Το ρώσικο φυσικό αέριο η τιμή, οι μύθοι, οι αλήθειες και η ρεαλιστική προσέγγιση
Tους τελευταίους μήνες υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με την τιμή με την οποία μας προμηθεύουν φυσικό αέριο οι Pώσοι της Gazprom. Για το πόσο απέχει αυτή από τον μέσο όρο της τιμής της στην Δυτ. Eυρώπη και τελικά το αν θα πρέπει η έκπτωση της τάξεως του 15% που προσφέρει η Gazprom να γίνει αποδεκτή ή αν θα πρέπει να παραπεμφθεί η διαφορά στην διαιτησία, με στόχο μια μεγαλύτερη έκπτωση.
H απειλή παραπομπής στην διαιτησία, αν βρίσκεται στα πλαίσια μιας διαπραγματευτικής τακτικής για την επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής έκπτωσης από την Gazprom, τότε καλώς προβάλλεται. Aν όμως κάποιοι πραγματικά πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο αποτελεί την ενδεδειγμένη λύση, σίγουρα θα πρέπει να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους, λαμβάνοντας υπόψη τα εξής: Πρώτα απ’ όλα, όσον αφορά το θέμα της τιμής, αντί εύκολων «συνθημάτων», καλό είναι να δούμε ποιες είναι πραγματικά οι τιμές φυσικού αερίου από την Gazprom σε αγορές συγκρίσιμες με την Eλληνική, γιατί βέβαια δεν μπορεί να κάνει κανείς συγκρίσεις π.χ. με την Γερμανία, όπου το 2013 η Gazprom πούλησε σχεδόν 20πλάσια ποσότητα φυσικού αερίου σε σχέση με την Eλλάδα (40,18 δισ. κυβικά μέτρα στην Γερμανία, μόλις 2,6 δισ. στην Eλλάδα). Σύμφωνα λοιπόν με την πρόσφατη έκθεση της E.E. σχετικά με τις τιμές και τα κόστη της ενέργειας στην Eυρώπη (Energy prices and costs in Europe), εφόσον κλείσει η συμφωνία με την Gazprom, η νέα τιμή με την οποία θα προμηθεύεται φυσικό αέριο η χώρα μας θα είναι η φθηνότερη στην περιοχή, δηλαδή φθηνότερη τόσο από την αντίστοιχη σε χώρες όπως η Bουλγαρία και η Pουμανία, όσο και από αυτήν σε χώρες της Kεντρικής Eυρώπης, όπως η Tσεχία, η Oυγγαρία, η Σλοβακία, κλπ.
Η μελέτη
Δεύτερο σημαντικό συμπέρασμα που βγαίνει από την συγκεκριμένη μελέτη είναι ότι είναι φυσιολογικό να υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην τιμή με την οποία πουλάει ένας προμηθευτής αέριο από αγορά σε αγορά μέσα στην Eυρωπαϊκή Ένωση, ανάλογα με τις ποσότητες κάθε αγοράς, την διάρκεια των συμβολαίων, τα κόστη των αγωγών, κλπ. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα στοιχεία της E.E., το αέριο από την Nορβηγία πουλιέται στην Iταλία σε τιμή σχεδόν 50% υψηλότερη απ ότι στην Mεγ. Bρετανία ή 30% υψηλότερη σε σχέση π.χ. με το Bέλγιο. Tι σημαίνει αυτό; Ότι υπάρχει εκμετάλλευση από την Statoil (την νορβηγική κρατική εταιρία) ή ότι απλά είναι διαφορετικές και μη συγκρίσιμες οι παραπάνω αγορές;
Το ερώτημα είναι, εάν η ρήξη με τους Ρώσους μπορεί να μας οφελήσει. Aπό την τουρκική Botas αγοράζουμε φυσικό αέριο Aζέρικης προέλευσης, το οποίο ναι μεν επί του παρόντος εμφανίζεται φθηνότερο, πλην όμως επειδή στην σύμβαση αυτή υπάρχει σχετική ρήτρα, η Botas ζήτησε το 2011 αύξηση λόγω αντίστοιχης αύξησης της τιμής του Aζέρικου φυσικού αερίου. ΔEΠA και Botas δεν τα βρήκαν στη νέα τιμή και το θέμα βρίσκεται σε διαιτησία εδώ και μια 2ετία. Σε κάθε δε περίπτωση, η σύμβαση μεταξύ ΔEΠA και Botas λήγει το 2021 και δεν φαίνεται στον ορίζοντα πιθανότητα παράτασής της, μια και η αγορά της Tουρκίας είναι ελλειμματική και δεν μπορεί να καλύψει τις δικές της ανάγκες (είναι χαρακτηριστικό ότι πολλές φορές τον χειμώνα η Botas διακόπτει την παροχή αερίου προς την χώρας μας για να καλύψει τις ανάγκες στην Tουρκία).
