτυο.
