Θα πάρει το μήνυμα η Γερμανία; – Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα
Άναυδος ο πλανήτης, που ξενύχτησε στις οθόνες τηλεοράσεων και άλλων ηλεκτρονικών μέσων, παρακολούθησε την ολική ανατροπή. Ενώ βάσει των γκάλοπ και των εκτιμήσεων των τραπεζικών κύκλων, οίκων και αναλυτών η επικράτηση του Bremain θεωρείτο βέβαιη. Ακόμα και στα γκάλοπ, ενώ διεξαγόταν η ψηφοφορία, προέκυπτε νίκη με διαφορά ασφαλείας, ενώ διεθνείς αγορές και οίκοι (JP Morgan κ.α.) εξέπεμπαν μηνύματα ανακούφισης.
ΑΓΩΝΙΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ
Το αποτέλεσμα έπεσε «σαν βόμβα» σε Ουάσιγκτον, Βερολίνο, Βρυξέλες, σε όλο τον κόσμο. Οι γραμμές επικοινωνίας «φούντωσαν», όταν τα δυσάρεστα νέα άρχισαν να διαφαίνονται. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Κάμερον ενημέρωνε συνεχώς Ομπάμα και Μέρκελ για τις εξελίξεις μέχρι τα χαράματα.
Σύμφωνα με πληροφορίες από το Βερολίνο, τη νύχτα της Τετάρτης η Μέρκελ συγκάλεσε το συμβούλιο των «σοφών» οικονομολόγων συμβούλων της, που με συμμετοχή και των Σόιμπλε και Βάιντμαν (κεντρικός τραπεζίτης) προχώρησαν σε μια τελική έκθεση κινδύνων από ένα ενδεχόμενο Brexit. «Οι αγορές δεν θα αντιδράσουν βίαια, εκτός αν υπάρξει αιφνίδια πολιτική αλλαγή και ασύντακτη αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ» εκτίμησε μεταξύ άλλων ο Σόιμπλε. Αυτό ακριβώς συνιστά τον πυρήνα των ευρωπαϊκών ανησυχιών σήμερα και του γενικού συναγερμού που σήμανε παντού. Πέρα από το άνοιγμα των αγορών, οι Ευρωπαίοι φοβούνται μήπως το Brexit δεν εξελιχθεί ομαλά, δηλαδή με την προβλεπόμενη μακρόχρονη διαδικασία των διαπραγματεύσεων Λονδίνου – ΕΕ, αλλά ανώμαλα. Ο κρυφός φόβος αφορά αιφνίδιες πολιτικές εξελίξεις στο Λονδίνο. Ο Κάμερον είχε δηλώσει ότι δεν θα παραιτηθεί, όμως μπροστά στο ενδεχόμενο ανατροπής του, καθώς οι Συντηρητικοί είναι διχασμένοι, πήρε την πρωτοβουλία και παραιτήθηκε δηλώνοντας «η χώρα χρειάζεται νέα ηγεσία». Πάντως θα παραμείνει στο τιμόνι της χώρας μέχρι τον Οκτώβριο για να σταθεροποιήσει την κατάσταση. Θα είναι αυτός που θα οδηγήσει την Βρετανία εκτός ΕΕ αφού σύμφωνα με τις δηλώσεις του «η βούληση του λαού πρέπει να γίνει σεβαστή.
Διαρκούσης της ψηφοφορίας, η Μέρκελ διατύπωσε την ελπίδα ότι οι Βρετανοί θα τάσσονταν κατά του Brexit. Πολλοί θεώρησαν, ότι διαισθανόμενη τι ερχόταν, έπαιξε ένα «τελευταίο χαρτί» φιλικού επηρεασμού των Βρετανών, που δήλωναν εξοργισμένοι από τις απειλές Σόιμπλε περί μη αναστρέψιμου αποτελέσματος και το ειρωνικό χθεσινό πρωτοσέλιδο της Bild. Αυτά και άλλα παρόμοια φαίνεται, ότι τόνωσαν τον Βρετανικό εθνικισμό, γέρνοντας την πλάστιγγα υπέρ του Brexit.
