Μπορεί στη (μνημονιακή) Πορτογαλία η συντριπτική πλειοψηφία να τάσσεται σε ποσοστό 72% υπέρ της παραμονής στο ευρώ, η απρόσμενη, ωστόσο, όσο και κατακόρυφη, επιτυχία ενός βιβλίου που επιχειρηματολογεί υπέρ του αντιθέτου προκαλεί, αν μη τι άλλο, προβληματισμό.
Πρόκειται για το βιβλίο του καθηγητή Οικονομικών στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Λισσαβόνας και πρώην στελέχους του πορτογαλικού Υπουργείου Οικονομικών, Ζοάο Φερέιρα ντο Αμαράλ, με τίτλο «Γιατί πρέπει να φύγουμε από το ευρώ».
Το συγκεκριμένο συγγραφικό πόνημα, όπως σημειώνει η αμερικανική Wall Street Journal, κάνει «θραύση», αφού κατόρθωσε να σκαρφαλώσει σε έναν μόλις μήνα στην κορυφή των ευπώλητων της χώρας, παραγκωνίζοντας τις (θρυλικές) «Πενήντα αποχρώσεις του Γκρι» της E L James. Ηδη βρίσκεται στην τέταρτη έκδοση, έχοντας έως σήμερα πουλήσει περί τα 7.000 αντίτυπα- αριθμό διόλου αμελητέο για τη μικρή αγορά βιβλίου της Πορτογαλίας.
Και όχι μόνο: όπως είναι φυσικό, οι υψηλές πωλήσεις έφεραν, κατά κάποιο τρόπο τις συζητήσεις για τα πιθανά οφέλη μιας ενδεχόμενης αποχώρησης από το κοινό νόμισμα (περιορισμένες έως σήμερα σε ακαδημαϊκούς κύκλους και ακροατήρια) στο δημόσιο προσκήνιο.
Το συγκεκριμένο ζήτημα, κεντρικό θέμα του οποίου είναι κατά πόσο μπορεί να επιτευχθεί η (πολυπόθητη) ανάπτυξη εντός ευρώ, έχει αποτελέσει τον τελευταίο καιρό αντικείμενο διαλέξεων, αρθρογραφίας, τηλεοπτικών εκπομπών, ακόμα και πολιτικών διαξιφισμών.
Και μπορεί η πλειοψηφία των Πορτογάλων, όπως και η κυρίαρχη πολιτική ελίτ της χώρας να τάσσεται αναφανδόν υπέρ του κοινού νομίσματος, όπως συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ιρλανδία, η επιτυχία ωστόσο του συγκεκριμένου βιβλίου φανερώνει ότι οι ισορροπίες στην επονομαζόμενη «ευρωπαϊκή περιφέρεια» είναι εύθραυστες.
Οι ρωγμές του κοινού νομίσματος
Εξαιτίας των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που έχει δημιουργήσει η παρατεταμένη ύφεση οι ρωγμές στο, μέχρι πρότινος, αρραγές μέτωπο του ευρώ, είναι παραπάνω από ορατές.
Όπως επισημαίνει η WSJ, ήδη δύο κομουνιστικά κόμματα στην Πορτογαλία και την Κύπρο έχουν τεθεί ξεκάθαρα κατά της συμμετοχής στο ευρώ, ενώ δύο κόμματα του ιταλικού κοινοβουλίου, η «Λίγκα του Βορρά», και το «Κίνημα Πέντε Αστέρων» του Μπέπε Γκρίλο ζητούν να διεξαχθεί για το συγκεκριμένο ζήτημα δημοψήφισμα.
Στην Ελλάδα εξάλλου, δημιουργήθηκαν προσφάτως δύο μικρά κόμματα κατά του ευρώ (σσ. προφανής αναφορά στη «Δραχμή Πέντε Αστέρων» του Θ. Κατσανέβα και το «Σχέδιο Β» του Αλ. Αλαβάνου). Αλλά και στην κραταιά Γερμανία, οι συζητήσεις περί αποχώρησης από το ευρώ, αν και μειοψηφικές, έχουν λάβει σάρκα και οστά μέσα από την ατζέντα του νεοπαγούς «Εναλλακτική για τη Γερμανία».
