Μετά από πολύχρονες προετοιμασίες και στη σκιά του σκανδάλου των αμερικανικών παρακολουθήσεων, ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία ζώνης ελευθέρου εμπορίου ΕΕ και ΗΠΑ.
Το τελευταίο διάστημα ήταν εμφανής η προσπάθεια της Κομισιόν να προβάλει το φιλόδοξο εγχείρημα με τη βοήθεια εντυπωσιακών αριθμών: «Μαζί θα δημιουργήσουμε τη μεγαλύτερη ζώνη ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι όταν επιτευχθεί και τρέξει η συμφωνία, το ευρωπαϊκό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 0,5 % το οποίο μεταφράζεται σε πολλά δισεκατομμύρια το χρόνο και δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας».
Πολλοί κάνουν λόγο για ένα «δωρεάν αναπτυξιακό πρόγραμμα». Δεδομένου ότι σε Ευρώπη και ΗΠΑ τα ταμεία είναι άδεια, δεν υπάρχουν περιθώρια για κρατικές αναπτυξιακές πολιτικές. Για αμφότερες τις πλευρές, λοιπόν, είναι μείζονος σημασίας να σημειωθεί πρόοδος στις διαπραγματεύσεις που μόλις ξεκίνησαν.
Η αμιγώς οικονομική προσέγγιση του ζητήματος λοιπόν δεν αφήνει πολλά περιθώρια αμφιβολιών και ενστάσεων, όπως σημειώνει και ο Αντρέ Σαπίρ, από το think tank των Βρυξελλών Bruegel. Σε συνέντευξή του προς τη DW ωστόσο εκφράζει αμφιβολίες για τους ιδιαίτερα φιλόδοξους αριθμούς που παρουσιάζει η Κομισιόν. Ακόμη κι αν είναι ρεαλιστικοί «δεν θα μπορέσουν ποτέ να λύσουν το πρόβλημα ανάπτυξης και απασχόλησης που αντιμετωπίζουμε», όπως εκτιμά.
Επιφυλάξεις από τους Πράσινους
Με ιδιαίτερα κριτική διάθεση αντιμετωπίζουν το ζήτημα οι οργανώσεις προστασίας των καταναλωτών αλλά και οι Πράσινοι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο γάλλος ευρωβουλευτής των Πρασίνων Γιάνικ Ζαντό, για παράδειγμα, προειδοποιεί για τον κίνδυνο μελλοντικών εισαγωγών, κυρίως αναφορικά με τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα.
Πράγματι, σε ΗΠΑ και ΕΕ ισχύουν πολλές φορές ποιοτικές διαφορές ως προς την ασφάλεια των τροφίμων. Το ίδιο ισχύει και για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, όπως έδειξε η πολύκροτη υπόθεση των αμερικανικών παρακολουθήσεων που προκάλεσε σοκ στην Ευρώπη.
Ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών στο Ευρωκοινοβούλιο Χάνες Σβόμποντα είπε προ ημερών ότι «χρειαζόμαστε εγγυήσεις σχετικά με την προστασία των δεδομένων. Δεν μπορούμε να τα θυσιάσουμε για μια συμφωνία με τις ΗΠΑ».
Για κινδύνους διαφορετικής φύσης έκανε πρόσφατα λόγο μια ομάδα γαλλόφωνων καλλιτεχνών στις Βρυξέλλες. Σκηνοθέτες, ηθοποιοί και παραγωγοί προειδοποίησαν για τον κίνδυνο «ξεπουλήματος στο Χόλιγουντ, σε περίπτωση που ο ευρωπαϊκός πολιτισμός πάψει να προστατεύεται από δημόσιες επιδοτήσεις.
Η Γαλλίδα ηθοποιός Μπερενίς Μπεζό, που πρωταγωνίστησε στην πολυβραβευμένη ταινία ‘Ο Αρτίστας’, έκανε λόγο για αμερικανούς σκηνοθέτες που θα ήθελαν επίσης να γυρίζουν τέτοιες ταινίες. Δεν βρίσκουν όμως χρηματοδότες, σε αντίθεση με τη Γαλλία, όπου βοηθά το κράτος. «Φοβάμαι ότι τέτοιες μικρές ταινίες θα εξαφανιστούν», όπως λέει.
Συμφωνία στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή;
Η γαλλική κυβέρνηση προσπάθησε να εξαιρέσει τον τομέα του πολιτισμού από τις διαπραγματεύσεις και είχε απειλήσει μάλιστα με βέτο. Οι φόβοι αυτοί όμως δεν δικαιολογούνται, εκτιμά ο πορτογάλος Βιτάλ Μορέιρα, εισηγητής του Ευρωκοινοβουλίου στις διαπραγματεύσεις.
«Η πολιτισμική πολυμορφία δεν τίθεται εν αμφιβόλω. Περιέχεται στην ευρωπαϊκή συνθήκη». Στον αντίποδα βέβαια και για τις ΗΠΑ υπάρχουν ορισμένοι ιδιαίτερα ευαίσθητοι τομείς, όπως οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Πώς όμως θα μπορέσει να λειτουργήσει και να αποφέρει καρπούς αυτή η συμφωνία εάν προβλέπει τέτοιους περιορισμούς;
Ο Σαπίρ πιστεύει ότι στην καλύτερη περίπτωση θα υπάρξει μια διατλαντική εσωτερική αγορά. Ακόμη και αυτός ο στόχος όμως είναι αρκετά φιλόδοξος. Το πιο ρεαλιστικό σενάριο προβλέπει τον περιορισμό ή και την πλήρη κατάργηση δασμών για εισαγωγές βιομηχανικών προϊόντων και ενδεχομένως κάποιες κοινές ρυθμίσεις στον τραπεζικό τομέα.
