Χρειάστηκαν 4,5 ώρες Υπουργικού Συμβουλίου για να αποδειχθεί η οριστική κατάρρευση των εργασιακών σχέσεων και η παταγώδης αποτυχία της υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Απασχόλησης, Λούκας Κατσέλη, στις διαβουλεύσεις της συνόδου του Συμβουλίου Απασχόλησης των Βρυξελών –παρά την πεπλανημένη αντίληψη περί του αντιθέτου, που αρκετοί είχαν σχηματίσει μέχρι τώρα. Από χθες το βράδυ, προκειμένου να εξασφαλισθεί η καταβολή της τέταρτης δανειακής δόσης των 110 δισ. ευρώ, η κατάρρευση των εργασιακών σχέσεων στην χώρα μας είναι πλέον και επίσημα μια οδυνηρή πραγματικότητα.
Οι ριζικές αλλαγές στην αγορά εργασίας σηματοδοτούνται πρωτίστως με επιχειρησιακές συμβάσεις που υπερισχύουν των κλαδικών, μειώνοντας τις αποδοχές των εργαζομένων. Διατηρείται βέβαια ο βασικός μισθός «ασφαλείας» των 740 ευρώ, ενώ για τις ΔΕΚΟ προβλέπεται μείωση αποδοχών μέχρις και 25%, σε μια προσπάθεια εξυγίανσης των δημοσιο-οικονομικών της χώρας και μείωσης των ελλειμμάτων χωρίς περαιτέρω απολύσεις. «Δεν επιλέξαμε απολύσεις και αυτό είναι μια πολιτική απόφαση», τόνισε ο πρωθυπουργός, αφήνοντας τα καυτά θέματα των κλειστών επαγγελμάτων και των αποκρατικοποιήσεων για την συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου της ερχόμενης Τρίτης.
Σε αυτό το πνεύμα, οι συμμετέχοντες υπουργοί συμφώνησαν να δουν το ποτήρι μισογεμάτο: «Πρέπει να προβάλουμε πως διασφαλίζουμε τον δημόσιο χαρακτήρα των ΔΕΚΟ και τις θέσεις εργασίας με αντάλλαγμα τις μειώσεις στους μισθούς», είπε ο Δημήτρης Ρέππας, ενώ η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, τόνισε πώς πρέπει πάση θυσία να σταματήσει η συζήτηση για τις απολύσεις και να υπάρξει δίκαιη και όχι ισοπεδωτική μείωση στους μισθούς των ΔΕΚΟ. «Δεν είναι το ίδιο ο μισθός των 19 και των 39 χιλιάδων, πρέπει να προβλεφθεί κλιμάκωση», είπε η κα Ξενογιαννακοπούλου.
«Πετάμε το μπαλάκι στους κοινωνικούς εταίρους», είπε για τις επιχειρησιακές συμβάσεις η κα Κατσέλη, προκαλώντας στους παρευρισκόμενους έντονη αμηχανία ή και δυσφορία. «Και να το σκέφτεσαι αυτό, δεν το λες», σχολίασε εμπιστευτικά, αμέσως μετά την λήξη της συνεδρίασης, κάποιος συνεργάτης του πρωθυπουργού. Από την πλευρά του, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Σκανδαλίδης επεσήμανε ότι οι υπουργοί καλό θα ήταν να αποφεύγουν τα πολλά λόγια και να μην καλλιεργούν προσδοκίες που κατόπιν διαψεύδονται. «Ορισμένοι υπουργοί τραβούν το κάρο στα μέσα ενημέρωσης, χωρίς να έχουν πλήρη ενημέρωση για τη γραμμή», είπε χαρακτηριστικά, προκαλώντας την άμεση παρέμβαση του πρωθυπουργού, ο οποίος ξεκαθάρισε πως αυτό αποτελεί θέμα συζήτησης σε άλλη σύσκεψη. Πάντως, και ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας, Πάνος Μπεγλίτης, ισχυρίστηκε ότι το τελικό κείμενο για τις επιχειρησιακές συμβάσεις είναι πολύ χειρότερο απ’ όσο αναμενόταν. «Από τη μία θα είναι ο ισχυρός εργοδότης και από την άλλη ο αδύναμος εργαζόμενος», είπε.