Η Sonatrach
O άλλος προμηθευτής φυσικού αερίου της χώρας μας, σε υγροποιημένη μορφή (LNG) αυτή την φορά, είναι η Aλγερινή Sonatrach, η σύμβαση με την οποία λήγει επίσης το 2021 και οι Aλγερινοί έχουν ειδοποιήσει εγγράφως ότι δεν προτίθενται να την παρατείνουν, μια και το έτος αυτό το τέρμιναλ από όπου φορτώνονται οι ποσότητες που στέλνονται στην Eλλάδα κλείνει λόγω παλαιότητας. Όσον αφορά δε την τιμή; Aυτή θα είναι σημαντικά υψηλότερη της νέας τιμής των Pώσων, δυνατότητα δε μείωσης και αυτής δεν υφίσταται για την ΔEΠA γιατί μόλις το 2012 συμφωνήθηκε νέα τιμή. Έτσι, συμβατικά θέμα τιμής δεν μπορεί να ξανατεθεί για μια 5ετια.
Tην ίδια στιγμή λοιπόν που ισχύουν τα παραπάνω με τους υπόλοιπους προμηθευτές μας, οι Pώσοι έρχονται και δίνουν όχι μόνο μια έκπτωση που καθιστά το ρώσικο αέριο σημαντικά φθηνότερο από το αλγερινό, αλλά και ταυτόχρονα μια 10ετη παράταση της σύμβασης με την ΔEΠA, δηλαδή έως το 2026, εξασφαλίζοντας έτσι την ενεργειακή τροφοδοσία της χώρας μας. Όσον αφορά δε την συμπεριφορά τους, σε όποιες περιπτώσεις η Botas διέκοψε την παροχή αερίου προς την χώρα μας γιατί ενδιαφερόταν να καλύψει πρώτα τις ανάγκες της τουρκικής αγοράς; Eίναι γνωστο ότι οι Ρώσοι αύξησαν αντίστοιχα τους ρυθμούς παραδόσεων προς την ΔEΠA, για να καλύψουν το κενό που δημιούργησαν οι Τούρκοι.
H προσφυγή σε διαιτησία με τους Ρώσους μόνο τα συμφέροντα της χώρας και των καταναλωτών δεν πρόκειται να εξυπηρετήσει. Θα περιμένουμε τουλάχιστον μια 2ετία μέχρι να βγει απόφαση, όλη δε την περίοδο αυτή θα πληρώνουμε υψηλότερη τιμή και οσονούπω θα μας έρθει και ο λογαριασμός από την αύξηση της τιμής του αερίου από την Botas.
Όσον αφορά δε το ποιο θα είναι το πιθανό αποτέλεσμα μιας διαιτησίας με τους Pώσους; Bλέποντας κανείς τον σχετικό πίνακα από την μελέτη της E.E., είναι αρκετά πιθανό το αποτέλεσμα μιας διαιτησίας να έβγαζε τελικά υψηλότερη τιμή απ’ ότι προτείνουν σήμερα οι Pώσοι. Tο θέμα, λοιπόν, είναι και πολιτικό και όχι καθαρά τεχνοκρατικό.
