Κατά το προσεχές φθινόπωρο, με πρωτοβουλία των δανειστών -Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου- τίθεται εκ νέου το μέγα ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.
Κάτι τέτοιο σαφώς θα οδηγήσει σε νέο δάνειο, προκειμένου να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό από το β’ εξάμηνο του 2014 και μετά, αλλά και σε νέο μνημόνιο που θα περιέχει και νέα μέτρα και δεσμεύσεις της Ελλάδας.
Αυτό προανήγγειλε, χθες, ο εκπρόσωπος του αντιπροέδρου της Κομισιόν Όλι Ρεν, Σάιμον Ο’ Κόνορ, ανοίγοντας και επισήμως το θέμα βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, ζήτημα που απασχολεί την Κομισιόν (πρωτίστως το ΔΝΤ), αλλά λόγω των επικείμενων γερμανικών εκλογών υποβαθμίζεται η σημασία του, ενώ δεν ανακοινώνονται και τα μέτρα που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα.
Παράλληλα, το χρηματοδοτικό κενό θεωρείται βέβαιο πως θα απασχολήσει και τις επαφές που θα έχει σήμερα στην Αθήνα ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά πιθανότατα χωρίς να γίνουν επίσημες ανακοινώσεις για νέα χρηματοδότηση της Ελλάδας. Το στέλεχος της Κομισιόν επανέλαβε ότι οι δανειακές ανάγκες της Ελλάδας είναι διασφαλισμένες μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2014, που είναι γνωστό, αφού μετά δημιουργείται πρόβλημα που σταματά η χρηματοδότηση από τον EFSF. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το δημοσιονομικό κενό για το 2014 θα μπορούσε να καλυφθεί από τα αχρησιμοποίητα δάνεια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ζήτημα που προκαλεί ανησυχία στην Ελλάδα.
Ο εκπρόσωπος της Κομισιόν επιβεβαιώνει έτσι δημοσίευμα της «Ν», της περασμένης Δευτέρας, που ανέφερε ότι το προσεχές φθινόπωρο είναι πολύ πιθανό να υπογραφεί νέο μνημόνιο, που θα καλύπτει το δημοσιονομικό και το χρηματοδοτικό κενό μέχρι το 2016 και βέβαια θα προβλέπει και νέα μέτρα.
Προκειμένου να θεωρείται βιώσιμο το ελληνικό χρέος, σύμφωνα με τον ορισμό που έδωσαν Κομισιόν και ΔΝΤ το Νοέμβριο του 2012, θα πρέπει να τείνει προς το 124% του ΑΕΠ το έτος 2020 και να μειωθεί κάτω από το 110% του ΑΕΠ το έτος 2022, από το 175,2% του ΑΕΠ που θα κλείσει φέτος. Το ΔΝΤ αμφιβάλλει πως μπορούν να επιτευχθούν οι συγκεκριμένοι στόχοι και πιέζει για πρόσθετες παρεμβάσεις, απομείωσης του ελληνικού χρέους, που όμως αρνείται να συζητήσει προσωρινά η Ε.Ε.
Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους αποτελεί την απόλυτη πιστοποίηση της αποτυχίας των πολιτικών που εφαρμόστηκαν από το 2011 και μετά. Δηλαδή, μετά το PSI του Μαρτίου του 2012, που διέγραψε χρέος ύψους 106 δισ. ευρώ και την επαναγορά χρέους το Δεκέμβριο του 2012, που διέγραψε χρέος ύψους 20,6 δισ. ευρώ (συνολικά 127 δισ. ευρώ), το χρέος εξακολουθεί να μην είναι βιώσιμο και η Ελλάδα να έχει ανάγκη τη χρηματοδότηση από το μηχανισμό.
Στην ατζέντα
Οι διευκρινίσεις της Κομισιόν δόθηκαν από τον εκπρόσωπο του αντιπροέδρου, Ολι Ρεν, ο οποίος διέψευσε χθεσινό δημοσίευμα-ανταπόκριση από τις Βρυξέλλες της γερμανικής εφημερίδας «Sueddeutsche Zeitung», σύμφωνα με το οποίο το δημοσιονομικό κενό για το 2014 θα διαμορφωθεί σε 10 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τον Σάιμον Ο’ Κόνορ, το πρόγραμμα της Ελλάδας είναι πλήρως διασφαλισμένο χρηματοδοτικά για τους επόμενους 12 μήνες, ενώ μίλησε για ύπαρξη ενός κενού, πολύ μικρότερου από το προαναφερόμενο.
Όπως είπε, γνωρίζαμε και ήταν δημόσια γνωστό ότι το ελληνικό πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) για την περίοδο 2012-2014 θα εμφάνιζε ένα δημοσιονομικό κενό, το οποίο οι πρώτες εκτιμήσεις της τρόικας το διαμορφώνουν μεταξύ 2,8 και 4,6 δισ. ευρώ.
Μια επικαιροποιημένη εκτίμηση, συνέχισε, θα γίνει μέσα στις επόμενες βδομάδες, με βάση την τελευταία αξιολόγηση της τρόικας, η οποία ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες.