Ο Ανδρέας Λοβέρδος ζήτησε την εξαίρεση των νοσηλευτών από τον κανόνα «5:1» και σε κάθε περίπτωση να δοθεί προτεραιότητα στους τομείς της υγείας, της παιδείας και της ασφάλειας –σημεία στα οποία συμφώνησε και η υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου: «Οι επιχειρήσεις στις οποίες χρωστά το Δημόσιο να προστατευτούν από ένα κουπόνι Δημοσίου, ώστε να μη βγουν στο «κόκκινο». Στη συνέχεια, η κα Διαμαντοπούλου και ο Παύλος Γερουλάνος τόνισαν την ανάγκη να προβληθεί κατάλληλα ο νέος επενδυτικός νόμος, ώστε να αφήσει θετικές εντυπώσεις στην κοινή γνώμη. «Έναν χρόνο τον περιμέναμε αυτόν τον νόμο», είπαν σχετικά με το νομοσχέδιο του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, υποδηλώνοντας έμμεσα κάποια μομφή για την προκάτοχο της θέσης του υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Λούκα Κατσέλη.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος απουσίαζε, ενώ οι Θεόδωρος Πάγκαλος, Γιάννης Ραγκούσης και Χρήστος Παπουτσής τήρησαν «σιγήν ιχθύος».
Εξορθολογισμός (;) των εργασιακών σχέσεων
Η σχετική ρύθμιση, που συζητήθηκε χθες στο υπουργικό συμβούλιο, προβλέπει –μεταξύ άλλων- επιχειρησιακές συμβάσεις με αδιευκρίνιστους όρους περί των οικονομικών κριτηρίων των επιχειρήσεων) και χωρίς προκαθορισμένο ποσοστό μείωσης των μισθών. Οι «ειδικές επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας» θα υπογράφονται από τον εργοδότη και το σωματείο και θα ρυθμίζουν όχι μόνον τους μισθούς αλλά και το εάν θα υπάρξουν απολύσεις, το ζήτημα των ευέλικτων μορφών απασχόλησης κ.λπ..
Οι επιχειρησιακές συμβάσεις δεν θα μπορούν να προβλέπουν αμοιβές κάτω από την εθνική σύμβαση (740 ευρώ), ώστε ορισμένοι εργασιακοί κλάδοι με υψηλότερο μέσο όρο αποδοχών να απειλούνται τώρα με κάθετες μισθολογικές μειώσεις έως και κατά 26%. Η επέκταση των συμβάσεων αυτών αυτή θα γίνεται και σε επιχειρήσεις που δεν έχουν τις έχουν υπογράψει. Η κα Κατσέλη είπε πως, σε περίπτωση μη ύπαρξης επιχειρησιακής σύμβασης «θα ισχύει η κλαδική και η επέκταση δεν καταργείται».
Τα βασικά σημεία των διατάξεων για τις επιχειρησιακές συμβάσεις είναι:
• Με ετήσια επιχειρησιακή σύμβαση, οι αποδοχές και οι συνθήκες εργασίας είναι δυνατόν να αποκλίνουν από την κλαδική, αλλά όχι από την εθνική συλλογική σύμβαση. Οι ειδικές επιχειρησιακές συμβάσεις υπερισχύουν από τις κλαδικές χωρίς περιορισμούς.
• Με τις νέες συμβάσεις δύνανται να ρυθμίζονται ο αριθμός των θέσεων εργασίας, όροι και προϋποθέσεις μερικής απασχόλησης, εκ περιτροπής εργασίας και διαθεσιμότητας, καθώς και κάθε άλλος όρος εφαρμογής της, περιλαμβανομένης της διάρκειάς τους.