Στη Βρετανία, η ατμόσφαιρα ήταν «ηλεκτρισμένη». Πηχυαία πρωτοσέλιδα έδωσαν το στίγμα της πρωτοφανούς πόλωσης των δυο στρατοπέδων. Η Sun, του μεγιστάνα Μέρντοχ, είχε τον τίτλο «Μέρα Ανεξαρτησίας», η Daily Mirror παρότρυνε τους ψηφοφόρους «μην κάνετε άλμα στο σκοτάδι», ενώ οι Financial Times τόνισαν ότι η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ θα είναι μια οδυνηρή πράξη αυτοτραυματισμού, μη αναστρέψιμη, με συνέπειες που θα πλήξουν όλη τη Δύση.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Κατά τους αναλυτές, το βρετανικό «χτύπημα» στην πορεία ολοκλήρωσης της ΕΕ και της Ευρωζώνης είναι οδυνηρό. Ηγέτες χωρών (Ολάντ, Ρέντσι κ.α.) και κορυφαίοι αξιωματούχοι των Βρυξελών (Γιούνκερ, Τουσκ Σουλτς) θεωρούν επιβεβλημένη όσο ποτέ την επιτάχυνση της προόδου στα ζητήματα της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του ευρωσυστήματος, με αλλαγές στον πυρήνα της οικονομικής πολιτικής, ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, ενίσχυση των κοινοτικών θεσμών και της αλληλεγγύης ανάμεσα στους εταίρους.
Ωστόσο, οι αμφιβολίες για το αν η γερμανοκεντρική σημερινή Ευρώπη θα κατανοήσει το μήνυμα του βρετανικού δημοψηφίσματος και θα οδηγηθεί στις σωστές αποφάσεις, ώστε να μη συνεχιστεί το ξεχείλωμα του πουλόβερ, περισσεύουν. Ο φόβος της πανευρωπαϊκής πια γιγάντωσης του ευρωσκεπτικισμού ενδέχεται να οδηγήσει σε αμυντικό αυτοπεριορισμό της Ευρωζώνης και της Συνθήκης Σένγκεν. Την ίδια ώρα, Βερολίνο και άλλες πρωτεύουσες θα αρχίσουν να επιμετρούν τις αυθεντικές οικονομικές συνέπειες του Brexit στο ΑΕΠ τους, την τραπεζική έκθεσή τους στη Βρετανία και τα πλήγματα στο επιχειρηματικό πεδίο.
Ερώτημα υπάρχει και για το ποιοι ενδέχεται να ακολουθήσουν το δρόμο της Βρετανίας. Δανία, Σουηδία και Ολλανδία έχουν έντονη την εσωτερική αμφισβήτηση της ΕΕ, ενώ τα σενάρια Grexit και αποβολής γενικότερα των «απείθαρχων» χωρών από την Ευρωζώνη θα επανακάμψουν, στη Γαλλία φουντώνει το αντιγερμανικό κύμα με την ακροδεξιά να θέτει θέμα.
Κύμα αβεβαιότητας
Το άγγελμα του Brexit «πάγωσε» και την Αθήνα. Ο πρώτος φόβος της κυβέρνησης και των βασικών πολιτικών δυνάμεων αφορά την επανάκαμψη στο προσκήνιο των σεναρίων περί Grexit. Η ανησυχία για το πώς θα αποκωδικοποιήσουν το μήνυμα των Βρετανών το Βερολίνο και οι ισχυροί της Ευρωζώνης είναι διάχυτη. Και αφορά το σοβαρό ενδεχόμενο όλοι αυτοί να λειτουργήσουν αμυντικά, επιχειρώντας να εκκαθαρίσουν το εσωτερικό τοπίο από τα «άρρωστα» οικονομικά στοιχεία.
Η γερμανική ιδέα της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης των τριών ταχυτήτων και της ΕΕ των τεσσάρων πλήττει ευθέως τις χώρες με ασθενέστερη οικονομία με πρώτη την Ελλάδα. Η υλοποίηση του ελληνικού προγράμματος ενόψει της δεύτερης αξιολόγησης θα γίνει δυσκολότερη, η λύση για το χρέος θα ατονήσει και η απειλή νέων μέτρων θα προκύψει με αυξημένη ένταση.
Παράλληλα, στα πλην για την Ελλάδα της χθεσινής ετυμηγορίας των Βρετανών περιλαμβάνονται η αναμενόμενη μείωση από του χρόνου του βρετανικού τουριστικού ρεύματος στη χώρα μας (2 εκατ. ετησίως), καθώς και των ελληνικών εξαγωγών στη Βρετανία (σήμερα 2,6 δισ.). Η ελληνική επιχειρηματική δραστηριοποίηση στο Citi θα δοκιμαστεί, όπως και η απασχόληση και οι σπουδές Ελλήνων στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ενώ υπενθυμίζεται ότι η αλληλεξάρτηση ελληνικού και βρετανικού τραπεζικού συστήματος φτάνει τα 43 δισ.
