Την έναρξη της συζήτησης για τη συνταγματική αναθεώρηση κήρυξε ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, κατά την ομιλία του στο προαύλιο της Βουλής.
Όπως δήλωσε «42 χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ο κύκλος της μεταπολίτευσης κλείνει, έχοντας χαρίσει μια ανεκτίμητη μακρά περίοδο κοινωνικής ειρήνης, αλλά κι ένα κράτος με παθογένειες».
«Η οικονομική κρίση ήταν τελικά το αποτέλεσμα της ήττας της μεταπολίτευσης. Όχι της κατίσχυσής της, όπως ισχυρίζεται σήμερα το παλιό πολιτικό σύστημα, σε αγαστή συνεργασία και συμμαχία με την τεχνοκρατική ελίτ. Η απάντηση στις νέες προκλήσεις που διαμορφώθηκαν την τελευταία 6ετία, δεν μπορεί παρά να είναι το πέρασμα σε μια νέα μεταπολίτευση. Η οικονομική κρίση έφερε στο προσκήνιο το λαϊκό αίτημα για πραγματική δημοκρατία με τις μεγάλες κινητοποιήσεις των πλατειών. Διαμορφώθηκαν νέες πολιτικές εκπροσωπήσεις, νέες κοινωνικές διαιρέσεις. Δημιούργησαν δηλαδή μια ευκαιρία. Μια ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα», δήλωσε ο κ. Τσίπρας.
«Το ζητούμενο σήμερα για παραγωγική ανασυγκρότηση προϋποθέτει τη θεσμική και πολιτική ανασυγκρότηση της χώρας. Ο μόνος τρόπος για να βγούμε από την κρίση είναι να τελειώνουμε με το παλιό, με αυτά που μας έφτασαν ως εδώ. Να αλλάξουμε αυτό το κράτος», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός και κάλεσε σε έναν «ευρύ διάλογο για ένα νέο σύνταγμα που θα σηματοδοτήσει τη νέα μεταπολίτευση». «Για το σύνταγμα που θα οδηγήσει σε μια νέα Ελλάδα. Την Ελλάδα του 2021».
Ο πρωθυπουργός τόνισε πως το ζητούμενο για παραγωγική ανασυγκρότηση προϋποθέτει την πολιτική ανασυγκρότηση της χώρας. Είπε ότι οι ευθύνες του πολιτικού συστήματος για την οικονομική και ηθική χρεοκοπία, είναι τεράστιες και πως ο μόνος τρόπος για να βγούμε από την κρίση, μια και καλή, είναι να τελειώνουμε με το παλιό. «Αυτή την πάνδημη απαίτηση του λαού μας και ταυτόχρονα την ξεκάθαρη εντολή του», τόνισε, «καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να την υπηρετήσει, αν δεν έχει σύμμαχό της τους ίδιους τους πολίτες, τον ίδιο το λαό».
Οι πέντε άξονες της πρότασης Τσίπρα για τη συνταγματική αναθεώρηση
Με βασικό σύνθημα το πέρασμα σε μια ” νέα μεταπολίτευση” με στόχο την “επαναθεμελίωση της δημοκρατίας, την διεύρυνση των ελευθεριών και της λαϊκής παρέμβασης” ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζει τους βασικούς άξονες της Συνταγματικής αναθεώρησης.
1. Πρώτος άξονας: δέσμη αλληλοσυνδεόμενων μεταρρυθμίσεων στην αρχιτεκτονική του Πολιτεύματος
– η συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής
– η εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας. Η υποχρέωση δηλαδή η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης, να συνοδεύεται και από πρόταση για νέο Πρωθυπουργό. Πράγμα που εξυπηρετεί το σκοπό της κυβερνητικής σταθερότητας
– δυνατότητα εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από το κοινοβούλιο, μόνο αν εξασφαλίζεται η μέγιστη συναίνεση των δύο τρίτων της Βουλής στο πρόσωπό του σε δύο διαδοχικές ψηφοφορίες. Αν αποβούν άκαρπες, τότε η τρίτη ψηφοφορία θα ανήκει στο εκλογικό σώμα, που θα αποφασίζει την εκλογή του Προέδρου με καθολική ψηφοφορία που θα διεξάγεται ανάμεσα στους δύο πλειοψηφήσαντες υποψηφίους της τελευταίας ψηφοφορίας στο κοινοβούλιο.
λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων του με στόχο να ενισχύσουμε το ρυθμιστικό, σταθεροποιητικό και εγγυητικό του ρόλο αλλά και για να εμπλέξουμε όποτε είναι αναγκαίο, τον ίδιο το λαό στη διαδικασία της εκλογής του, χωρίς όμως να διακόπτεται η θητεία της κυβέρνησης και να διαλύεται η Βουλή. Η λελογισμένη αύξηση των αρμοδιοτήτων μπορεί να ενισχύσει τον ρυθμιστικό ρόλο του Προέδρου χωρίς να αγγίζεται ο πυρήνας του Πολιτεύματος. Για παράδειγμα: Το δικαίωμα του Προέδρου να απευθύνεται στη Βουλή για σπουδαίο λόγο, να συγκαλεί το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών, αλλά και να παραπέμπει ψηφισμένο νόμο σε ειδικό γνωμοδοτικό όργανο, αποτελούμενο αποκλειστικά από δικαστες για να κρίνει επί της συνταγματικότητας του.
