Υπό καθεστώς τρόμου, μήπως τυχόν η κρίση μεταδοθεί «εν είδει ντόμινου» στην άλλη, την «υγιή» Ευρώπη, συνέρχεται την Πέμπτη και την Παρασκευή η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, με στραμμένο διαρκώς το ενδιαφέρον στον μόνιμο μηχανισμό στήριξης των κρατών – μελών της ευρωζώνης.
Και ενώ οι ηγέτες των κρατών είναι πρόθυμοι να προχωρήσουν στην έγκριση της τροποποίησης της Ευρωπαϊκής Συνθήκης, ώστε να επιτευχθεί η σύσταση του μόνιμου μηχανισμού, το ζήτημα της άμεσης αντιμετώπισης της οικονομικής τρικυμίας που προκαλούν οι κρίσεις χρεών φαίνεται πως δεν είναι διατεθειμένοι να το αγγίξουν «σε βάθος».
Όταν μιλούμε για τροποποίηση, κατ’ ουσίαν εννοούμε την προσθήκη δύο προτάσεων στο άρθρο 136 της Συνθήκης της Λισαβόνας, οι οποίοι θα αναφέρονται στους αυστηρούς όρους υπό τους οποίους θα παρέχεται του λοιπού οικονομική βοήθεια στα «αδύναμα» κράτη.
Ο δρόμος για τον μόνιμο μηχανισμό ESM άνοιξε με τη συμφωνία του Παρισιού και του Βερολίνου στο Ντοβίλ, τον Οκτώβριο. Ο ΕSΜ θα αντικαταστήσει το προσωρινό «δίχτυ ασφαλείας» των 750 δισ. ευρώ (το EFSF) στο οποίο είχε καταλήξει η Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη «διάσωση» της Ελλάδας και το οποίο εκπνέει το 2013. Τώρα, στον μηχανισμό αυτόν θα συμμετέχουν και ιδιώτες επενδυτές.
Σκοπός της Συνόδου Κορυφής, την Πέμπτη, είναι η κύρωσή του μέχρι το τέλος του μεθεπόμενου χρόνου. Αλλά το θέμα της ενίσχυσης των κεφαλαίων τού ήδη υφιστάμενου μηχανισμού δεν αναμένεται να βρίσκεται στην επίσημη ατζέντα της συνάντησης. Το ίδιο συμβαίνει και για τα ευρω-ομόλογα και την πρόταση για από κοινού δανεισμό της ευρωζώνης -κάτι το οποίο Βερολίνο και Παρίσι ουδόλως επιθυμούν.
Ήδη ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, σε σχετική ερώτηση του αρχηγού της Σοσιαλιστικής ομάδας του Ευρωκοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, απέκλεισε κατηγορηματικά κάθε πιθανότητα να επιτευχθεί συμφωνία για τα ευρωομόλογα, καθώς -όπως είπε- είναι αδύνατον να επέλθει συμφωνία, εξαιτίας ακριβώς της απροθυμίας που τα κράτη – μέλη επιδεικνύουν.
Σύμφωνα με το Reuters, στους διαδρόμους των Βρυξελλών θα συζητηθεί και η πιθανότητα αύξησης του κεφαλαίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας λόγω του προγράμματός της για αγορά κρατικών ομολόγων. Επισήμως, τέτοιο ζήτημα δεν υφίσταται προς το παρόν, αλλά πηγές εντός της ΕΚΤ υποστηρίζουν πως μπορεί να τεθεί ακόμη και στην ερχόμενη συνεδρίαση του ΔΣ της Τράπεζας, στο τέλος της εβδομάδας.
Το Βερολίνο βλέπει θετικά μια αύξηση της συμμετοχικής του αναλογίας στην εισροή κεφαλαίων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Ώστε να μην διακινδυνεύσει με κατάρρευση το σύστημα τόνωσης των «αδυνάτων» εταίρων μέσω των κρατικών ομολόγων των χωρών – μελών. Κύκλοι της Φρανκφούρτης, όπως μας ενημερώνει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, ανέφεραν ότι, στην διάρκεια του δείπνου που θα δοθεί την Πέμπτη στις Βρυξέλες, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, σκοπεύει να θέσει ανοικτά το εν λόγω θέμα, η δε αναμενόμενη στάση των Γερμανών προβλέπεται θετική και για ψυχολογικούς –μεταξύ άλλων- λόγους: Το Βερολίνο επιθυμεί να δώσει ένα ισχυρό μήνυμα στις παγκόσμιες αγορές, ότι η ΕΚΤ διαθέτει τα αναγκαία όπλα για να καταπολεμήσει (όποτε και εάν χρειαστεί) την οικονομική «διολίσθηση» κάποιου εταίρου, αγοράζοντας από αυτόν τα (κρατικά) ομόλογά του.
Η διεύρυνση της κεφαλαιακής βάσης της ΕΚΤ δεν είναι μια σκέψη καινούργια, απλώς η υλοποίησή της απαιτεί τις σωστές μεθοδεύσεις, ισχυρίζονται οι ιθύνοντες των Βρυξελών. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι μόλις την προηγούμενη εβδομάδα η ΕΚΤ αγόρασε κρατικά ομόλογα της ευρωζώνης συνολικού ύψους περίπου 2,7 δισ. ευρώ, όταν μία εβδομάδα νωρίτερα πραγματοποίησε αγορά τέτοιων ομολόγων αξίας περίπου 1,9 δισ. ευρώ.
Μιλώντας στη Διεθνή Λέσχη Οικονομικών Συντακτών στη Φραγκφούρτη, ο κ. Τρισέ ζήτησε να δοθεί στον EFSF «μεγαλύτερη ευελιξία και ποσοτική και ποιοτική δυνατότητα», ώστε να λειτουργήσει ως «ομπρέλα προστασίας» της ευρωζώνης. Αυτό αποτέλεσε εφαλτήριο για τους εμπειρογνώμονες των Βρυξελών να εξετάσουν αν και κατά πόσο είναι εφικτό να παρακαμφθούν κάποιοι περιοριστικοί όροι που διέπουν την λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Οικονομικής Σταθερότητας (EFSF). Για παράδειγμα, ένας περιοριστικός όρος είναι η διάθεση ολόκληρου του ποσού των 440 δισεκατομμυρίων ευρώ που προσφέρουν οι ευρωπαϊκές χώρες στο EFSF, ενώ ένας άλλος όρος έχει να κάνει με την υιοθέτηση ενός πιο ευέλικτου τρόπου πίστωσης μίας χώρας, πριν αυτή αποκλειστεί από τις διεθνείς αγορές.
Ωστόσο, το Λονδίνο ενδέχεται να επαναφέρει το αίτημά του για μείωση των δαπανών που σχεδιάζει σε μακροπρόθεσμη βάση η ΕΕ, επικαλούμενο τα προγράμματα λιτότητας στα οποία προχωρούν αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Τέλος, η επιμήκυνση της αποπληρωμής των δανείων δεν θα αποτελέσει αντικείμενο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, όπως εκτιμά η γερμανική κυβέρνηση, παραπέμποντας στο Εcofin.