Δριμεία κριτική στην Ευρώπη, με αφορμή το προσφυγικό, ασκεί ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού think tank «Πρωτοβουλία Ευρωπαϊκής Σταθερότητας» (ESI), Γκέραλντ Κνάους.
Ο κ. Κνάους, ο οποίος θεωρείται ως ο «αρχιτέκτονας» της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας της 20ής Μαρτίου 2016, συναντήθηκε σήμερα με δημοσιογράφους στην Αθήνα, όπου βρίσκεται ως προσκεκλημένος του Ιδρύματος Κόνραντ- Αντενάουερ και της πρεσβείας της Ολλανδίας στην Αθήνα. Ο Γκέραλντ Κνάους στην τοποθέτησή του έκανε λόγο για καθυστέρηση της Ελλάδας στην εξέταση των αιτήσεων ασύλου και απουσία ενός μηχανισμού διαχείρισης, αλλά και για αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εφαρμόσει το σύστημα μετεγκατάστασης και να αναλάβει την ευθύνη της εφαρμογής της συμφωνίας με την Τουρκία.
«Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας είναι μακράν το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα: οι άνθρωποι δεν πνίγονται, δεν χρειάζεται να πληρώσουν διακινητές, δεν εγκλωβίζονται στην Ελλάδα για χρόνια», υπογράμμισε. Ωστόσο, όπως εκτίμησε, «αυτή είναι μια εξαιρετικά επικίνδυνη στιγμή που μπορεί να αποτύχει ό,τι έχει επιτευχθεί. Και εάν αποτύχει η συμφωνία, τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα από ό,τι ήταν τον προηγούμενο χρόνο».
Ο κ. Κνάους σχολίασε ότι υπάρχει πολύ μικρός αριθμός υπαλλήλων της Υπηρεσίας Ασύλου και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), που ασχολούνται με την πρωτοβάθμια εξέταση των υποθέσεων ασύλου στα νησιά. Σύμφωνα με τα δεδομένα που παρουσίασε, στη Λέσβο βρίσκονται 4.177 πρόσφυγες και την ίδια ώρα οι υπάλληλοι της Υπηρεσίας Ασύλου είναι μόλις 13 και του EASO 43. Διεξάγονται 20 συνεντεύξεις την ημέρα και έχουν ληφθεί 776 αποφάσεις πρώτου βαθμού.
Στη Χίο των 2.368 προσφύγων έχουν ληφθεί μόλις 48 αποφάσεις πρώτου βαθμού από δύο ή τρεις υπαλλήλους της Υπηρεσίας Ασύλου, στη Σάμο οι αποφάσεις ανέρχονται σε 52, ενώ στη Λέρο και στην Κω δεν έχουν τοποθετηθεί υπάλληλοι δύο μήνες μετά την εφαρμογή της συμφωνίας και δεν έχει εξεταστεί καμία υπόθεση.
«Εάν αυτή είναι μια αποστολή που πρέπει να πετύχει, τότε παίζουμε ρώσικη ρουλέτα και ρισκάρουμε. Η Τουρκία έχει συμφωνήσει να πάρει πίσω όλους τους μετανάστες, οι αιτήσεις των οποίων απορρίπτονται στην Ελλάδα, ωστόσο δεν έχει καταλήξει καμία υπόθεση αυτό το διάστημα των δύο μηνών», είπε χαρακτηριστικά.
Με την υπάρχουσα διοικητική δομή η συμφωνία αποτυγχάνει, τόνισε. «Δεν υπάρχει ένας άνθρωπος υπεύθυνος για την εφαρμογή της συμφωνίας στα νησιά, ποιος φτιάχνει το οργανόγραμμα, ποιος υπεύθυνος επικοινωνίας ενημερώνει τους δημοσιογράφους στα νησιά. Υπάρχει απουσία μιας αξιόπιστης διαχείρισης και αυτό γιατί η ΕΕ λειτουργεί ως υποστηρικτικός μηχανισμός και αφήνει την ευθύνη στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να πει στην ΕΕ ότι αυτό αφορά όλα τα ευρωπαϊκά κράτη».