Απαισιοδοξία στην Λισσαβώνα
Και μπορεί ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας κ. Πέδρο Πάσος Κοέλο να έχει χαρακτηρίσει «καταστροφική» μια πιθανή αποχώρηση της χώρας από το ευρώ, τα μηνύματα ωστόσο που φθάνουν από την πραγματική οικονομία είναι δυσοίωνα. Οι περικοπές των δαπανών έχουν καταφέρει ισχυρό πλήγμα στη ζήτηση, ενώ ο ρυθμός των εξαγωγών δεν παρουσιάζει, σύμφωνα με την WSJ, σημαντική αύξηση, λόγω των δυσμενών οικονομικών συνθηκών που επικρατούν σε άλλες χώρες της ευρωζώνης, με βασική την Ισπανία, μεγαλύτερο «πελάτη» της Πορτογαλίας. Το 2013 εξάλλου, η οικονομία της χώρας θα συρρικνωθεί για τρίτη συνεχόμενη χρονιά.
WSJ: Όλα θα «παιχτούν» από την πορεία της οικονομίας
Ο Φερέιρα ντο Αμαράλ προκρίνει ως μοναδική λύση την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, το εσκούδο, το οποίο, σαφώς υποτιμημένο έναντι του ευρώ θα οδηγήσει σε χαμηλότερο κόστος των προϊόντων και αύξηση των εξαγωγών. Με τη συγκεκριμένη άποψη τάχθηκε εντός του Μαΐου και ένα σημαίνον πρόσωπο της χώρας, ο επικεφαλής του Ανώτατου Δικαστηρίου της Πορτογαλίας Λουίς Αντόνιο Νορόνα Νασιμιέντο, ο οποίος κάλεσε μάλιστα και τις υπόλοιπες χώρες του «ευρωπαϊκού νότου» να εγκαταλείψουν το ευρώ.
Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι η άποψη του πρώην υπουργού Οικονομικών Ζοάο Σαλγκουέιρο, ο οποίος υποστήριξε κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής εκπομπής ότι ακόμα και η συζήτηση περί αποχώρησης από το ευρώ μπορεί να βλάψει την Πορτογαλία, αφού «όλες οι επενδύσεις που θα έρθουν θα γίνουν με υψηλότερο κόστος».
Υπέρ της παραμονής στο ευρώ τάχθηκε χωρίς ενδοιασμό και ο Ζοάο Γκαλάμπα, εξέχων πολιτικός του σοσιαλιστικού κόμματος της Πορτογαλίας, ο οποίος υποστήριξε σε τηλεοπτικό ντιμπέιτ την περασμένη Πέμπτη ότι «η αποχώρηση από το ευρώ δεν είναι λύση, εκτός αν επιθυμούμε να απομονωθούμε εντελώς από την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση, κάτι που θα ήταν καταστροφικό».
Όπως και να ‘χει, ο δημόσιος διάλογος για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει ανάψει, όπως φανερώνει και η εκδοτική επιτυχία του βιβλίου του κ. Φερέιρα ντο Αμαράλ για τα καλά. Το προς ποια κατεύθυνση θα «γείρει η πλάστιγγα» εξαρτάται, όπως επισημαίνουν χαρακτηριστικά αναλυτές προς την αμερικανική εφημερίδα, από τις επιδόσεις της πραγματικής οικονομίας.
Η κυβέρνηση της Πορτογαλίας επιμένει ότι η (πολυαναμενόμενη) ανάπτυξη θα έρθει το 2014. Πολλοί είναι αυτοί που αμφισβητούν αυτό το αισιόδοξο σενάριο. Σε περίπτωση που η ύφεση συνεχιστεί, θα πρέπει να ληφθούν νέα μέτρα περικοπής δαπανών.
Όπως εκτιμά ο κ. Αντόνιο Κόστα Πίντο, πολιτικός επιστήμονας από το Πανεπιστήμιο της Λισσαβόνας, «μπορεί να αποβεί εξαιρετικά δύσκολο για τους πολιτικούς να πουλήσουν το ένα μέτρο λιτότητας μετά το άλλο». «(Οι συγκεκριμένες συνθήκες) θα μπορούσαν να δημιουργήσουν το τέλειο περιβάλλον για τη μετατόπιση των σημερινών θέσεων».
