H υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα και η λύση-πακέτο για το Aιγαίο
Η άρση του casus belli της Τουρκίας για την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στο μεγαλύτερο μέρος του Αιγαίου, η υπό αντίστοιχους όρους αναγνώριση της υφαλοκρηπίδας των ελληνικών νησιών, η αναλογική συνεκμετάλλευση του πετρελαίου του Αιγαίου και η παραπομπή του θέματος του Καστελόριζου σε ξεχωριστή συζήτηση αποτελούν τους όρους της διαπραγμάτευσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για συμφωνία σε μια λύση – πακέτο για το Αιγαίο, που αυτή την περίοδο βρίσκεται στην πιο ευαίσθητη καμπή της.
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «DEAL» οι διαπραγματεύσεις, μεταξύ των δύο πλευρών έχουν ωριμάσει σε ανώτατο επίπεδο και σε βαθμό, που θα εκπλήξει τους εκατέρωθεν δύσπιστους. Παραμένουν όμως, σε πλήρη μυστικότητα, κατόπιν προσωπικής δέσμευσης του Γιώργου Παπανδρέου προς τον Ταγίπ Ερντογάν, λόγω των επικείμενων εκλογών στη γείτονα στις 12 Ιουνίου.
Η συμφωνία των δύο ηγετών για επίλυση των διαφορών στο Αιγαίο έχει σφραγιστεί κατά την τελευταία – και αιφνίδια – συνάντησή τους στο Ερζερούμ τον περασμένο Ιανουάριο, οπότε και συναποφάσισαν: πρώτον, να επιταχυνθούν οι διαπραγματεύσεις με άκρα μυστικότητα. Δεύτερον, να απόσχουν οι δυο πλευρές από ενέργειες που εν δυνάμει θα μπορούσαν να δυναμιτίσουν τη θετική ατμόσφαιρα. Τρίτον, να αναβληθεί για μετά τις τουρκικές εκλογές η δεύτερη συνεδρίαση – στην Άγκυρα ή την Κωνσταντινούπολη – του μικτού ελληνοτουρκικού υπουργικού συμβουλίου, που πέρυσι τέτοια εποχή εγκαινίασε μια νέα σελίδα στις επί δεκαετίες δοκιμαζόμενες σχέσεις των δύο χωρών.
Τέταρτον, αμέσως μετά την ανάδειξη νέας (της ίδιας δηλαδή) κυβέρνησης στην Τουρκία, να ξεδιπλωθεί η πρωτοβουλία προς την τελική συμφωνία και αυτή να επικυρωθεί πανηγυρικά πριν το τέλος του χρόνου. Στο πλαίσιο αυτό εκτιμάται από διπλωματικές πηγές ότι οφείλεται και η ρητή τοποθέτηση του υπουργού Εξωτερικών Δ. Δρούτσα για την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, επί τους παρόντος τουλάχιστον, να μην προχωρήσει στην κήρυξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της χώρας μας στο Αιγαίο.
Μια τοποθέτηση ξεκαθαρίσματος των ελληνικών προθέσεων, που κατά πολλούς προέκυψε εντελώς απροσδόκητα, όχι όμως και για τους ολίγους, που γνωρίζουν τις θεματικές εξελίξεις της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, που διεξάγεται στο παρασκήνιο.
Κλιμακωτή υφαλοκρηπίδα
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η Άγκυρα στο πλαίσιο της νέας εθνικής στρατηγικής της χώρας, που περιλαμβάνει την ειρηνική συνύπαρξη Τουρκίας και Ελλάδας με την τάχιστη επίλυση των περισσοτέρων εκκρεμοτήτων, ώστε να διευκολυνθεί η προοπτική της γείτονος προς την Ε.Ε., δήλωσε σε ανώτατο επίπεδο δείγματα των «καλών προθέσεών της», όπως περιγράφτηκαν παραπάνω.
Η κυβέρνηση Ερντογάν εμφανίζεται διατεθειμένη, χάριν της επίτευξης μιας συνολικότερης συμφωνίας, η οποία θα προάγει την οικονομική, ενεργειακή και εμπορική συνεργασία των δύο χωρών με πεδίο την αναλογικής συνεκμετάλλευση των πετρελαίων του Αιγαίου, να άρει το casus belli έναντι της δυνατότητας η Ελλάδα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια από τα 6 που είναι σήμερα, όπως έχει δικαίωμα σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης.
Και επιπροσθέτως να αποσύρει όλο το σαθρό διεκδικητικό πλαίσιο περί «γκρίζων ζωνών», που έχει υπεισέλθει από το 1996 στο προσκήνιο. Το συγκεκριμένο σενάριο που φαίνεται ότι σχεδόν έχει συμφωνηθεί σε ανώτατο επίπεδο, αφορά την εφαρμογή της παραπάνω αρχής καθ’ ολοκληρία δυτικά του 25ου μεσημβρινού, που χωρίζει περίπου το Αιγαίο στη μέση και μέχρι τον 38ο παράλληλο, ακολούθως νοτιότερα δυτικά πλέον του 26ου μεσημβρινού (μετακίνηση του σημείου στο χάρτη ανατολικότερα στο ύψος της Ικαρίας) και μέχρι τον 37ο παράλληλο κ.ο.κ. κλιμακωτά, μέχρι τον 27ο μεσημβρινό και τον 35ο παράλληλο (σημείο ανατολικά της Κρήτης).