– Προτείνουμε να θεσμοθετήσουμε πρώτον τις θητείες για τους Βουλευτές, έτσι ώστε κανένας Βουλευτής να μην μπορεί να εκλέγεται για πάνω από δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους ή για οκτώ συνεχόμενα έτη.
Και δεύτερον, την υποχρέωση Πρωθυπουργός, εκτός φυσικά των υπηρεσιακών, να ορίζεται αποκλειστικά αιρετός από το λαό, δηλαδή μόνο εν ενεργεία Βουλευτής
2.Δεύτερος άξονας: ενίσχυση των θεσμών άμεσης δημοκρατίας
– Υποχρέωση κύρωσης με δημοψήφισμα, οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του Κράτους.
– Δυνατότητα διενέργειας Δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω των 500.000 υπογραφών για εθνικά θέματα.
– Δυνατότητα διενέργειας Δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών, για ψηφισμένο νόμο, με εξαίρεση νόμους που αφορούν τα δημοσιονομικά.
– Δυνατότητα διενέργειας Δημοψηφίσματος με λαϊκή πρωτοβουλία και συλλογή άνω του 1 εκατομμυρίου υπογραφών για νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες.
3.Τρίτος άξονας: ενίσχυση του κράτους δικαίου
– Σε ό,τι αφορά τον συνταγματικό έλεγχο – και επειδή πολύς λόγος έχει γίνει για την συγκρότηση Συνταγματικού δικαστηρίου που θα αντικαταστήσει τον δίαχυτο και παρεμπίπτοντα συνταγματικό έλεγχο των δικαστηρίων κάθε βαθμού. Εδώ χρειάζεται προσοχή και σε βάθος συζήτηση. Διότι δεν μπορούμε να μετατρέψουμε τον δικαστή σε νομοθέτη.
Την ίδια στιγμή όμως δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε την ανάγκη για ασφάλεια δικαίου αλλά και για ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης σε έναν κόσμο που διαρκώς μετασχηματίζεται.
Πρέπει, λοιπόν, να βρεθεί η χρυσή τομή. Η θεσμοθέτηση ενός ειδικού γνωμοδοτικού οργάνου, αποτελούμενου αποκλειστικά από δικαστές των Ανώτατων Δικαστηρίων που σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μετά από πρόταση του ΠτΔ ή της Κυβέρνησης ή 120 Βουλευτών θα γνωμοδοτεί επί ψηφισμένου νομοσχεδίου εντός συντομότατης μάλιστα προθεσμίας, βρίσκει το απαιτούμενο σημείο ισορροπίας μεταξύ των αρχών που θέλουμε να υπηρετήσουμε.
Ενίσχυση, όμως, του Κράτους Δικαίου σημαίνει και απαρέγκλιτη τήρηση της αρχής της ισότητας μεταξύ των πολιτών. Σημαίνει ότι δεν μπορούμε να επιτρέψουμε ρυθμίσεις που έχουν μετατρέψει Υπουργούς και Βουλευτές σε κάστα που απολαμβάνει ειδικά προνόμια και λειτουργεί ανεξέλεγκτα.
– Κατάργηση βουλευτικής ασυλίας, ίδια ποινική αντιμετώπηση με τους πολίτες, δυνατότητα εξαίρεσης μόνο με για σχετικές με την άσκηση των καθηκόντων κατηγορίες.
– Θα τροποποιηθεί ριζικά η κατάπτυστη διάταξη που ρυθμίζει τα περί της ευθύνης των Υπουργών.
– Για τις ανεξάρτητες αρχές: Η τεχνοκρατική ιδεολογία έχει αποθεώσει τη λειτουργία τους και επιθυμεί διακαώς την διαρκή διεύρυνση των αρμοδιοτήτων και των εξουσιών τους. Με δεδομένη βέβαια την ολοένα και πιο τεχνική φύση της άσκησης της εξουσίας δεν αμφισβητώ την αναγκαιότητα ύπαρξης Ανεξάρτητων Αρχών. Ανεξαρτησία δεν σημαίνει όμως και πλήρης απουσία κοινοβουλευτικού ελέγχου. Αντικείμενο του διαλόγου ο τρόπος ελέγχου των ανεξάρτητων αρχών. Σκεπτικοί με τον πολλαπλασιασμό τους. Οι Ανεξάρτητες Αρχές να συγκροτούνται με μικρότερες πλειοψηφίες σε περίπτωση που τα 4/5 δεν συγκεντρωθούν σε συγκεκριμένη προθεσμία.
4.Τέταρτος άξονας της πρότασης σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας.
Ρητή κατοχύρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας του Κράτους με διατήρηση όμως για ιστορικούς και πρακτικούς λόγους της αναγνώρισης της Ορθοδοξίας ως κρατούσας θρησκείας.
5.Πέμπτος άξονας: κοινωνικά δικαιώματα
– ρητή απαγόρευση άρσης του δημόσιου ελέγχου των αγαθών του νερού και της ηλεκτρικής ενέργειας
-σαφής και αποτελεσματική κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως του μοναδικού μέσου για τον προσδιορισμό του μισθού. Συνταγματική κατοχύρωση της υποχρεωτικότητας της διαιτησίας