• Η ειδική σύμβαση μπορεί να καταρτιστεί και από εργοδότη που απασχολεί λιγότερους από 50 εργαζομένους με το επιχειρησιακό σωματείο. Αν δεν υπάρχει, τον ρόλο αυτό θα αναλαμβάνει το αντίστοιχο κλαδικό σωματείο.
• Τα εμπλεκόμενα μέρη υποβάλλουν από κοινού αιτιολογική έκθεση προς το Συμβούλιο Κοινωνικού Ελέγχου Επιθεώρησης Εργασίας. Με την ίδια διαδικασία συμφωνείται τυχόν παράτασή της.
• Σε περίπτωση παραβίασης των όρων η επιχειρησιακή σύμβαση είναι άκυρη και η αποζημίωση υπολογίζεται με βάση τις αποδοχές της κλαδικής. Ανοιχτό παραμένει το τι θα γίνει με την αποζημίωση σε περίπτωση που δεν σπάσει η επιχειρησιακή σύμβαση (ελλοχεύει ο κίνδυνος υπολογισμού με τον νέο μισθό).
• Χωρίς αποζημίωση θα απολύονται οι νέοι κατά τη διάρκεια της 12μηνης «δοκιμαστικής περιόδου εργασίας». Αλλαγές υπάρχουν και στην αποζημίωση που καταβάλλεται για όσους απασχολούνται από ένα έως δύο χρόνια, η οποία πλέον ορίζεται στον έναν μήνα (από δύο που ίσχυε πριν).
• Επανακαθορίζεται ο τρόπος υπολογισμού της αμοιβής όσων εργάζονται με μερική απασχόληση, ώστε η αμοιβή τους, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβής από τυχόν πρόσθετη εργασία, να είναι ανάλογη με την αμοιβή του συγκρίσιμου εργαζόμενου (δηλαδή του εργαζόμενου πλήρους απασχόλησης) χωρίς προσαυξήσεις (δηλαδή μειώνει την υπερωρία).
• Επεκτείνεται ο χρόνος της διαθεσιμότητας των εργαζομένων στις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα από 6 σε 9 μήνες.
• Επανακαθορίζεται η διάρκεια της απασχόλησης εργαζομένων σε έμμεσο εργοδότη (με τυχόν παρατάσεις) στους 36 μήνες από 18 που είναι σήμερα. Μετά την πάροδο των 36 μηνών ο εργαζόμενος θεωρείται ότι έχει σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου.
Αναμένονται δυναμικές κοινωνικές αντιδράσεις
«Κάναμε ήδη πολλά, όσα ίσως δεν έγιναν ποτέ. Αλλά αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται χωρίς καμία χαλάρωση», είπε ο πρωθυπουργός κατά την εισήγησή του. «Και αυτό κάνουμε με τις συχνές συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και τον καταιγιστικό θα έλεγα ρυθμό με τον οποίο προωθούμε νομοσχέδια που επιφέρουν μεγάλες αλλαγές».
Ο πρωθυπουργός σαφώς έχει επίγνωση ότι η κοινωνική αντίδραση θα είναι σφοδρή, γι’ αυτό και συνέδεσε την πορεία της εξυγίανσης της Ελλάδας με την τύχη αυτών των μέτρων, δραττόμενος της ευκαιρίας που παρουσιάστηκε με την χθεσινή Παγκόσμια Ημέρας κατά της Διαφθοράς για να αναφερθεί στην κρισιμότητα του μεταρρυθμιστικού κυβερνητικού έργου: «Ξέρουμε ότι, αν δεν λύσουμε και αυτό το πρόβλημα, η προσπάθεια θα πάει χαμένη. Όσα χρήματα κι αν μαζέψουμε από φόρους, θα πάνε χαμένα αν το σύστημα είναι τρύπιο και νοσηρό… Από τον ασυμβίβαστο πόλεμο κατά της φοροδιαφυγής έως τον εκλογικό νόμο που θα φέρουμε σύντομα και θα αλλάξει το τοπίο του πολιτικού συστήματος στη χώρα, κάνουμε τα πάντα για τη διαφάνεια».