Σε όλο αυτό το εύρος, η Ελλάδα θα έχει το δικαίωμα να επεκτείνει, όποτε το επιθυμήσει τα χωρικά της ύδατα, πλην φυσικά των περιοχών, όπου για λόγους διασφάλισης της ελεύθερης διεθνούς ναυσιπλοΐας θα υπάρξουν περιορισμοί. Στις ανατολικότερες περιοχές των εν λόγω συντεταγμένων, θα παραμείνει το ισχύον καθεστώς. Άλλη μια εξαίρεση ενδέχεται να προκύψει για τη Λήμνο, ωστόσο η ελληνική εκτίμηση είναι ότι και σε αυτό το σημείο η Τουρκία δεν πρόκειται να επιμείνει μπροστά στον κίνδυνο να ανατραπεί η συνολική συμφωνία.
Η υποχώρηση βέβαια της τουρκικής πλευράς από την πάγια αμφισβήτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στα νησιά του Αιγαίου, που αποτελεί τη ρίζα των διαφορών των δύο χωρών στην περιοχή, προϋποθέτει τη δεσμευτική συμφωνία για «αναλογική συνεκμετάλλευση» των πετρελαίων του αρχιπελάγους. Δηλαδή, την από κοινού εκμετάλλευση των όποιων αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων βρεθούν στο μέλλον, με συμμετοχή της κάθε χώρας, ανάλογα με την αποκλειστική ή μη έκταση του κοιτάσματος εντός των ορίων της κάθε υφαλοκρηπίδας και με ορισμό κάποιου μίνιμουμ ποσοστού συμμετοχής στην πρώτη περίπτωση.
Επίσης, η ελληνική πλευρά αποδέχεται το βέτο της Τουρκίας, ώστε το Καστελόριζο να αποτελέσει αντικείμενο ξεχωριστής συζήτησης. Η τουρκική επιχειρηματολογία κατά τον κ. Νταβούτογλου εδράζεται στο ότι το ακριτικό αυτό ελληνικό νησί δεν ανήκει στο Αιγαίο, αλλά στην Ανατολική Μεσόγειο, πράγμα στο οποίο πάντως η Ελλάδα διαφωνεί.
O όρος κλειδί: Συμφωνία σε όλα ή τίποτα
Ο κ. Παπανδρέου επενδύει πολλά στις δεσμεύσεις του Τούρκου ομολόγου του, τον οποίο θεωρεί αποφασισμένο να προχωρήσει σε μεγάλες ρήξεις με το στρατιωτικό και κεμαλικό κατεστημένο στο εσωτερικό της χώρας του και για αυτό έδωσε και πίστωση χρόνου στο εύλογο αίτημά του, οι εξελίξεις να επιταχυνθούν αμέσως μετά τις εκλογές στη γείτονα, που μετά βεβαιότητας θα ανανεώσουν πανηγυρικά την ηγεσία – μονοκρατορία Ερντογάν.
Στο ίδιο πλαίσιο κινείται τόσο η τοποθέτηση Δρούτσα περί της ΑΟΖ, στην οποία δόθηκε και πρόσθετη επιχειρηματολογία από πλευράς ΥΠΕΞ, ότι δεν προσφέρει κάτι επιπλέον από την υφαλοκρηπίδα, όσον αφορά την κατοχύρωση των κυριαρχικών δικαιωμάτων – συνεπώς και των δικαιωμάτων αντίστοιχης εκμετάλλευσης ορυκτού πλούτου – στο έδαφος και το υπέδαφος του βυθού.
Ο αντίλογος ωστόσο αναφέρει, ότι ρυθμίζει τα θέματα εκμετάλλευσης στην υπερκείμενη στήλη των υδάτων, συνεπώς επιπρόσθετα της υφαλοκρηπίδας αυτά που αφορούν την αλιεία και το περιβάλλον. Επιπροσθέτως, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η ελληνική πλευρά προκειμένου να διασφαλίσει το ζωτικό εθνικό συμφέρον έχει δώσει απεριόριστο χρόνο στον κ. Ερντογάν για να πιστοποιήσει με πράξεις την φερεγγυότητα και αξιοπιστία των δηλωμένων κατ’ ιδίαν προθέσεων και δεσμεύσεών του στον Έλληνα πρωθυπουργό, υπό την αίρεση όμως της αρχής ότι αν δεν υπάρξει συμφωνία σε όλα τα θέματα, δεν θα υπάρξει συμφωνία σε κανένα.