Ο κ. Κνάους κριτίκαρε και το σύστημα μετεγκατάστασης, καθώς μόλις 973 άτομα έχουν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα σε άλλες χώρες της ΕΕ σε διάστημα δέκα μηνών, και ζήτησε μεταρρύθμιση του υπάρχοντος συστήματος. «Πρόκειται για μια ευρωπαϊκή αποτυχία και όχι ελληνική, γιατί η ΕΕ έκανε μια συμφωνία με την Τουρκία και το λάθος που κάνει είναι ότι λέει στους Έλληνες ότι εσείς πρέπει να την εφαρμόσετε και εμείς θα βοηθήσουμε. Δεν θα δουλέψει αυτό».
Σχετικά με το αν η Τουρκία μπορεί να είναι ασφαλής τρίτη χώρα, ο κ. Κνάους απάντησε ότι «η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ που γνωρίζει την κατάσταση στην Τουρκία καλά, θα έπρεπε να βγει και να πει ότι η Τουρκία, η χώρα με τους περισσότερους πρόσφυγες στον κόσμο αυτή τη στιγμή, έχει ασύγκριτα καλύτερα δεδομένα από οποιαδήποτε άλλη χώρα με τόσο μεγάλους αριθμούς προσφύγων. Η κατάσταση στους χώρους φιλοξενίας προσφύγων στην Τουρκία είναι συγκρίσιμη με τις συνθήκες που επικρατούν στους χώρους στην Ελλάδα».
«Η ερώτηση είναι για τους ανθρώπους που επιστρέφονται εάν θα τους συμπεριφερθούν καλά», συνέχισε. «Είναι εμφανές ότι υπάρχουν προβλήματα στην Τουρκία και δεν θα πρέπει να το αρνηθούμε και για πολλούς από τους πρόσφυγες δεν εφαρμόζονται τα δικαιώματά τους, όπως το δικαίωμα στην εκπαίδευση ή στην περίθαλψη. Η Τουρκία το γνωρίζει αυτό το πρόβλημα αλλά θέλει να συνεργαστεί για να το λύσει».
Η λύση για τον κ. Κνάους, είναι «η ΕΕ να κηρύξει την Τουρκία ασφαλή τρίτη χώρα», προσθέτοντας χαρακτηριστικά: «Είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα και αυτή τη στιγμή η Ευρώπη κρύβεται πίσω από την Ελλάδα».
Ο κ. Κνάους ζήτησε να υπάρξει μια κοινή ευρωπαϊκή λύση υποστήριξης της διαδικασίας ασύλου και Έλληνες και Ευρωπαίοι εργαζόμενοι στο άσυλο να δουλεύουν από κοινού ως μία ομάδα, υπό την εποπτεία ενός Έλληνα υπεύθυνου, ενώ οι επιτροπές προσφυγών θα πρέπει να αποφασίζουν με κοινά ευρωπαϊκά κριτήρια, όπως τόνισε. Επίσης, πρότεινε οι πρόσφυγες που λαμβάνουν έγκριση των αιτημάτων ασύλου τους στην Ελλάδα να μετεγκαθίστανται αμέσως σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Τέλος, υπογράμμισε ότι χρειάζεται η διασφάλιση ότι όποιος επιστρέφεται στην Τουρκία είναι ασφαλής εκεί. «Οι Τούρκοι έχουν υπογράψει πολλά χαρτιά, ο νόμος τους είναι εντάξει. Αυτό που λείπει είναι η εμπιστοσύνη ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί πλήρως και η καταγραφή ότι τον είδαμε να εφαρμόζεται. Γι’ αυτό η Τουρκία θα πρέπει να προσκαλέσει την Ύπατη Αρμοστεία και την ΕΕ να παρακολουθήσουν όσους έχουν επιστραφεί εκεί και με διαφάνεια να δώσει πρόσβαση σε όποιον θελήσει, ΜΜΕ ή οργανισμό, να κάνει αναφορές για το θέμα αυτό. Και σε αυτό θα πρέπει να ηγείται ένας αξιωματούχος στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Όπως συμπλήρωσε, εάν η Τουρκία άρει το γεωγραφικό περιορισμό για την παροχή προστασίας στους πρόσφυγες, άρση «που είναι συμβολική αλλά πολύ σημαντική για να βοηθήσει τη συμφωνία», τότε «θα υπάρχει ένας παραπάνω λόγος να άρουμε πιο γρήγορα τους περιορισμούς για τη βίζα για την Τουρκία».
