“Ο Ρόλος των Προθεσμιακών Συμβολαίων Ανταλλαγής Πιστωτικού Κινδύνου στην Κρίση του 2008 στις ΗΠΑ και την Ελληνική Δημοσιονομική Κρίση του 2010” είναι ο τίτλος της τελευταίας έκδοσης της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank EFG, στην οποία προΐσταται ο καθηγητής κ. Γκίκας Χαρδούβελης.
Στη μελέτη εξετάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά των Προθεσμιακών Συμβολαίων Ανταλλαγής Πιστωτικού Κινδύνου (ΠΣΑΠΚ, credit default swaps), ο ρόλος τους στην κρίση του 2008 στις ΗΠΑ και κυρίως η επίδραση τους στην τρέχουσα ελληνική δημοσιονομική κρίση.
Το περιθώριο βάσης (basis spread) ακολούθησε έντονα ανοδική πορεία κατά τη διάρκεια της άνοιξης του 2010. Ως περιθώριο βάσης ορίζουμε τη διαφορά ανάμεσα στα περιθώρια των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου (bond spread) έναντι των αντίστοιχων ομολόγων του Γερμανικού Δημοσίου και στα περιθώρια των αντίστοιχων ΠΣΑΠΚ.
Η έντονα ανοδική πορεία του περιθωρίου βάσης προκάλεσε την αντίδραση ευρωπαίων πολιτικών, ευρωπαϊκών εποπτικών φορέων αλλά και πολλών ερευνητών. Θεώρησαν ότι τα ΠΣΑΠΚ χρησιμοποιήθηκαν για την άσκηση κερδοσκοπικών πιέσεων τόσο στα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου όσο και στα ομόλογα των χωρών με ανάλογα δομικά προβλήματα με αυτά της Ελλάδας (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιρλανδία).
Η παρούσα μελέτη δείχνει ότι η ανοδική πορεία του περιθωρίου βάσης οφείλεται σε μια σειρά από μακροοικονομικούς παράγοντες όπως οι συνεχείς υποβαθμίσεις πιστοληπτικής αξιολόγησης του μακροπρόθεσμου χρέους του Ελληνικού Δημοσίου, ο κίνδυνος εκδήλωσης πιστωτικού γεγονότος μεσοπρόθεσμα εξαιτίας του υπερβολικού δημόσιου χρέους, και οι αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις του δημοσίου χρέους.
Ο συντελεστής προσδιορισμού της παλινδρόμησης των μακροοικονομικών παραγόντων στο περιθώριο βάσης δείχνει ότι περίπου 60% της μεταβλητότητας του περιθωρίου βάσης μπορεί να εξηγηθεί από μεταβολές των μακροοικονομικών παραγόντων – εξαρτημένων μεταβλητών. Συνεπώς, το περιθώριο υποστήριξης απόψεων σχετικά με τη χρήση κερδοσκοπικών μεθόδων μέσω των ΠΣΑΠΚ μειώνεται σημαντικά.
Τέλος, στην μελέτη αναλύεται και ο ρόλος των ΠΣΑΠΚ στην κρίση του 2008 στις ΗΠΑ. Η διάσωση της επενδυτικής τράπεζας Bear Sterns καθώς και της ασφαλιστικής εταιρείας AIG ανέδειξε τη σχέση μεταξύ ΠΣΑΠΚ και κινδύνου αντισυμβαλλομένων μερών (counterparty risk). Η διάσωση της ασφαλιστικής εταιρείας AIG πραγματοποιήθηκε για να αποφευχθεί η κατάρρευση του χρηματοοικονομικού συστήματος. Σημειώνουμε εδώ ότι η συγκεκριμένη ασφαλιστική εταιρεία είχε αναλάβει ένα σημαντικό μέρος του πιστωτικού κινδύνου της αγοράς μέσω της έκδοσης ΠΣΑΠΚ. Η πτώχευση της θα άφηνε τους αγοραστές των ΠΣΑΠΚ ακάλυπτους εν μέσω κρίσης. Παρ’ όλα αυτά, η βασική αιτία της δυσχερούς θέσης της AIG, μπορεί να αναζητηθεί και στο λανθασμένο υπολογισμό του πιστωτικού κινδύνου που είχε αναλάβει όπως και όλοι οι συμμετέχοντες στην κρίση του 2008.
