Δυο τύπους δημοψηφισμάτων προβλέπει το νομοσχέδιο που επεξεργάζεται το υπουργείο Εσωτερικών και τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση την Τετάρτη αφού πρώτα εγκρίθηκε από το υπουργικό συμβούλιο.
Το νομοσχέδιο περιγράφει τη διαδικασία για τη διεξαγωγή τους σύμφωνα και με τις διατάξεις του Συντάγματος, όπως διαμορφώθηκε μετά την αναθεώρηση του 1985/86.
Το πρώτο αφορά σε κρίσιμο εθνικό θέμα, προεχόντως σχετικό με την εξωτερική πολιτική και την εθνική άμυνα όπου για τη διεξαγωγή του απαιτείται πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου και απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας των βουλευτών.
Ο άλλος τύπος δημοψηφίσματος, που κατοχυρώθηκε για πρώτη φορά στην αναθεώρηση του 1985/1986, αφορά ψηφισμένο νομοσχέδιο που ρυθμίζει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, με εξαίρεση τα δημοσιονομικά. Για την προκήρυξή του απαιτείται πρόταση των 2/5 και αποδοχή της από τα 3/5 του συνόλου του βουλευτών.
Το σχέδιο νόμου οριοθετούνται οι βασικές έννοιες, που έχουν σχέση με τη διενέργεια δημοψηφίσματος, δηλαδή το κρίσιμο εθνικό θέμα, στο οποίο δεν περιλαμβάνονται μόνο ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και εθνικής άμυνας, αλλά και ζητήματα γενικότερου ενδιαφέροντος σχετικά με την πολιτική, την κοινωνική και την οικονομική ζωή της χώρας, το ψηφισμένο νομοσχέδιο, το σοβαρό κοινωνικό ζήτημα και το δημοσιονομικό ζήτημα.
Παράλληλα, περιγράφονται λεπτομερώς και οι τεχνικές λεπτομέρειες διενέργειες των δημοψηφισμάτων. Έτσι, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου:
– στα δημοψηφίσματα ψηφίζουν όσοι είναι γραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους και την ημέρα της ψηφοφορίας βρίσκονται εντός των ορίων της χώρας
– ψηφοφορία διεξάγεται σε εκλογικές περιφέρειες και ταυτόχρονα σε όλη την επικράτεια,
– οι ψηφοφόροι καλούνται να εκφράσουν την προτίμησή τους σε έντυπο ψηφοδέλτιο, το οποίο περιέχει το ερώτημα και τις δυνατές απαντήσεις, όπως καθορίζονται από τη Βουλή,
– επικρατεί η απάντηση που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των εγκύρων ψηφοδελτίων, στα οποία δεν προσμετρώνται τα λευκά,
– η ετυμηγορία του εκλογικού σώματος είναι συμβουλευτική για την κυβέρνηση, με εξαίρεση την περίπτωση δημοψηφίσματος για ψηφισμένο νομοσχέδιο, οπότε έχει δεσμευτικό περιεχόμενο, αρκεί να πάρει μέρος στην ψηφοφορία τουλάχιστον το πενήντα τοις εκατό (50%) όσων είναι γραμμένοι στους εκλογικούς,
– η οικονομική διαχείριση και η δημόσια προβολή υπόκεινται στις ρυθμίσεις που διέπουν τις γενικές βουλευτικές εκλογές, και
– το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας και, εν γένει, το κύρος του δημοψηφίσματος ελέγχεται από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο.