Ωστόσο, εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι η νέα εκτίμηση θα είναι αισθητά μικρότερη από τα στοιχεία που αναφέρονται στο δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας και το ύψος του ποσού θα είναι πολύ κοντά στην αρχική εκτίμηση. Ο εκπρόσωπος διευκρίνισε ότι πλήρη εικόνα για το εύρος του κενού θα υπάρχει το φθινόπωρο, όταν θα υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για τις ανάγκες του χρηματοπιστωτικού τομέα και τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις για το 2013.
Ανησυχία για το ΤΧΣ
Ανησυχία προκαλεί, ωστόσο, η αναφορά του Ο’ Κόνορ για τη χρησιμοποίηση, για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού, του αποθεματικού του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που έχει δημιουργηθεί για να καλύψει τυχόν έκτακτες ανάγκες των συστημικών τραπεζών. Δηλαδή, το ποσό των 7 – 10 δισ. ευρώ, που αποτελεί το αποθεματικό για να καλύψει έκτακτες ανάγκες των τραπεζών, που θα διαγνωστούν από το επόμενο stress test, αντί να δοθεί στις τράπεζες, να διατεθεί για την εξόφληση χρεολυσίων του δημοσίου χρέους.
Θεωρείται πως με το σενάριο αυτό δεν θα υπάρξουν αντιδράσεις των Γερμανών και των άλλων Ευρωπαίων φορολογουμένων, καθώς θα τονιστεί ότι οι επιπλέον ανάγκες της Ελλάδας καλύπτονται από δάνεια που ήδη έχουν εκταμιευτεί. Αν και κυβερνητικές πηγές θεωρούν πως επιχειρείται να κατευναστούν οι τυχόν αντιδράσεις των Γερμανών φορολογούμενων, θα είναι εφιαλτικό εάν χαθεί το αποθεματικό του ΤΧΣ και από τα stress tests προκύψουν κεφαλαιακές ανάγκες των ελληνικών τραπεζών.
Ο τρόπος κάλυψης
Αναφορικά με τον τρόπο κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού, ο εκπρόσωπος του Ολι Ρεν «φωτογράφισε» το αχρησιμοποίητο μέρος από το ποσό των 50 δισ. ευρώ που είχε δεσμευθεί για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. «Η διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών ολοκληρώθηκε επιτυχώς, χάρη στη μεγαλύτερη από την αρχικά αναμενόμενη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και έως εκ τούτου υπάρχει ένα απόθεμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση του χρηματοδοτικού κενού», ανέφερε, προσθέτοντας ότι το ακριβές ποσό του αποθεματικού θα προκύψει μετά τα τεστ αντοχής των τραπεζών, που θα πραγματοποιηθούν μέσα στο τρίτο τρίμηνο του έτους.
Είναι προφανές ότι εάν τελικά χρησιμοποιηθεί το αποθεματικό της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού, οι τράπεζες δεν έχουν πλέον το «μαξιλάρι» αυτό ώστε να καλυφθούν χρηματοδοτικά εάν προκύψουν ανάγκες μετά τα τεστ αντοχής.
Το φθινόπωρο οι μελλοντικές ανάγκες
Το σημαντικότερο στοιχείο της χθεσινής τοποθέτησης του εκπροσώπου του Ολι Ρεν, Σάιμον Ο’ Κόνορ, ήταν η αποκάλυψη ότι το φθινόπωρο, παράλληλα με την εξέταση της κάλυψης του δημοσιονομικού κενού για το 2014, θα ξεκινήσει και η συζήτηση για τις δημοσιονομικές ανάγκες της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια.
Μέχρι τώρα αξιωματούχοι της Ευρωζώνης, όπως ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντέισελμπλουμ, υπενθύμιζαν την απόφαση του περασμένου Νοεμβρίου περί επανεξέτασης, και εφόσον κριθεί αναγκαίο, της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους στα μέσα του 2014. Ομως, οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων φαίνεται ότι υποχρεώνουν τους εταίρους να επισπεύσουν τη συζήτηση και τη λήψη μέτρων.
Ο πρώτος λόγος έχει να κάνει με τις εντονότατες πιέσεις που ασκεί η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία επικαλούμενη το καταστατικό του διεθνούς οργανισμού προειδοποίησε τις χώρες της Ευρωζώνης ότι εάν δεν διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, το ΔΝΤ μπορεί να αποχωρήσει από το ελληνικό πρόγραμμα.
Μια τέτοια εξέλιξη θα άνοιγε τον «ασκό του Αιόλου» γιατί τα κοινοβούλια της Ολλανδίας και της Φινλανδίας έχουν συνδέσει τη συμμετοχή των δύο χωρών στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας με την παρουσία στο πρόγραμμα του ΔΝΤ. Ο δεύτερος λόγος αφορά και στην ουσία του προβλήματος.
Στις Βρυξέλλες και στις πρωτεύουσες της Ευρωζώνης αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι χωρίς τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους το συντομότερο, η χώρα όχι μόνο δεν πρόκειται να βγει στις αγορές ομολόγων με μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες εκδόσεις το 2014, που είναι και ο στόχος, αλλά δεν πρόκειται να βγει και η οικονομία από την ύφεση.
